Kómirsýtekter taraýy boıynsha qorytyndylaý
Qaraǵandy oblysy, Ulytaý aýdany,
Qoskól aýyly, «№11Qoskól jalpy orta bilim beretin mektebi»
komýnaldyq memlekettik mekemesi hımıa páni muǵalimi
Tleýova Shaızat Dúsenovna
Taqyryby: Kómirsýtekter taraýy boıynsha qorytyndylaý.
Talapker UBT - ke daıyndyǵyn qalaı?
Baǵalaý sabaǵy (Integrasıalyq sabaq)
Juldyz joramal oıyny. Oıyn úsh bólimnen turady
Sharttary:
1. Ár bólimde óz juldyzyńnan juldyz al.
2. Juldyz sanymen upaı jına.
3. Bolashaqqa aparatyn kóligińdi tańda.
4. Sáıkesti juldyz joramalyńdy tyńda.
Sát sapar jas túlek!
1. BÓLİM
A) Qazaq tili (Oı tolǵaý)
Á) Hımıa
Kásibı lezdemelik suraqtar. 10 - suraq.
2 - Bólim
A) Qazaq tili (oı tolǵaý)
Á) Tańdaý pánderi: Fızıka - 2
Bıologıa - 1
Geografıa – 2
Dúnıe júzi tarıhy – 1
Ádebıet – 1
Test suraqtaryna jaýap berý merzimi: 10mın
3 – bólim
A) Qazaq tili (oı tolǵaý)
Á) Qazaqstan tarıhy boıynsha suraqtar
B) Matematıkalyq ádisterdi paıdalana otyryp hımıalyq esepteýler
Jas talapker: Mektep seni úlken ómirge shyǵaryp salady.
Budan ári ómir - muhıtynyń jal - jal tolqyndary seni alaı da, bylaı da laqtyryp, oı bir rahattanady deısiń. Júzip shyǵa alsań, jaraǵanyń. Maltyǵyp júre berseń - kóptiń biri bolǵanyń.
1 - bólim
Kásibı lezdemelik suraqtar.
1. Ósimdikter qaldyqtary mıkroorganızmder qatysymen sý túbinde shirip,«balshyq» gazyn túzedi.
Qandaı qanyqqan kómirsýtek osy gazdyń quramyna kiredi.
a) S ₂ N ₆ á) S ₆ N ₁₄ b) SN ₄ v) S ₃ N ₈?
2. Keıde tas kómir kenderinde metan jınaqtalyp qalady. Sondyqtan ol «kenish» gazy dep atalady. Ondaı gaz shahtada jınalsa, qalaı áser etedi.
a) áser etpeıdi, á) qaýipti jarylys beredi,
b) kómirdiń sapasyn arttyrady, v) belgisiz?
3. Eń alǵash ret V. V. Markovnıkov «naftender» dep ataǵan Baký munaıynan qandaı kómirsýtek tabylǵan.
a) sıkloalkandar, á) alkandar b) alkınder, v) alkadınder
4. Batpaqtarda «kóshpeli ottar» qalaı paıda bolady?
a) ósimdikter shirindileriniń opyrylýynan,
á) «balshyq gazy» quramyndaǵy kómirsýtektiń ózdiginen aýada janatyndyǵynan,
b) batpaqtaǵy amıaktyń janýynan,
v) batpaqtyń quramyndaǵy zattar aıyrylýynan?
5. Aýa raıy buzylǵan kezde nege balshyqtaǵy sý «qopyrlady»
a) aýa raıy buzylǵanda gazdar ózdiginen áserlesetindikten.
á) aýa raıy buzylǵanda gazdar qospasy jarylys beretindikten,
b) aýa raıy buzylǵanda atmosfera qysymy tómendeıdi, al qysymy tómendegende gaz balshyqtyń betine shyǵatyndyqtan.
v) aýa raıy buzylǵanda gazdar sýmen ózdiginen áserlesetindikten?
