Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 1 saǵat buryn)
Dıdaktıkalyq oıyndar jınaǵy «Oıyndar eline saıahat»
Dıdaktıkalyq oıyndar jınaǵy
«Oıyndar eline saıahat»

Dıdaktıkalyq oıyndar jınaǵynda 3 - 6 jasyna deıingi balalardy tárbıeleý men oqytý. Memlekettik standarty boıynsha balalardyń jas ereksheligi men jeke múmkindikterine qaraı, olardyń negizgi quzyrettiligin qalyptastyrý qajettiligin eskere otyryp balalardyń oılaý men damý qabiletin anyqtaýǵa arnalǵan dıdaktıkalyq, sújetti - róldik, damytýshylyq, dramatızasıalaý, qımyldy oıyndar, saýsaqtarmen oıyn - jattyǵýlar usynylady.

Túsinik hat
"Oıyn bala úshin oıyn emes, bilim men
tárbıe negizin qalaıtyn basty qural"
Ybyraı Altynsarın
Mektep jasyna deıingi balalardyń jan - jaqty damýy úshin oıynnyń róli erekshe. Oıyn balanyń barlyq qabiletiniń, tiliniń damýyna, aınalasyndaǵy dúnıe jaıly túsinikteriniń keńeıýine, qurbylarmen jaqyndasýyna kómektesedi. Balalar oıyn arqyly tez til tabysyp, jaqsy uǵysady, birinen - biri eptilikti úırenedi.
Oıyn ústinde bala ózin erkin ustaıdy, al erkindik degenimiz barlyq damýdyń baspaldaǵy. Sondaı - aq oıyn balanyń bolashaq ómirine esik ashyp, onyń izdenimpazdyq, tapqyrlyq qabiletin oıatady, jeke qasıetterin qalyptastyrady. Oıyn kezinde bala aınaladaǵy qubylysty ózinshe túsinip, beıneleıdi, óziniń kúsh - jigerin, sezimin bildirýge múmkindik taýyp, aınaladaǵy qorshaǵan ortamen qarym - qatynasyn nyǵaıtyp, adamdardyń kúndelikti is - áreketine kóńil bólip, aralasa alady. Sondyqtan oıyndy sabaqtan tys ýaqytta paıdalaný - úlken nátıje bepepi anyq. Oıynǵa zer salyp, oı júgirtip qarar bolsaq, sodan úlken mándi de maǵynaly ister týyndap órbıtinin baıqaımyz. Sebebi, oıyndy bar ónerdiń bastaýy dep bilemiz. Oıyn balanyń damý quraly, tanym kózi, bilimdik, tárbıelik, damytýshylyq mánge ıe bola otyryp, adamnyń jeke tulǵa retinde qalyptasýyna yqpal etedi.
Mektep jasyna deıingi balalardy tárbıeleý men oqytýdyń memlekettik standarty boıynsha balalardyń jas ereksheligi men jeke múmkindikterine qaraı, olardyń negizgi quzyrettiligin qalyptastyrý qajettiligin eskere otyra balalardyń kórý, estý, qabyldaý, este saqtaý, zeıini men oılaý qabiletteriniń damý barysyn anyqtaýǵa arnalǵan dıdaktıkalyq, sújetti - róldir, damytýshylyq, dramatızasıalaý, qımyldy oıyndar, saýsaqtarmen oıyn - jattyǵýlar jınaǵyn usynamyz.
Oıyn jınaǵynyń maqsaty: Balalardyń oı - órisin, til baılyǵyn damytý, zattardy belgileri boıynsha taný, túısiný, zerttep salystyrý qabiletin ushtap, sózdik qoryn molaıtý; izdenimpazdyq, tapqyrlyq, baıqaǵyshtyq, shyǵarmashylyq qabiletterin oıatý, qyraǵylyǵyn, zerektiligin, tapqyrlyǵyn, eptiligin arttyryp, sezimtaldyqqa, dostyqqa, uıymshyldyqqa tárbıeleý
Oıyn jınaǵyna qoıylatyn mindetter:
1. Oıyn túrlerimen tanystyrý, balalarǵa jetkize bilý
2. Balalardy oıyn shartyn buzbaı oınaýǵa daǵdylandyrý
3. Oıyn kezinde bir - birine degen dostyq qarym - qatynastaryn qalyptastyrý
4. Oıyndardy balalardyń jas erekshelikterine baılanysty qoldaný
5. Balalardyń oıyn kezinde jeńimpazdyqqa umtylysyn týdyrý
6. Balalardyń ózderine unaǵan oıyndy, róldi ózi tańdaı bilýi
Oıyn jınaǵyn qoldaný barysynda kútiletin nátıje:
Bilý: Balalardyń oıyn túrlerin bilip, zattardy belgileri boıynsha tanyp, salystyra bilýi
Bolý: Árbir oıynnyń sharty bolatyndyǵy jaıly túsinikteriniń bolýy
Qoldaný: Balalardyń óz betterinshe oıyndy uıymdastyra bilýi, óz oılaryn tolyq jetkize bilýi, balalarmen qarym - qatynasta bolyp, oıyn shartyn buzbaı oınaýy
Bul jınaq 5 bólimnen turady:
1. Dıdaktıkalyq oıyndar. Onyń maqsaty – balany oqytý, olardyń oılaý qabiletterin jattyqtyrý jáne damytý, ıgi qasıetterdi tárbıeleý. Dıdaktıkalyq oıyndardyń mazmuny qandaı da bolmasyn aqyl – oı mindetterin júzege asyrýǵa negizdeledi. Erejeni oryndaý oıdy, qıaldy, esti damytýǵa yqpal etedi. Árbir oıynnyń mazmuny, sharty, dıdaktıkalyq maqsaty, kerekti quraldary berilgen. «Tanym» Qarapaıym matematıkalyq túsinikterdi qalyptastyrý, «Tanym» Ekologıa negizderi, «Qatynas» Til damytý, «Áleýmettik orta» Qorshaǵan ortamen tanystyrý bilim berý salalary boıynsha balalardyń jas erekshelikterine baılanysty dıdaktıkalyq oıyndardyń maqsatyn eki nusqa túrinde usynamyz.
2. Sújetti – róldik oıyndar. Sújetti - róldik oıyndar mektepke deıingi balalarǵa tán, eń sıpatty oıyndar bolyp tabylady. Olar balalardyń oı - órisin, tanymyn keńeıtip, olardyń is - tájirıbelerin tolyqtyra túsedi.
3. Dramatızasıalanǵan oıyndar. Dramatızasıalanǵan oıyndar balalarǵa kerekti sózder men sóılemderdi meńgerýdi, ıntonasıany durys paıdalanýdy, mánerlep jáne kórkemdep oqytýdy damytýda kóp áserin tıgizedi.
4. Qımyldy oıyndar. Bul oıyndarda balanyń dene kúshi artady, qoly qataıyp, denesi shyńdala túsedi, kózi qyraǵylanady, zerektigi, tapqyrlyǵy, yntasy artyp, jetile túsedi. Sonymen qatar oıyn - balalardyń oqýǵa, eńbekke degen belsendiligin arttyrýdaǵy basty qural. Balalar oıyn erejelerin buljytpaı oryndaýǵa úırenedi, olardyń sanasynda dostyq, joldastyq sezimderdiń alǵashqy elementteri qalyptasa bastaıdy, ujymdyq qarym - qatynasqa túsý mádenıetin meńgeredi.
5. Saýsaqtarmen oıyn - jattyǵýlar. Bul jattyǵýlardy saýsaq qımylymen kórsetip jáne óleń joldarymen qosa oryndaıdy. Saýsaqtarymen ártúrli jattyǵýlardy oryndaı otyryp, bala qolynyń usaq motorıkasy jaqsy damıdy. Bul tildiń damýyna ǵana áser etpeı, balany beıneleýge jáne jazýǵa daıyndaıdy. Saýsaqtaryn shynyqtyrý arqyly balanyń tek qımylyn ǵana arttyrmaı, onyń oı - qabiletin, qıal, es prosesterin de damytýǵa bolady. Bul jınaqtaǵy oıyndar 3 - ten 6 jasqa deıingi balalarǵa arnalady. Tárbıeshiler oıyndardy balalardyń jas erekshelikterine baılanysty tańdap alyp, oqý - tárbıe úrdisinde qoldanady.

