Beride emes, áride
Pálen jurttyń jerinde
Bolǵan jaqsy han Dadan.
Talaı kórip qaýipti,
Talaı jurtty shaýypty,
Jasynda bop bek mazań.
Jas jetken soń jabyǵyp,
Attanystan jalyǵyp,
Jaı jatýǵa oılapty.
Kári handy qajalap,
Endi ózgeler mazalap,
Jaı jatqyzyp qoımapty.
Jaýdan Dadan jerlerin,
Qorǵamaqqa elderin,
háman tutty kóp ásker.
Qolbasylar qalǵymas,
Tus-tusynan shyqty qas,
Qaısysyna jetiser?
Ońnan kútse, jaý solda,
Qyrdan kútse, jaý sýda,
Syrttan dese, qubyladan.
Jan-jaǵynan jaý urdy,
Jylap-jylap jiberdi
Yzasynan han Dadan.
Qatty kúıdi, qaıǵyrdy,
Han uıqydan aıryldy,
háman qaýip-qaterde.
Oılap, oılap qaraıdy:
"Ne qylsam, - dep, - jaraıdy"
Bilmeıdi ne eterge.
Bezgen at bop belinen,
hár nápsiniń jelinen,
Bar eken bir danyshpan
Juldyz sanap qaraıtyn,
Sonan aqyl suraıtyn
Sasqan, ıakı adasqan.
Arnap kisi shaptyryp,
Kóp-kóp sálem aıttyryp,
Shaqyrtady han Dadan.
Shaqyrǵanǵa bu bardy,
Altyn átesh shyǵardy
Aýzyn sheship dorbadan.
Hanǵa turyp sóıleıdi,
Sóılegende búı deıdi:
"Mynaý altyn áteshim!
Qondyr syryq basyna,
Qoı saraıyń qasyna,
Bolar myqty kúzetshiń.
Bop otyrsa typ-tynysh,
Joq esh jerde qorqynysh.
Qater bolsa bir jaqta,
(Soǵys pa ıa álde ne, Bolsyn meıli ne bále)
Qarap átesh so jaqqa,
Kúdireıip, daýystar,
Ol - degeni "qaýip bar!"
Rıza bolyp, aıtar han:
"Buıym altyn, kúmis pe?
Basqa múdde, jumys pa?
Taýalyńdy qaıtarmań.
Senen nemdi aıarmyn!
Qashan bolsa, daıarmyn
Ne surasań berýge -
Ne deseń de etkizip,
Ne múddeńe jetkizip,
Óz kóńilimdeı kórýge".
Bıik syryq basynda,
Han saraıy qasynda
Qaraýyldap halyqty,
Qater bolsa, julqynyp,
Solaı qaraı umtylyp,
Átesh aıqaı salypty:
"Kirı-ký-ký, jat, hanym!
Jatyp jurtty baq, hanym!"
Dadan isin asyrdy:
Jaýyn erte kórgen soń,
Uryp, syıyn bergen soń,
Jaý tyıyldy, basyldy.
Bir jyl ótti, eki jyl,
Tapty raqat jurt damyl,
Átesh otyr jaı, tynysh.
Bir kúni uıyqtap han jatty,
Ser ásker kep oıatty,
Bar dep bále, qorqynysh.
Han asha almaı uıqysyn:
"Ne bále bar? Ne qysym?"
- Deıdi otyryp esinep.
Jaýap berdi ser ásker:
"Átesh kórgen bar qater,
Jurt qaýipte túısinip".
Han qarasa áınekten,
Átesh otyr ándetken,
Kúnshyǵysqa qarapty.
"Ne turys bar? Júrýge!
Jyldam atqa minýge,
Alyp qarý-jaraqty!"
Han áskerin aıdady,
Úlken ulyn saılady
Bastyq etip ústinen.
Átesh taǵy jaı, tynysh,
Qaýip-qater, qorqynysh
Shyqty jurttyń esinen.
Qol shyqqaly jeti kún,
Áskerden joq habar-ún:
Ashyqty ma?Toq pa áli?
Jetken joq pa? Jetti me?
Jaý jatyr ma? Ketti me?
Soǵysty ma? Joq pa áli?
Mine, átesh baqyrdy,
Han ózge qol shaqyrdy,
Kishi ulyna bastatty.
Kúnshyǵysqa bet berip,
Qarý, qapshyq bókterip,
Qosyn artyp, qol tartty.
Átesh tynysh, sybys joq,
Áskerden túk dybys joq,
Taǵy ótedi jeti kún.
Jurt aıryldy saýyqtan,
El jaıǵaspaı qaýyptan,
Átesh taǵy berdi ún.
Úshinshi qol shaqyryp,
Tastaıtyndaı japyryp,
Qutty bolǵaı dep qadam,
Kúnshyǵysqa jol alyp,
Azyq-túlik mol alyp,
Shyqty ózi han Dadan.
Kún-tún demeı qol júrip,
Bitti ábden boldyryp,
Eshbir belgi jolda joq
- Mola da joq, kór de joq,
Salyq salǵan jer de joq,
Soǵys ta joq, qol da joq.
"Bu ne hıkmet! Ne ǵajap!"
- Deıdi Dadan oıǵa qap.
Jetinshi kún batyr han
Qoldy jıyp júrgizip,
Taý ishine kirgizip,
Kerdi jibek shatyr han.
Mańaıynda el de joq,
Yzyńdaǵan jel de joq,
Jalǵyz ǵana sol shatyr.
Ózekterde, oılarda
Jybyrlaǵan qoılardaı
Qyryp salǵan qol jatyr.
