Teńizdiń jaǵasynda kempir men shal,
Turypty otyz úsh jyl naq dálme-dál.
Kún kórgen bısharalar balyq aýlap,
Bolmapty tórt túlikten yrymǵa mal.
Ústi shym, asty shuqyr jerden jyrǵan
Baspana mekeniniń sıqy turǵan.
Bala joq qolqanattyq ekeýinde,
Iirip kempir jibin, shal aý qurǵan.
Bir kúni shal aparyp aýyn saldy,
Balyq joq, aýǵa oralǵan baldyrdy aldy.
Salǵanda jáne aýyn ekinshi ret,
Teńizge bitetin bir shóp oraldy.
Taǵy da úshinshi ret aýyn salyp,
Súıretip shyǵardy bir altyn balyq.
Shal baıǵus óz kózine ózi senbeı,
Ańyraıyp turdy biraz ań-tań qalyp.
Jarqyrap ústi-basy, ottaı janyp,
Adamsha sóz sóıleıdi altyn balyq:
«Janymdy bir shybyndaı qı, aqsaqal,
Bar bolsa ne qajetiń menen alyp!»
Shal sasyp, abdyraıdy esi ketip:
«Balyq, - dep, - bu neǵylǵan tilge jetik?!
Keremet mundaı, sirá, kórgen emes,
Aý salyp otyz úsh jyl kásip etip.
Oılanyp: «Tegin emes balyq, - deıdi, -
Qalmaıyn kıesine, alyp, - deıdi. -
Esh nárseń kerek emes, jolyń bolsyn,
Saıran et teńizińde, baryp», - deıdi.
Balyqty jiberdi de, úıge qaıtty,
Ne ǵajap kórgeniniń bárin aıtty.
«Jiberdim esh nárse almaı» degen soń-aq,
Kempiri shalǵa kózin bajyraıtty:
«Aqymaq, - deıdi, - aljyǵan, ketken esiń!
Byljyrap aıtyp tursyń sóz dep nesin?
Jańa astaý tym bolmasa alsań ediń,
Astaýdyń jarylǵanyn bilmeımisiń?»
Balyqqa shal jóneldi jolyqpaqqa,
İdysqa astaý alyp molyqpaqqa.
Jybyrlap sýdyń beti shımaılanyp,
Balyq kep: «Ne aıtasyń?» - dedi qartqa.
Shal aıtty qol qýsyryp, taǵzym etip:
«Kempirim ursyp, ábden mazam ketip,
Jańa astaý suraıyn dep keldim, taqsyr!
Jaramsyz astaýymyz, jaryq, ketik».
«Qaıǵyrma, - balyq aıtty, - úıińe bar!
Sol bolsa bar jumysyń, onyń bolar!»
Qýanyp shal úıine qaıtyp kelse,
Bir astaý áp-ádemi jatyr daıar.
Ursady kempir shalǵa kelisimen:
(Saqtasyn doly qatyn perisinen!)
«Alypsyń astaý surap, aqyly joq,
Aırylǵan, aqymaq shal, - deıdi, - esinen!
Dep urysty: «Mıy ashyǵan, qý kók saqal!
Astaýǵa qyzyqqandaı qansha edi mal?
Qýanyp qý astaýǵa kelgen nesi?
Kóp nárse ákelipsiń, adyraǵal!
Úıińniń ústińdegi sıqy mynaý!
Balyqtan baryp táýir úı surap al!»
Taǵy da shal jóneldi teńiz jaqqa,
Balyqqa aryz aıtyp, muń shaqpaqqa.
Buzylyp sýdyń túsi laılanyp,
Balyq kep: «Ne aıtasyń?» - deıdi qartqa.
Shal aıtty qol qýsyryp, taǵzym etip:
«Bálege qaldym, taqsyr, mazam ketip!
«Úı almaı, astaý aldyń, aljyǵan!» - dep,
Barady súıegimnen sókkeni ótip».
Aryzyn aqsaqaldyń qabyl alyp:
«Qaıǵyrma! Úıińe qaıt!» - dedi balyq...
Ornynda lashyǵynyń aǵash úı tur,
Keledi shal qýanyp, tańyrqanyp.
Salǵan úı saltanatty sánimenen,
Boıaǵan, oıýlaǵan mánimenen.
Saıraǵan baqshasynda túrli qustar
Keltirgen kóńil hoshyn ánimenen.
Asylyp terezege kempir turyp,
Ursady kelisimen shalǵa aqyryp:
«Balyqtan barypsyń da úı alypsyń,
Aqymaq, mıyń ashyp, ketken shirip.
İzińmen, úıge kirmeı, qaıt balyqqa!
Qadirsiz mujyq degen at halyqqa.
Aıtpasqa qarashekpen qatyny dep,
Aqsúıek etsin meni, aıt balyqqa!»
Balyqqa shal keledi qaıtyp taǵy,
Kempirdiń muń-múddesin aıtyp taǵy.
Taǵzymmen qol qýsyryp, aryz aıtyp:
«Azapty keldim, - dedi, - tartyp taǵy».
«Qaıǵyrma, - balyq aıtty, - bolar, - deıdi,
Aqsúıek dárejesi qonar», - deıdi.
Qatyny, qaıtyp kelse, bolǵan hanym,
Qasyna shal qalaısha jolar endi?!
