Мұқағали Мақатаев № 1 өлеңдері
Мұқағали Мақатаев (1931 - 1976)
Мұқағали Сүлейменұлы Мақатаев (9 ақпан 1931, Алматы облысы, Райымбек ауданы Қарасаз - 27 наурыз 1976, Алматы) шын аты Мұхаммедқали – қазақтың лирик ақыны, мұзбалақ ақын, өз заманында лайық бағасын ала алмаса да өзінен кейінгілер үшін мәртебесі биік ақиық ақын.
Ол 1931 ж. 9 - шы ақпанда Алматы облысы, қазіргі Райымбек (бұрынғы Нарынқол) ауданының Қарасаз ауылында дүниеге келген. Ақынның туған күні жөнінде екі түрлі ақпарат бар. Алайда, құжаттар бойынша ақынның туған күні ақпанның 9 - нда тойланады. Екінші ақпарат: ақынның анасы Нағиман апа былай деген: «Мұқағалиым 1931 жылы наурыз айының 8 - інде дүниеге келген болатын. Жаңылысуым мүмкін емес. Себебі балам мынау фәнидің есігін ашқаннан біраз уақыт кейін Наурыз тойы болады, наурыз көже жасаймыз деп күтіп отырғанбыз.» Мұқағали Мақатаев атындағы әдеби сыйлықтың лауреаты Оразақын Асқар ақынның екінші туған күніне байланысты мынадай сөз айтады: «Ал құжат бойынша Мұқағали 9 ақпанда дүниеге келген. Бұл куәлікті ақын ес білген кезде сол кездегі сайлау науқанына байланысты өзі жаздырып алған екен».[1] Азан шақырып қойылған аты - Мұхаммедқали.
Әкесі қарапайым шаруашы: колхозда сушы, шалғышы болып істеген. Мұқағали үйдің тұңғышы болған, оның артынан бір қыз және үш ұл туған. Ақынның қарындасы мен алғашқы інісі ерте көз жұмған. Соңғыларының есімдері - Тоқтарбай мен Көрпеш. Қазақ дәстүрі бойынша үйдің алғашқы баласы ата - әжесінен тәрбие алуы тиіс, сондықтан Мұқағали әжесі Тиынның қолында өсіп, анасын жеңгесіндей қабылдайды. Балалық шағы соғыспен қатар өткендіктен, ақын тағдырдың ащы дәмін ерте татады("Неңді сенің аңсаймын, бала шағым?"). Мұқағалидің әкесі 1941ж Калиниград майданында қаза табады.
Өлеңдері
Өлеңдердің жалғасы Мұқағали Мақатаев № 2 өлеңдері
Мұқағали Мақатаев № 1 өлеңдері
Біреулерді мерт қылып аламын деп
Егер де айта алмасам айтарымды
Керек осы адамға
Кереметі - ай, мына жарық сәуленің
Сиыр айдап өріске ертеңменен
Үзіліп түскен алмадай
1941 жыл. Ақпан
He айтам саған, жаным - ай
He деген керемет күн
He жетпейді?
He келіп, не кетпеген бұл ғаламнан
He пайда күрсінгеннен, өкінгеннен
Heгe жыламасын?!
Miнe, тағы ашу келіп, алқымыма тығылды
Ілініп түн тұр тауларға
Абысындар
Автограф
Адалмын деп, араммын деп айта алман
Адамды адам түсінбеу – бір ақырет
Адамзаттың ұрпағы
Айтатын саған сырым бұл
Айығып келем
Аласарып Ай батқан
Алаула, шындық – ақ жалын
Алматының аспаны
Алпысқа келдіңіздер
Алтын адам
Анау - аспан, мынау - бақ
Апырмай, туған жер - ай
Арман қуып...
Армысыңдар, адамдар!
Арулар
Арыз жазып кетейін
Асығып алыс күндерге
Аттандырып тым тәтті сәттерімді
Аттанғанда
Аулақ, аулақ
Аулыңа бір келгенде...
Ауыздықтап тұра алсын арманды кім
Ауғанбай
Аякөз - ару
Ағажан
Ақ кимешек көрінсе
Ақиқаттың ауылы
Ақын ініге
Ақынды ақын оятпаса, болмайды
Ақынға
Аңса, жаным
Аңсап жүріп, кездестік
Аңғал досым - ай
Біздің көктем
Біздің үйге көктем келді, қыз келді
Біздер жеңдік!