6. Nelikten tetrahlormetan arnaıy órt sóndirgishterde órt sóndirýshi retinde qoldanylady:
a) tetrahlormetanmen aýyr suıyqtyq, quramynda sýtek bolmaǵandyqtan janbaıdy,
á) tetrahlormetandardy órt jalyny gaz kúıine aınaldyrady, ol aýadan 5ese aýyr, jalyndy torlap alyp, ottektiń ótýine kedergi jasaıdy,
b) tetrahlormetan janýdy qoldamaıtyndyqtan,
v) tetrahlormetan joǵary temperatýrada aıyrylatyndyqtan?
7. Benzınniń sapasyn baǵalaý kepili qandaı:
a) quramyndaǵy sýdyń mólsherimen;
á) oktan shkalasymen ( 0 - 100)
b) quramynyń kúrdeliligimen
v) alyný kózine baılanysty anyqtalady?
8. Egistikten qazylyp ákelingen kartop qysqy bazǵa salǵanda, oǵan alma qosady, onyń róli qandaı:
a) kartop túıinderi jasyl túske boıalyp ketpeý úshin
á) jumsaryp, bosap ketpeý úshin
b) pisken almadan bólinetin etılen gazy ósý úrdisterin tejeıtindikten, kartop túıinderi uzaǵyraq saqtalý úshin,
v) jaǵymsyz ıisti joıyp, jaǵymdy ıis berý úshin?
9. Jolaýshy kókke shyǵýǵa daıyndalyp jatyp, «sýyq sý quıý úshin» degen jazýy bar torsyqqa ystyq sý quıyp alady. Jolaýshy durys istedi me?
a) durys istedi, ondaı jazýlar jazylsa da ystyq sý quıa berýge bolady,
á) joq, sebebi torsyq polıetılen plasmassasynan jasalǵan, ony jasaý úshin katalızator retinde hrom men tıtan qosylystary qoldanylady. Shaıdan bólinetin jylý hrom men tıtan ıondarynyń plasmassadan suıyqtyqqa ótýine áser etedi,
b) torsyq jylýdy ótkizbeıtindikten qoldanýǵa bolmaıdy;
v) joq, torsyq jarylyp ketedi?
10. Qoǵamdyq tamaqtaný ortalyqtarynda nelikten tuzy az taǵamdar daıyndaıdy?
a) dámdirek bolýy úshin;
á) taǵamnyń qyshqyl dámin qamtamasyz etý úshin,
b) taǵam dámdi ári tátti bolýy úshin
v) taǵamnyń jaǵymdy ıisin qamtamasyz etý úshin
11. Qamyr daıyndaǵanda qandaı sý
paıdalanǵan jón:
a) qudyqtyń muzdaı sýy nemese sýyq sý
á) muzdan erigen hımıalyq sý
b) dıstıldengen sý
v) 30 - 40 S temperatýradaǵy taza, jyly sý
e) tushshy sý
12. Saharoza S12N22O11 – dısaharıd, glúkoza men frýktozanyń degıdrolız týyndysy, tabıǵatta fotosıntez kómegimen túziledi. Polısaharıd (krahmal nemese ınsýlın) túrinde jınaqtalady. Saharozany taza kúıinde alǵash XVI ǵasyrda Úndistanda alǵan Reseıde saharoza óndirisi 1719j Sankt-Peterbýrgtegi qant - rafınad zaýyty salyna bastaǵan, XX ǵasyrda (1974 j KSRO - da árbir turǵynǵa kúnine 157g qant óndirgen) qant óndirýmen qatar “qant dıabeti” aýrýy da ósti. Ǵalymdar qant dıabetin “ǵasyr indeti” dep esepteıdi. Qant dıabeti aýrýynyń sebebi nede?
a) aǵzada ınsýlınniń jetispeýshiliginen
á) ekologıaǵa baılanysty ósimdik krahmalynyń sany men sapasynyń tómendeýinen
b) adamdar tez qorytylatyn saharozany kóp qoldanady.
v) adamdar krahmaldy kóp qoldanady.
