InfoHub Logo

6 - synyp
Sabaqtyń taqyryby: Elikteý sózder

Sabaqtyń bilimdilik maqsaty: Elikteý sózderdiń maǵynalyq ereksheligin tanytý, leksıkalyq sózdik qorlaryn damytý, bilim, bilik daǵdyny qalyptastyrý.
Sabaqtyń damytýshylyq maqsaty: Oqýshylardy halyqtyq pedagogıka turǵysynan tárbıeleý, sóz ónerin qadirleı bilýge úıretý.
Sabaqtyń tárbıelik maqsaty: Sózderdi baılanystyryp sóıleýge jattyqtyrý, oqýshylardy jınaqylyqqa, eńbeksúıgishtikke, adamgershilikke, týǵan halqynyń salt - dástúrin qurmetteýge tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Bilik pen daǵdyny qalyptastyrý.
Sabaqtyń kórnekiligi: mýltımedıa, sózjumbaq
Sabaqtyń ádisi: Suraq - jaýap, túsindirý, sýretpen jumys, mátin quraý.
Pánaralyq baılanys: ádebıet, sýret.

Sabaqtyń júrý barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi.
Úı tapsyrmasyn suraý. 298 - jattyǵý

II. Jańa sabaq
1) Elikteý sózder maǵynasy jaǵynan aınaladaǵy ártúrli dybysqa jáne jeke qımylǵa, is - áreketke elikteýdi bildirýine baılanysty elikteýish sózder jáne beıneleýish sózder bolyp ekige bólinedi
Elikteý sózder
Maǵynasy qaraı
Elikteýish sózder Beıneleýish sózder
Túrli dybystarǵa elikteýden týyndaǵan elikteý sózder Kórý arqyly sıpattaıtyn elikteý sózder
Tars, sart - surt, tasyr - tusyr, saldyr - gúldir, ars - ars, t. b. Mań - mań, sylq, jalt, mort, qısań - qısań, erbeń - erbeń t. b.
Taqtaǵa myna mysaldar jazylady. Oqýshylarmen birlese otyryp, elikteý sózderdiń maǵynalyq túrlerin ajyratý.
Seńdeı tutasqan sireý qardy myqty attar kútirletip buzyp keledi.
Keıde sál nársege eleń etip, qulaqtaryn tige qalady.
Sol tuıaqtary sireý qardy kúrt - kúrt basqan saıyn, jaldary dir - dir etedi.
Teńiz betten japalaqtap qar jaýyp tur.
(Á. Nurpeıisov)
Sóılemderdegi elikteý sózderdiń maǵynalyq túrlerin ajyratyp, sóılemdegi kútirletip.................... degen sózder aınaladaǵy qubylystar men zattardyń dybystaryna, syrtqy túrine, qımyl - áreketterine elikteýden týǵan. Endeshe, olar elikteý sózder dep atalady.

2) Oqýshylar oqýlyqtan 299, 303 jattyǵýlardy oryndaıdy.

3) Oı qozǵaý
a) qaz qańqyldaıdy, qarǵa qarqyldaıdy, saýysqan shyq - shyq etedi, baqa baqyldaıdy, jylan ysyldaıdy, ıt yryldaıdy, taýyq qyt - qyttaıdy.
á) jymyńdaý, sylq - sylq, saq - saq, qarq - qarq, yrjyń - yrjyń, jymıyp kúlý, shıq - shıq kúlý, yrjaqtaý.

4) «Oılan, tap!» aıdarymen oqýshylar ádebıet páninen ótkenderin eske túsirip, tapsyrma oryndaıdy.
a) Júregim lúp - lúp etip, alqymyma tyǵylady.
B. Soqpaqbaev «Meniń atym Qoja»
á) Ózi qup - qý bolyp sylq etip qulap bara jatyr.
B. Soqpaqbaev «Meniń atym Qoja»
b) Fedorovtyń kóz oty jarq etip, dúnıe tumandanyp, teńselip bara jatqandaı boldy.
Fedorov jalt etip, tuzdaı kók kózimen Elamanǵa qadala qarady.
Á. Nurpeıisov «Balyqshylar»
v) Kisender daýsy gúrs - gúrs etedi.
Sh. Murtaza «Tutqyn bala»
g) Aqsha mańdaıly, keń sulý júzdi Úmiteı ashyq únmen syńq - syńq etip, úı ishine estirte kúledi.
M. Áýezov «Birjan sal Abaı aýlynda»

5) Shyǵarmashylyq jumys. Jaılaýda. (sýretpen jumys)
myna sózderdi qatystyryp mátin qurý: qarsh - qarsh, mań - mań, abyr - sabyr, dabyr - dubyr.
6) Kespe qaǵazdarmen jumys (morfologıalyq taldaý)

7) Sózjumbaqty sheshý.
1. Besinshi sóz taby
2. Bıik sóziniń antonımi
3. Ádemi sóziniń sınonımi
4. Úlken sóziniń antonımi
5. Kúsheıtkish ústeý
6. Tórtinshi sóz taby
7. Tuıyq etistiktiń jurnaǵy
8. Altynshy sóz taby
9. Etistiktiń erekshe túri
10. Etistiń túri

III. Bekitý. «Sergitý» sáti
1. Qalqıǵan uzyn qulaǵy,
Eleńdep qorqyp turady. (qoıan)
2. Tarpań - tarpań tarbıǵan,
Túri jaman jarbıǵan.(tasbaqa)
3. Kók kóılekti jeńeshem,
Kólbeń - kólbeń etedi.
Jelmen ushyp ketedi,
Jer túbine jetedi. (tútin)
4. Jylt - jylt etken,
Jyradan ótken. (sý)
5. Aıaǵy bireý, qoly joq,
Shıyr - shıyr joly kóp. (qalamsap)

IV. Qorytyndy. Sabaǵymyz aıaqtalyp keledi, endeshe biz elikteý sózderdiń maǵynalyq jaǵynan elikteýish, beıneleýish sózder bolyp bólinetinin bildik jáne eń mańyzdysy, basqa sóz taptaryna uqsamaıtyn maǵynalyq ereksheligi: elikteý sózder kóbinese kómekshi etistiktermen tirkesip, keıde qaıtalanyp, qosarlanyp kelip otyratynyn bildik.
(Kim mysal aıtady. Oqýshylar mysal keltiredi: sart etti, sańq - sańq etti, burq - sarq etip qaınady)

V. Oqýshylardy baǵalaý.
Úıge tapsyrma: Elikteý sózderdi qatystyryp, 2 - 3 maqal - mátel jazyp kelý.