Білгішіме
Бір келіншек
Бір күніммен қоштастым
Бір ән бар бүгінгі ұрпақ естімеген
Бір әңгіме қозғашы ауыл жайлы
Бір өлеңі - бір елдің мұрасындай
Бабаларым, рақмет сендерге
Байқа, қалқам!
Барлығы да менікі
Баспа, мұнар!
Басыма менің, бақ, қондың
Басымнан қорқам
Басқа жыл
Батар күн
Бауыржан Момышұлына
Бақ мекен
Бақыт деген
Бақытым менің алыста
Бесік басында
Беташар
Бетховен
Бибігүлге
Бозқараған
Болашақ дәрігерге
Болашақтың елшісімін
Бұзылған үй
Бұлқынып жатыр
Бұрын ылғи құс сайрайтын тереземнің алдында
Бәрін де қойшы...
Бәріне де түсінем
Бәріне жауаптымын
Дариға, домбырамды берші маған
Дастарқан үстінде
Дейтін еді қарт ақын
Дос болам десең
Дұшпаның бар ма?
Дәрігеріме
Егін салдым
Ей, Бауырым!
Ей, менің қиын өткелім
Ей, өмір
Елім барда
Елім, саған ғашықпын!
Елес жайлы естелік
Емханада
Ертең біз жол жүреміз
Есіңде ме?
Есіңе мені алғайсың
Ескі жұртта
Ескі әнді, шеше, қозғама!
Еске алу
Еш нәрсенің керегі жоқ
Жігіттер, мақтанбалық
Жазылар естеліктер мен туралы
Жазғырма мені, жан - аға
Жалаң аяқ қыз
Жалғыз көкек
Жаман өлең
Жанарсыз адам келеді
Жанарым
Жантықтың туысқаны
Жаным, сен жасымағын
Жаным - ай!
Жарық дүние - ай!
Жас бала
Жасасаң қайыр, қарыз...
Жастық
Жағымпаздар мен...
Жездіде
Жетінші ноябрь, Алматы
Жетісу
Жиі енеді
Жолдастарға
Жоқ, дәрігер
Жылқыбайдың жүрегі
Жыр - ошақ
Жырлар жазам
Жырласам ба екен
Жүр
Жүр, қалқам
Жүрегім менің - жанартау
Жүрегім, жүйкем, бар тұлғам
Жүрегімде жүргені - ай бір қауіптің
Жүрек арызы
Жүрек демін алғанда
Жүрек неге зат болып жаралмаған?!
Жұлдыздар сөніп барады
Жұмбақ
Жұмыстан соң
Жәй ғана көңілде жоқ қалағаным
Зираттағы жыр
Зоопаркте
Иек артқан теңізге мүйістейін
Ильич салған ізбенен
Интервью
Кейіме, інім
Кел, болашақ
Кем болып жаралғам жоқ мен ешкімнен
Кетер ме екем
Кешіріңдер
Кешіргін, қала!
Кең дүние, төсіңді аш, мен келемін
Күзетші
Күй қаласа ғой
Күміс жалды күн дейтін көлікпенен
Күн ауысып барады
Күн бүгін күңіреніп
Күн жылыған, жер жібіген
Күн шуағым
Күндестік құрысын!
Көзің нұрсыз дейсің сен
Көктем де келер
Көктемде
Көлің қайда, туған елім?
Көреміз
Көрерміз
Көрмеймін...
Көшеде
Көңілім
Көңілде ән, көгімдегі Күн көруші ем
Лайсаңда
Лашынға
Мінез
Майгүліме
Майгүлге
Майданның бәйгесіне
Масақ
Махаббат бейуақытта табыспайды
Махаббат диологы
Махаббат моласы
Махаббатым өзімде
Махамбеттер, Абайлар - ай
Маған, құрбым, кектенбе
Маңдайда бір тал шашым ағарыпты
Мен - Октябрь
Мен білмеймін, нe болады күні ертең
Мен деген - ырза, мәз бала
Мен таулықпын!
Менің анкетам
Менің кішкентай күнім
Менің мақсатым
Менің ғасырым
Миллиард дастарқаны
Москвадан кетерде
Музаға
Өлеңдердің жалғасы Мұқағали Мақатаев № 2 өлеңдері
Мұқағали Сүлейменұлы Мақатаев (9 ақпан 1931, Алматы облысы, Райымбек ауданы Қарасаз - 27 наурыз 1976, Алматы) шын аты Мұхаммедқали – қазақтың лирик ақыны, мұзбалақ ақын, өз заманында лайық бағасын ала алмаса да өзінен кейінгілер үшін мәртебесі биік ақиық ақын.
Ол 1931 ж. 9 - шы ақпанда Алматы облысы, қазіргі Райымбек (бұрынғы Нарынқол) ауданының Қарасаз ауылында дүниеге келген. Ақынның туған күні жөнінде екі түрлі ақпарат бар. Алайда, құжаттар бойынша ақынның туған күні ақпанның 9 - нда тойланады. Екінші ақпарат: ақынның анасы Нағиман апа былай деген: «Мұқағалиым 1931 жылы наурыз айының 8 - інде дүниеге келген болатын. Жаңылысуым мүмкін емес. Себебі балам мынау фәнидің есігін ашқаннан біраз уақыт кейін Наурыз тойы болады, наурыз көже жасаймыз деп күтіп отырғанбыз.» Мұқағали Мақатаев атындағы әдеби сыйлықтың лауреаты Оразақын Асқар ақынның екінші туған күніне байланысты мынадай сөз айтады: «Ал құжат бойынша Мұқағали 9 ақпанда дүниеге келген. Бұл куәлікті ақын ес білген кезде сол кездегі сайлау науқанына байланысты өзі жаздырып алған екен».[1] Азан шақырып қойылған аты - Мұхаммедқали.
Әкесі қарапайым шаруашы: колхозда сушы, шалғышы болып істеген. Мұқағали үйдің тұңғышы болған, оның артынан бір қыз және үш ұл туған. Ақынның қарындасы мен алғашқы інісі ерте көз жұмған. Соңғыларының есімдері - Тоқтарбай мен Көрпеш. Қазақ дәстүрі бойынша үйдің алғашқы баласы ата - әжесінен тәрбие алуы тиіс, сондықтан Мұқағали әжесі Тиынның қолында өсіп, анасын жеңгесіндей қабылдайды. Балалық шағы соғыспен қатар өткендіктен, ақын тағдырдың ащы дәмін ерте татады("Неңді сенің аңсаймын, бала шағым?"). Мұқағалидің әкесі 1941ж Калиниград майданында қаза табады.
Өлеңдері
Өлеңдердің жалғасы Мұқағали Мақатаев № 2 өлеңдері
Мұқағали Мақатаев № 1 өлеңдері
Біреулерді мерт қылып аламын деп
Егер де айта алмасам айтарымды
Керек осы адамға
Кереметі - ай, мына жарық сәуленің
Сиыр айдап өріске ертеңменен
Үзіліп түскен алмадай
1941 жыл. Ақпан
He айтам саған, жаным - ай
He деген керемет күн
He жетпейді?
He келіп, не кетпеген бұл ғаламнан
He пайда күрсінгеннен, өкінгеннен
Heгe жыламасын?!
Miнe, тағы ашу келіп, алқымыма тығылды
Ілініп түн тұр тауларға
Абысындар
Автограф
Адалмын деп, араммын деп айта алман
Адамды адам түсінбеу – бір ақырет
Адамзаттың ұрпағы
Айтатын саған сырым бұл
Айығып келем
Аласарып Ай батқан
Алаула, шындық – ақ жалын
Алматының аспаны
Алпысқа келдіңіздер
Алтын адам
Анау - аспан, мынау - бақ
Апырмай, туған жер - ай
Арман қуып...
Армысыңдар, адамдар!
Арулар
Арыз жазып кетейін
Асығып алыс күндерге
Аттандырып тым тәтті сәттерімді
Аттанғанда
Аулақ, аулақ
Аулыңа бір келгенде...
Ауыздықтап тұра алсын арманды кім
Ауғанбай
Аякөз - ару
Ағажан
Ақ кимешек көрінсе
Ақиқаттың ауылы
Ақын ініге
Ақынды ақын оятпаса, болмайды
Ақынға
Аңса, жаным
Аңсап жүріп, кездестік
Аңғал досым - ай
Біздің көктем
Біздің үйге көктем келді, қыз келді
Біздер жеңдік!
Білгішіме
Бір келіншек
Бір күніммен қоштастым
Бір ән бар бүгінгі ұрпақ естімеген
Бір әңгіме қозғашы ауыл жайлы
Бір өлеңі - бір елдің мұрасындай
Бабаларым, рақмет сендерге
Байқа, қалқам!
Барлығы да менікі
Баспа, мұнар!
Басыма менің, бақ, қондың
Басымнан қорқам
Басқа жыл
Батар күн
Бауыржан Момышұлына
Бақ мекен
Бақыт деген
Бақытым менің алыста
Бесік басында
Беташар
Бетховен
Бибігүлге
Бозқараған
Болашақ дәрігерге
Болашақтың елшісімін
Бұзылған үй
Бұлқынып жатыр
Бұрын ылғи құс сайрайтын тереземнің алдында
Бәрін де қойшы...
Бәріне де түсінем
Бәріне жауаптымын
Дариға, домбырамды берші маған
Дастарқан үстінде
Дейтін еді қарт ақын
Дос болам десең
Дұшпаның бар ма?
Дәрігеріме
Егін салдым
Ей, Бауырым!
Ей, менің қиын өткелім
Ей, өмір
Елім барда
Елім, саған ғашықпын!
Елес жайлы естелік
Емханада
Ертең біз жол жүреміз
Есіңде ме?
Есіңе мені алғайсың
Ескі жұртта
Ескі әнді, шеше, қозғама!
Еске алу
Еш нәрсенің керегі жоқ
Жігіттер, мақтанбалық
Жазылар естеліктер мен туралы
Жазғырма мені, жан - аға
Жалаң аяқ қыз
Жалғыз көкек
Жаман өлең
Жанарсыз адам келеді
Жанарым
Жантықтың туысқаны
Жаным, сен жасымағын
Жаным - ай!
Жарық дүние - ай!
Жас бала
Жасасаң қайыр, қарыз...
Жастық
Жағымпаздар мен...
Жездіде
Жетінші ноябрь, Алматы
Жетісу
Жиі енеді
Жолдастарға
Жоқ, дәрігер
Жылқыбайдың жүрегі
Жыр - ошақ
Жырлар жазам
Жырласам ба екен
Жүр
Жүр, қалқам
Жүрегім менің - жанартау
Жүрегім, жүйкем, бар тұлғам
Жүрегімде жүргені - ай бір қауіптің
Жүрек арызы
Жүрек демін алғанда
Жүрек неге зат болып жаралмаған?!
Жұлдыздар сөніп барады
Жұмбақ
Жұмыстан соң
Жәй ғана көңілде жоқ қалағаным
Зираттағы жыр
Зоопаркте
Иек артқан теңізге мүйістейін
Ильич салған ізбенен
Интервью
Кейіме, інім
Кел, болашақ
Кем болып жаралғам жоқ мен ешкімнен
Кетер ме екем
Кешіріңдер
Кешіргін, қала!
Кең дүние, төсіңді аш, мен келемін
Күзетші
Күй қаласа ғой
Күміс жалды күн дейтін көлікпенен
Күн ауысып барады
Күн бүгін күңіреніп
Күн жылыған, жер жібіген
Күн шуағым
Күндестік құрысын!
Көзің нұрсыз дейсің сен
Көктем де келер
Көктемде
Көлің қайда, туған елім?
Көреміз
Көрерміз
Көрмеймін...
Көшеде
Көңілім
Көңілде ән, көгімдегі Күн көруші ем
Лайсаңда
Лашынға
Мінез
Майгүліме
Майгүлге
Майданның бәйгесіне
Масақ
Махаббат бейуақытта табыспайды
Махаббат диологы
Махаббат моласы
Махаббатым өзімде
Махамбеттер, Абайлар - ай
Маған, құрбым, кектенбе
Маңдайда бір тал шашым ағарыпты
Мен - Октябрь
Мен білмеймін, нe болады күні ертең
Мен деген - ырза, мәз бала
Мен таулықпын!
Менің анкетам
Менің кішкентай күнім
Менің мақсатым
Менің ғасырым
Миллиард дастарқаны
Москвадан кетерде
Музаға
Өлеңдердің жалғасы Мұқағали Мақатаев № 2 өлеңдері
You Might Also Like
-
Тақырып: Жасанды ортадағы қауіп - қатер