Jas talapker: Mektep senen balalyqty ózine alyp qalady. Budan bylaı, óziń qalamasań da, tirlik úshin tartys bastalady. Seniń, shalalyǵyńdy balalyqqa balap, eshkim de keshire salmaıdy. Qaıta qadam basqan saıyn
« jigit boldyń emes pe, munyń ne» degenge saıatyn jazǵyrýlar kóbeıedi.
2 - bólim
Test suraqtarymen jumys.
Jas talapker: mektep seniń móldir álemińniń tunyq tamshysy. Budan ári óziń
Qalamasań da, adamǵa tán barlyq qylyqtarmen, qýlyqtardy úırenýge májbúrsiń. Arada 5 - 6, tipti 10 - 20 jyl ótkende altyn uıa mektebińdi esine alasyn, seniń sanańa sol bir taza, pák álem oralady.
Qaıtyp kelmeıtini ǵana ókindiredi.
3 – bólim
Qazaqstan tarıhynan suraqtar
İ. «Orta ǵasyr ǵalymdary»
1. Ál – Farabı
2. Júsip Balasaǵunı
3. Mahmud Qashǵarı
4. Ahmet Iassaýı
Suraq. Hİİ ǵ. Aıaǵynda ómir súrgen ǵalymdy kórset.
№1esep.
Benzol molekýlasyndaǵy kómirtek atomynyń massalyq úlesin anyqta.
Berilgeni: S6N6
M(S ₆N ₆) = 12*6+1*6= 78g/mol
W(S ₆) =72/78*100% =92. 3%
İİ. «Ejelgi Qazaqstan qalalary»
1. Ispıdjab
2. Taraz
3. Otyrar
4. Túrkistan
Suraq: 2000 jyldyq tarıhy bar qalany kórset!
Tórthlorly kómirtek býynyń tyǵyzdyǵy aýanyń tyǵyzdyǵynan neshe ese aýyr ekenin eseptep tabyńdar. Bul zattyń órt sóndirý úshin qoldanylatynyn qalaı túsindiresińder?
CCL ₄ - tetrahlormetan
M(CCL ₄ ) = 154 g/m
D aýa = 154/29 = 5, 3 ese aýyr
Sebebi bul zattyń suıyqtyq býlanǵan kezde túziletin janbaıtyn aýyr býy janyp jatqan zatty aýadaǵy otteginen tez bólip tastaıdy.
İİİ «Qazaq batyrlary»
1. Bógenbaı batyr (HÚİİ - HÚİİİǵǵ)
2. Raıymbek batyr(HÚİİİǵ)
3. Syrym batyr(HÚİİİ ǵ İİ jartǵ)
4. Kenesary batyr(HİHǵ)
Suraq. Eń jas batyr atanǵan qaı batyr?
Mólsheri 6 mol asetılennen qansha benzoldy alýǵa bolady?
Eseptiń sheshýi:
3S₂ N ₂ = S6H6
3 mol asetılennen – 1 mol benzol
6 mol asetılennen – h mol benzol
H = 6/3 = 2 mol
IV «Qazaq handary»
1. Qasym han (1511 - 1523jj)
2. Haqnazar han (1538 - 1580jj)
3. Táýke han (1680 - 1718jj)
4. Abylaı han (1771 - 1781jj)
Suraq: Ómir súrgen jyldaryna qaraı qaı handardyń orny aýysyp tur?
Berilgen kómirsýtekterge ataý ber.