Dıdaktıkalyq oıyndar
Dıdaktıkalyq oıyn kezinde balanyń jeke qasıetteri qalyptasady. Oıyn is - áreketinde bala aınaladaǵy qubylysty ózinshe túsinip, beıneleıdi, óziniń kúsh - jigerin, sezimin bildirýge múmkindik taýyp, aınaladaǵy qorshaǵan ortamen qarym - qatynasyn nyǵaıtyp, adamdardyń kúndelikti is - áreketine kóńil bólip, aralasa alady. Áreket – oıynnyń negizgi bóligi. Áreketsiz oıynnyń maqsatyn júzege asyrý múmkin emes. Árbir dıdaktıkalyq oıynnyń mindeti árbir balanyń minez – qulqyn anyqtap, uıymdastyryp, birtutas ujymǵa biriktiretin áreket arqyly iske asady. Ol balalardyń qyzyǵýshylyǵyn týdyryp, olardyń oıynǵa degen emosıalyq qatynasyn anyqtaıdy.
Dıdaktıkalyq oıyndar qorshaǵan ortamen tanystyrý, matematıka, til damytý, saýat ashý sabaqtarynda jıi qoldanylady. Dıdaktıkalyq oıynnyń ortalyǵy oıynshyqtar men oıyn quraldary.
Balabaqshada osyndaı dıdaktıkalyq oıyndardy júıeli túrde qoldaný arqyly balanyń: aqyl – oıyn júıeleý, oılaý qabiletterin jetildirý, dáldikke úıretý, shyndyqqa tárbıeleý, logıkalyq qabiletterin damytýǵa bolady.
Qurylym reti:
«Tanym» Qarapaıym matematıkalyq túsinikterdi qalyptastyrý, «Tanym» Ekologıa negizderi, «Qatynas» Til damytý, «Áleýmettik orta» Qorshaǵan ortamen tanystyrý bilim berý salalary boıynsha balalardyń jas erekshelikterine baılanysty dıdaktıkalyq oıyndardyń maqsatyn eki nusqa túrinde usynamyz:
1 nusqa - 3ten 5 jasqa, 2 nusqa - 5ten – 6 jasqa deıin.