Han shatyrǵa kirmekke,
Bul ne ǵajap - bilmekke,
Jyldamyraq júredi.
Han aldynda eki uly,
Jan shoshıtyn bar syny,
Jatqandaryn kóredi.
Bir-birine qylyshty
Suǵyp, tapqan tynyshty:
Saýyt, qalqan - joq bári.
Japyrylyp janshylǵan,
Qara qanǵa malshynǵan
Shópti jep júr attary.
"Eki azamat sultanym!
Eki lashyn-suńqarym!
Aýǵa túsken, aldanǵan.
Maǵan kúıik! Maǵan dert!
Maǵan ólim! Maǵan mert!"
- Dep jylady han Dadan.
Han jylasa, qalar ma,
Ergen jasaq - olar da
Eńiresti, jylasty.
Taý kúrsinip, kúńirenip,
Oı yńyldap, yńyranyp,
Bári birge ulasty.
Sonda shatyr ashylyp,
Nury kúndeı shashylyp,
Shamahandy bılegen,
Nókeri joq, jap-jalǵyz
Shyǵa kelip patsha qyz,
Ushyrasty hanmenen.
Qýyrshaqqa qýanǵan,
Balalarsha ýanǵan,
Jylaǵanyn han qoıdy.
Sylańdaǵan syzylyp
Qyzǵa kóńili buzylyp,
Bólmeı-jarmaı berdi oıdy.
Kerile basyp, kekektep,
Handy qoldan jetektep,
Qyz shatyrǵa áketti.
Dastarqandy jaıady,
Túrli taǵam qoıady,
Kórsetedi qurmetti.
Ábden syılap baǵady,
Parsha tósek salady,
Tynyqsyn dep jol shekken.
Bir jumadaı toılar han,
Basqany joq oılar han,
Basy aınalǵan, erik ketken...
Mine, qolyn, qosyn ap,
Qyzdy ózine qosyp ap,
Keıin qaraı han basty.
Kelmeı jatyp aldynan,
Pálen eken dep pálen
- Túrli laqap sóz qashty.
Taıanǵanda qalaǵa,
Dýlap, shýlap dalaǵa,
Han aldynan el shyqty.
Jurt júgirer artynan,
Han saǵynǵan halqynan
Alar sálem, quldyqty.
Kóp ishinen kóredi,
Bireý sálem beredi,
Aq bórki bar basynda.
Et joq, urty sýalǵan,
Saqal, murty qýarǵan,
Qara qyl joq shashynda.
Shal sálemin han alyp,
Kári dosyn tez tanyp,
Jaqyn kel dep shaqyrdy.
Deıdi: "Aman ba, qart babam,
Ne qosasyń, aıt maǵan,
Danyshpanym, aqyldy?"
Shal aıtady: "Han Dadan!
Bar-dy aıtqan ýaǵdań
Tilegimdi berýge
- Ne desem de etkizip,
Rızalyqqa jetkizip,
Óz kóńilińdeı kórýge.
Aqy alatyn kún jetti,
Moınyńdaǵy mindetti
- Óte búgin qaryzdy.
Súıseń kóńilim tynýyn,
Ber Shamahan sulýyn!
Qabyl et, han, aryzdy!"
Han tańdandy bul iske,
Oıdaǵy joq uly iske.
Shalǵa aıtady: "Sen nesiń?
Peri endi me túsińe,
Jyn kirdi me ishińe,
Aljastyń ba, bar ma esiń?!
Men saǵan shyn qaryzdar,
Qaryzda da shama bar
- Qyz ol saǵan ne qajet?
Qoı, shalym, tym zor tutpa!
Men kim - ony umytpa!
Mindetten bar zor mindet.
Sura menen qazyna!
Qaraman kóp-azyna,
Shen deseń, shen beremin.
At qala da, atymdy al!
Zat qala da, zatymdy al!
El jarymyn hám beremin".
"Kerek emes, - dedi shal,
- Eliń, sheniń, buıym, mal.
Berseń, maǵan qyzdy ber!"
"Túf!" dep jerge túkirip,
Han aıtady jekirip
(Qysylǵannan shyqty ter):
"Qýarǵan shal! Syı almaı,
Qyz suraısyń uıalmaı,
Soqqan seni zahmet.
Túk nárse de bermeımin,
Túk esepti kórmeımin.
Saý turǵanda, joǵal! Ket!"
Hanǵa jaýap qaıyryp,
Talasýǵa boı uryp,
Shal aıtqansha qamdanyp...
Han asamen mandaıǵa,
- "Talasatyn qandaı? Má!"
- Dep jiberdi bir salyp.
Etbetinen shal tústi,
Tánnen bezip jan ushty,
Qyz: "Hı-hı-hı! Ha-ha-ha!
Qoryqpaıdy eken obaldan".
Kúlgen boldy hám Dadan,
Jurt renjý, han qapa.
Ne turys bar dalada?
Han kiredi qalaǵa,
Jurt kóshege tolady.
Syryǵynan túsip kep,
Altyn átesh ushyp kep,
Han basyna qonady.
Tumsyǵymen qaqty da,
Hannyń mıyn shaqty da,
Átesh ketti aspanǵa.
Arbasynan han ushty,
Keýdesinen jan ushty,
Qaldy barsha jurt tańǵa.
Ǵaıyp boldy, qyz ketti,
Sóz aıaǵy hám jetti,
İsteý shaban, aıtý tez.
Erteginiń shyny az,
Shyny azdyń quny az,
Janap aıtqan jaı bir sóz.

---