1) SN ₃ – SN₂ – SN₂ – SN₂ – SN₃
2) SN₃ – SN – SN ₂ – SN₃
SN₃ 3) SN₃
SN₃ – S – SN₃
SN₃
Jaýaby
1) n - pentan
2) 2metılbýtan
3) 2, 2 - dımetılpropan
Tolyq nusqasyn júkteý
Qoskól aýyly, «№11Qoskól jalpy orta bilim beretin mektebi»
komýnaldyq memlekettik mekemesi hımıa páni muǵalimi
Tleýova Shaızat Dúsenovna
Taqyryby: Kómirsýtekter taraýy boıynsha qorytyndylaý.
Talapker UBT - ke daıyndyǵyn qalaı?
Baǵalaý sabaǵy (Integrasıalyq sabaq)
Juldyz joramal oıyny. Oıyn úsh bólimnen turady
Sharttary:
1. Ár bólimde óz juldyzyńnan juldyz al.
2. Juldyz sanymen upaı jına.
3. Bolashaqqa aparatyn kóligińdi tańda.
4. Sáıkesti juldyz joramalyńdy tyńda.
Sát sapar jas túlek!
1. BÓLİM
A) Qazaq tili (Oı tolǵaý)
Á) Hımıa
Kásibı lezdemelik suraqtar. 10 - suraq.
2 - Bólim
A) Qazaq tili (oı tolǵaý)
Á) Tańdaý pánderi: Fızıka - 2
Bıologıa - 1
Geografıa – 2
Dúnıe júzi tarıhy – 1
Ádebıet – 1
Test suraqtaryna jaýap berý merzimi: 10mın
3 – bólim
A) Qazaq tili (oı tolǵaý)
Á) Qazaqstan tarıhy boıynsha suraqtar
B) Matematıkalyq ádisterdi paıdalana otyryp hımıalyq esepteýler
Jas talapker: Mektep seni úlken ómirge shyǵaryp salady.
Budan ári ómir - muhıtynyń jal - jal tolqyndary seni alaı da, bylaı da laqtyryp, oı bir rahattanady deısiń. Júzip shyǵa alsań, jaraǵanyń. Maltyǵyp júre berseń - kóptiń biri bolǵanyń.
1 - bólim
Kásibı lezdemelik suraqtar.
1. Ósimdikter qaldyqtary mıkroorganızmder qatysymen sý túbinde shirip,«balshyq» gazyn túzedi.
Qandaı qanyqqan kómirsýtek osy gazdyń quramyna kiredi.
a) S ₂ N ₆ á) S ₆ N ₁₄ b) SN ₄ v) S ₃ N ₈?
2. Keıde tas kómir kenderinde metan jınaqtalyp qalady. Sondyqtan ol «kenish» gazy dep atalady. Ondaı gaz shahtada jınalsa, qalaı áser etedi.
a) áser etpeıdi, á) qaýipti jarylys beredi,
b) kómirdiń sapasyn arttyrady, v) belgisiz?
3. Eń alǵash ret V. V. Markovnıkov «naftender» dep ataǵan Baký munaıynan qandaı kómirsýtek tabylǵan.
a) sıkloalkandar, á) alkandar b) alkınder, v) alkadınder
4. Batpaqtarda «kóshpeli ottar» qalaı paıda bolady?
a) ósimdikter shirindileriniń opyrylýynan,
á) «balshyq gazy» quramyndaǵy kómirsýtektiń ózdiginen aýada janatyndyǵynan,
b) batpaqtaǵy amıaktyń janýynan,
v) batpaqtyń quramyndaǵy zattar aıyrylýynan?
5. Aýa raıy buzylǵan kezde nege balshyqtaǵy sý «qopyrlady»
a) aýa raıy buzylǵanda gazdar ózdiginen áserlesetindikten.
á) aýa raıy buzylǵanda gazdar qospasy jarylys beretindikten,
b) aýa raıy buzylǵanda atmosfera qysymy tómendeıdi, al qysymy tómendegende gaz balshyqtyń betine shyǵatyndyqtan.
v) aýa raıy buzylǵanda gazdar sýmen ózdiginen áserlesetindikten?