«Tanym»
Qarapaıym matematıkalyq túsinikterdi qalyptastyrý

«Uqsas zatty tap»
1 nusqa (3 - 5 ):
Oıyn maqsaty: Qorshaǵan ortadan geometrıalyq pishinderge (tiktórtburysh, sopaqsha, trapesıa) uqsas zattardy taýyp, olardy turmystaǵy zattarmen (kirpish, qıar, úıdiń shatyry) sáıkestendire bilýge úıretý.
2 nusqa (5 - 6 ):
Oıyn maqsaty: Geometrıalyq pishinderge, denelerge uqsas zattardy taýyp, atyn ataı bilýge úıretý. Balanyń tústerdi, pishindi ajyratýdaǵy oı - qıalyn damytý.
Qajetti quraldar: Geometrıalyq pishinder, deneler, sýretter.
Oıyn barysy:
Oıynǵa basshylyq. Tárbıeshi úsh túrli pishinderdi kórsetip, attaryn suraıdy. Olardy ataǵan soń, tústerin suraıdy. Budan keıin balalarǵa tapsyrma beredi. Tárbıeshi: - Taratyp berilgen sýretterge qarańdar, men úshburyshty kórsetemin, soǵan uqsas sýret taýyp kórsetińder. (tiktórtburyshty kórsetedi, dóńgelekti kórsetedi). Balalar ózderindegi uqsas zatty kórsetkende, olardan ne ekenin, túr - túsin sıpattap aıtýdy talap etedi. (Úshburysh syzǵysh, úıdiń tóbesi). Top bólmesinde úshburyshqa uqsas zat bar ma?
Tik tórtburysh: kitap, tereze, esik t. b.
Dóńgelek: dop, alma, shar t. b.
Sýrettegi zattar jaıynda kimniń qandaı óleń, taqpaqtar, jumbaqtar biletinin suraý. Endi balalardy úsh topqa bólip, úsh túrli pishindi taratyp beredi. “Óz ornyńdy tap” qımyldy oıyny uıymdastyrylady. Balalar jınalatyn oryndaǵy pishinder kólemi jaǵynan qolyndaǵylarynan úlken bolady. Oıyn aıaqtalǵan soń balalardyń is - áreketin bekitip, taldaý jasaıdy.

“Qaı qolymda kóp»
1 nusqa (3 - 5 ):
Oıyn maqsaty: Zattardy sıpap sezý jáne kórý tásilderi arqyly salystyryp zertteý iskerlikterin damytý.
2 nusqa (5 - 6 ):
Oıyn maqsaty: Zattyń eki jıyntyǵyn salystyra bilýge úıretý. Kóz mólsherin damytý, uqyptylyqqa tárbıeleý.
Qajetti quraldar: Usaq nárseler.
Oıyn barysy: Top eki topqa bólinedi, onyń árqaısysy alma - kezek tárbıeshiniń stolyna óz top basshysyn jibiredi. Stol basyna kelgen bala qolyn artyna ustaıdy. Aldymen tárbıeshi, odan soń balalardyń biri onyń qolyna kýbık, túıme, sharık sekildi ártúrli usaq nárselerdi ustatady, biraq olar bir qolda kóp, ekinshisinde az bolýy tıis. Bala aldymen kóz mólsherimen nárseniń qaı qolynda kóp ekenin anyqtaýy, odan keıin nárselerdi biriniń artyna birin qoıyp, qaısysynyń qatarynda kóp, qaı qatarda az ekenin salystyrýy tıis.
Tárbıeshi eki qatardaǵy nárselerdiń sanyn teńestirý úshin ne isteý kerektigin 2 tásilmen oryndaýy kerek.

«Kim alǵyr?»
Maqsaty (5 - 6 ): tańbalar arasyndaǵy baılanysty jete túsinýine, san quramyn anyqtaı bilýge, jazbasha esepteýge daǵdylandyrý.
Qoldanylatyn kórnekilikter: ( + - = ) tańbalary 10 kólemindegi sandar.
Oıynnyń barysy: Balalardyń qolynda sandar men tańbalar úlestiriledi. Oıyn mazmunyn túsindirgende kez kelgen túpki nátıjemen tańbany eskere otyryp, órnekterli qurastyrý. Oılaǵan órnekterin taqtada jazbasha oryndaıdy.

MKQK «Qostanaı qalasy ákimdiginiń bilim bóliminiń
Kostanaı qalasy ákimdiginiń№8 bóbekjaı - baqshasy»
Qurastyrýshylar: Esenalına Á. Q.

Dıdaktıkalyq oıyndar jınaǵy «Oıyndar eline saıahat». júkteý

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama