InfoHub Logo

1868-1910 جىلدار ارالىعىندا سيامدى باسقارعان كورول چۋلالونگكورن مەملەكەت تاريحىنداعى ەڭ ۇلى بيلەۋشىلەردىڭ ءبىرى بولعان. ول ءوز كورولدىگىن انگليا مەن فرانسيا وتارشىلىعىنان امان ساقتاپ قالعاندىقتان، حالقى ۇلى سۇيىكتى كورول اتاپ كەتكەن-دى. الايدا ەل قامى ءۇشىن جانىن اياماعان باتىل كورولدىڭ ءومىرى كادىمگى سىرىڭكە قورابى ءۇشىن ۇزىلە جازداعان.

چۋلالونگكورننىڭ بار ىنتاسىمەن بەرىلگەن قۇمارلىعى – سىرىڭكە قورابىنىڭ زاتتاڭباسىن جيناۋ. مىڭداعان سىرىڭكە قورابى كورولگە دۇنيەنىڭ بار بايلىعىنان دا قىمبات ەدى. ءتىپتى، ول ءۇشىن الىس ەلدەردەن الدىرعان سىرىڭكە قورابىنان اسقان قۋانىش بولماعان.

ساياحاتتارىنىڭ بىرىندە سيامدىق كورول لوندونعا بارعان. بوندستريتتە ساراي ادامدارىمەن بىرگە جۇرگەن چۋلالونگكورن كوپىر ماڭىنداعى جەردە جاتقان سىرىڭكە قورابىن كورىپ قالعان. ءدال مۇنداي زاتتاڭبالى قوراپ كورولدىڭ كوللەكسياسىندا بولماعان ەدى. قۇددى باعا جەتپەس اسىلىن كورگەندەي ول قوراپقا جولبارىسشا اتىلادى. ونى انگليا استاناسىنىڭ كوشەلەرىندەگى كولىكتەر لەگى دە توقتاتا الماعان ەدى.

ءدال وسى ساتتە كوپىر ماڭىنان ءوتىپ بارا جاتقان كولىك بيلەۋشىنى قاعىپ كەتە جازدايدى. كورول مەن كولىك اراسىنداعى نەبارى بىرنەشە سانتيمەتر كورولدىك بيلەۋشىسىنىڭ ءومىرىن قۇتقارىپ قالعان-دى. ەسى شىققان ساراي ادامدارى شۋلاي جونەلىپ، كورولگە قاراي جۇگىرەدى. ال چۋلالونگكورن ءقاۋىپتى سەزبەگەن، ءتىپتى، سەكەم الماعان دا. قولىندا قىسقان قورابى بار. جۇزىنە كۇلكى ۇيىرىلە ساراي ادامدارىنا قاراعان كورول شاتتىقتان بال-بۇل جايناپ تۇرعان ەدى.

ايتپاقشى، سىرىڭكەگە قاتىستى زاتتاردى جيناۋ فيلۋمەنيا دەپ اتالادى. ول كەڭەس وداعىندا دا ۇلكەن تانىمالدىققا يە بولعان. بۇل ءسوزدىڭ گرەك تىلىنەن اۋدارماسى «وتتى ءسۇيۋ» دەگەن ماعىناعا سايادى. الايدا ءبىر كەزدەرى كسرو-دا كوللەكسيانىڭ بۇل تۇرىنە قاتىستى قىزىقتى جاعداي ورىن العان ەدى.

60 جىلداردىڭ سوڭىنا دەيىن «فيلۋمەنيا» ءسوزى «فيللۋمەنيا» تۇرىندە جازىلىپ كەلگەن. سونىمەن قاتار مەملەكەتتە كوللەكسيا جيۋشىلارعا كۇدىكپەن قاراپ، ءتىپتى، جيناۋعا رۇقسات ەتىلەتىن زاتتار ءتىزىمى دە جاسالعان. سىرىڭكە قورابى مەن زاتتاڭباسىن جيناۋعا رۇقسات ەتىلگەن. الايدا مۇنداي كوللەكسيا اتاۋى قۇجاتتاردا «فيلۋمەنيا» رەتىندە جازىلعان. قۇجاتقا پارتيا يدەولوگى م.ا.سۋسلوۆ قول قويعاندىقتان، جىبەرىلگەن اعاتتىقتى تۇزەۋگە ەشكىمنىڭ باتىلى جەتپەگەن.

ءتىپتى، بۇل جاعدايعا قاتىستى قيىننان قيىستىرىپ سىلتاۋ دا تاپقان: «فيلوكراتيا» نەمەسە «فيلاتەليا» سوزدەرىندە ءبىر عانا «ل» ءارپى كەزدەسەدى، سوندىقتان «فيلۋمەنيا» سوزىندە تۇزەيتىندەي ەشتەڭە جوق.

سىرىڭكە زاتتاڭباسىن جيناستىرۋ جونىندە ءسوز قوزعاعاننان كەيىن، رەكورد جاساعان ادام جونىندە ايتا كەتكەنىمىز ءجون. ەڭ كوپ كوللەكسيا جيناعان - جاپوندىق يوشيزاۆا. ونىڭ كوللەكسياسىندا الەمنىڭ 130 ەلىنەن جينالعان 743 512 سىرىڭكە قورابى بار.

---