6. Nelikten tetrahlormetan arnaıy órt sóndirgishterde órt sóndirýshi retinde qoldanylady:
a) tetrahlormetanmen aýyr suıyqtyq, quramynda sýtek bolmaǵandyqtan janbaıdy,
á) tetrahlormetandardy órt jalyny gaz kúıine aınaldyrady, ol aýadan 5ese aýyr, jalyndy torlap alyp, ottektiń ótýine kedergi jasaıdy,
b) tetrahlormetan janýdy qoldamaıtyndyqtan,
v) tetrahlormetan joǵary temperatýrada aıyrylatyndyqtan?
7. Benzınniń sapasyn baǵalaý kepili qandaı:
a) quramyndaǵy sýdyń mólsherimen;
á) oktan shkalasymen ( 0 - 100)
b) quramynyń kúrdeliligimen
v) alyný kózine baılanysty anyqtalady?
8. Egistikten qazylyp ákelingen kartop qysqy bazǵa salǵanda, oǵan alma qosady, onyń róli qandaı:
a) kartop túıinderi jasyl túske boıalyp ketpeý úshin
á) jumsaryp, bosap ketpeý úshin
b) pisken almadan bólinetin etılen gazy ósý úrdisterin tejeıtindikten, kartop túıinderi uzaǵyraq saqtalý úshin,
v) jaǵymsyz ıisti joıyp, jaǵymdy ıis berý úshin?
9. Jolaýshy kókke shyǵýǵa daıyndalyp jatyp, «sýyq sý quıý úshin» degen jazýy bar torsyqqa ystyq sý quıyp alady. Jolaýshy durys istedi me?
a) durys istedi, ondaı jazýlar jazylsa da ystyq sý quıa berýge bolady,
á) joq, sebebi torsyq polıetılen plasmassasynan jasalǵan, ony jasaý úshin katalızator retinde hrom men tıtan qosylystary qoldanylady. Shaıdan bólinetin jylý hrom men tıtan ıondarynyń plasmassadan suıyqtyqqa ótýine áser etedi,
b) torsyq jylýdy ótkizbeıtindikten qoldanýǵa bolmaıdy;
v) joq, torsyq jarylyp ketedi?
10. Qoǵamdyq tamaqtaný ortalyqtarynda nelikten tuzy az taǵamdar daıyndaıdy?
a) dámdirek bolýy úshin;
á) taǵamnyń qyshqyl dámin qamtamasyz etý úshin,
b) taǵam dámdi ári tátti bolýy úshin
v) taǵamnyń jaǵymdy ıisin qamtamasyz etý úshin
11. Qamyr daıyndaǵanda qandaı sý
paıdalanǵan jón:
a) qudyqtyń muzdaı sýy nemese sýyq sý
á) muzdan erigen hımıalyq sý
b) dıstıldengen sý
v) 30 - 40 S temperatýradaǵy taza, jyly sý
e) tushshy sý
12. Saharoza S12N22O11 – dısaharıd, glúkoza men frýktozanyń degıdrolız týyndysy, tabıǵatta fotosıntez kómegimen túziledi. Polısaharıd (krahmal nemese ınsýlın) túrinde jınaqtalady. Saharozany taza kúıinde alǵash XVI ǵasyrda Úndistanda alǵan Reseıde saharoza óndirisi 1719j Sankt-Peterbýrgtegi qant - rafınad zaýyty salyna bastaǵan, XX ǵasyrda (1974 j KSRO - da árbir turǵynǵa kúnine 157g qant óndirgen) qant óndirýmen qatar “qant dıabeti” aýrýy da ósti. Ǵalymdar qant dıabetin “ǵasyr indeti” dep esepteıdi. Qant dıabeti aýrýynyń sebebi nede?
a) aǵzada ınsýlınniń jetispeýshiliginen
á) ekologıaǵa baılanysty ósimdik krahmalynyń sany men sapasynyń tómendeýinen
b) adamdar tez qorytylatyn saharozany kóp qoldanady.
v) adamdar krahmaldy kóp qoldanady.
Jas talapker: Mektep senen balalyqty ózine alyp qalady. Budan bylaı, óziń qalamasań da, tirlik úshin tartys bastalady. Seniń, shalalyǵyńdy balalyqqa balap, eshkim de keshire salmaıdy. Qaıta qadam basqan saıyn
« jigit boldyń emes pe, munyń ne» degenge saıatyn jazǵyrýlar kóbeıedi.
2 - bólim
Test suraqtarymen jumys.
Jas talapker: mektep seniń móldir álemińniń tunyq tamshysy. Budan ári óziń
Qalamasań da, adamǵa tán barlyq qylyqtarmen, qýlyqtardy úırenýge májbúrsiń. Arada 5 - 6, tipti 10 - 20 jyl ótkende altyn uıa mektebińdi esine alasyn, seniń sanańa sol bir taza, pák álem oralady.
Qaıtyp kelmeıtini ǵana ókindiredi.
3 – bólim
Qazaqstan tarıhynan suraqtar
İ. «Orta ǵasyr ǵalymdary»
1. Ál – Farabı
2. Júsip Balasaǵunı
3. Mahmud Qashǵarı
4. Ahmet Iassaýı
Suraq. Hİİ ǵ. Aıaǵynda ómir súrgen ǵalymdy kórset.
№1esep.
Benzol molekýlasyndaǵy kómirtek atomynyń massalyq úlesin anyqta.
Berilgeni: S6N6
M(S ₆N ₆) = 12*6+1*6= 78g/mol
W(S ₆) =72/78*100% =92. 3%
İİ. «Ejelgi Qazaqstan qalalary»
1. Ispıdjab
2. Taraz
3. Otyrar
4. Túrkistan
Suraq: 2000 jyldyq tarıhy bar qalany kórset!
Tórthlorly kómirtek býynyń tyǵyzdyǵy aýanyń tyǵyzdyǵynan neshe ese aýyr ekenin eseptep tabyńdar. Bul zattyń órt sóndirý úshin qoldanylatynyn qalaı túsindiresińder?
CCL ₄ - tetrahlormetan
M(CCL ₄ ) = 154 g/m
D aýa = 154/29 = 5, 3 ese aýyr
Sebebi bul zattyń suıyqtyq býlanǵan kezde túziletin janbaıtyn aýyr býy janyp jatqan zatty aýadaǵy otteginen tez bólip tastaıdy.
İİİ «Qazaq batyrlary»
1. Bógenbaı batyr (HÚİİ - HÚİİİǵǵ)
2. Raıymbek batyr(HÚİİİǵ)
3. Syrym batyr(HÚİİİ ǵ İİ jartǵ)
4. Kenesary batyr(HİHǵ)
Suraq. Eń jas batyr atanǵan qaı batyr?
Mólsheri 6 mol asetılennen qansha benzoldy alýǵa bolady?
Eseptiń sheshýi:
3S₂ N ₂ = S6H6
3 mol asetılennen – 1 mol benzol
6 mol asetılennen – h mol benzol
H = 6/3 = 2 mol
IV «Qazaq handary»
1. Qasym han (1511 - 1523jj)
2. Haqnazar han (1538 - 1580jj)
3. Táýke han (1680 - 1718jj)
4. Abylaı han (1771 - 1781jj)
Suraq: Ómir súrgen jyldaryna qaraı qaı handardyń orny aýysyp tur?
Berilgen kómirsýtekterge ataý ber.
1) SN ₃ – SN₂ – SN₂ – SN₂ – SN₃
2) SN₃ – SN – SN ₂ – SN₃
SN₃ 3) SN₃
SN₃ – S – SN₃
SN₃
Jaýaby
1) n - pentan
2) 2metılbýtan
3) 2, 2 - dımetılpropan
Tolyq nusqasyn júkteý