Bıik úı saltanatty, sándi túri,
Bári mol, bári baılyq, bári iri.
Ústine neshe túrli asyl kıip,
Pańsynyp syrtqy esikte tur kempiri.
Qolynda tolǵan óńsheń altyn júzik,
Zúmred, berezeli bar bilezik.
Ústinde qamzol ishik, tysy qamqa,
Merýert omyraýy qoıǵan tizip.
Aıaqta saqtaıannan oıýly etik,
Burynǵy mujyqtyǵy esten ketip,
Jumsap tur birine ursyp, birin uryp,
Aqyryp malaılarǵa ámir etip.
Shal kelip: «Sálem berdik, hanym! - dedi,
Rızalyq tapty ma endi janyń?» - dedi.
Jaratpaı shaldyń sózin, kempiri ursyp:
«Ádepsiz, aqyly joq, jarym, - dedi. -
At baqsyn, at qoraǵa aparyńdar
Mujyqtyń myna bireý shalyn!» - dedi.
Qanaǵat boldy desek eter shaǵy,
Qutyrdy ósken saıyn kempir baǵy.
Ótken soń birer juma, shaqyrtady
Balyqqa jibermekke shaldy taǵy.
Aıtady: «Qazir jyldam bar balyqqa!
Jetken joq janym áli yrzalyqqa.
Aqsúıek dárejesin azsynamyn,
Patsha etsin meni dereý bir halyqqa!»
Shal aıtty: «Qutyrdyń ba? Túzý me esiń?
Bolmasyn astamshylyq, munyń kesir!
Bilmeısiń is retin, sóz mánisin,
Jurt kúler: «Qor bolǵan dep baqyt esil!»
Bul sózge kempir qatty ashýlanyp,
Jiberdi shaldy jaqqa salyp-salyp.
«Qalaısha maǵan qarsy sóz aıtasyń?
Sen - mujyq, men - aqsúıek, qoı, - dep, - tanyp
Sóz aıtar shalda hál joq, jóneledi,
Qaraıyp teńiz beti túneredi.
Shaqyrǵan shal daýsyna balyq kelip:
Aqsaqal, ne aıtasyń? Sóıle!» - dedi.
Shal aıtty: «Óldim ábden tynyshym ketip,
Taıandy jyndanýǵa kempir jetip.
«Aqsúıek dárejesin azsynamyn,
Bir jurtqa qoısyn, - dedi, - patsha etip».
«Qaıǵyrma, - balyq sóılep, - kárim! - dedi,
İstermin aıtqanyndaı bárin, - dedi. -
Júrgizip jurtqa ámirin meıilinshe,
Aıbyndy bolar patsha jaryń», - dedi.
Shal qaıtsa, saltanatty saraılar tur,
İshinde saraılardyń kempiri otyr.
Asynyp aıbaltasyn, esikterde
Kúzetshi túsi sýyq malaılar tur.
Jarqyrap altyn kıip, ottaı janyp,
Patshasyp kempir otyr yzǵarlanyp,
Aqsúıek, óńsheń bekzat qyzmetinde,
İshkizip araq-sharap, azaptanyp.
Bıletpeı shalǵa boıy, býyn quryp,
Saraıǵa shal seskenip keldi kirip.
Bas uryp kempiriniń aıaǵyna:
«Boldy ma janyń rıza!» - dedi turyp.
Esirkeý kempirde joq shalyn aıap,
Adam dep elep oǵan qaramaı-aq,
Dep edi: «Shyǵaryńdar!». -
Sol-aq eken,
Judyryq jan-jaǵynan jaýdy taıaq.
Jelkelep, súırep, julqyp julmalaıdy,
Aǵyna saqalynyń kim qaraıdy?
«Aqymaq, ádebi joq, aljyǵan qul,
Kirleısiń aıaǵyńmen, - dep, - saraıdy!»
Jurt kúlip: - Shal ekensiń, - dedi, - jarym,
Aqylyń kem bolǵan soń, kimge obalyń?
«Bolmasa óziń shanań, otyrma» dep,
Burynǵy aıtpap pa edi maqaldaryn?
Bir-eki munan keıin juma ótti,
Tileıtin jańa toıat kezi jetti.
Qyzyǵy patshalyqtyń tozdy jyldam,
Jarlyq qyp, kempir patsha shaldy izdetti.
Shaldy aıdap alyp keldi dirdektetip,
Baıǵustyń túsi qashqan, óńi ketip.
Ústinde altyn taqtyń kempir patsha
Tapsyrdy shalǵa jumys, ámir etip:
«Bek tyǵyz buıyramyn saǵan, - dedi, -
Sóz qatsań, jyrtylady jaǵań, - dedi. -
Maqsatym sýdy bılep, sýda turmaq,
Balyqqa aıt menen kóp-kóp sálem! - dedi,
Qaratyp teńizderdi qol astyma,
Shabarman bolsyn ózi maǵan», - dedi.
Áli joq sóz qaıyrar, shal ketedi,
Qoryqqannan jyldam júrip, tez jetedi.
Qara bult, qara daýyl tolqyndy aıdap,
Sapyryp teńiz sýyn, jeldetedi.
Balyqty shaqyryp shal, sózin aıtty,
Jumystyń tyǵyzdyǵyn, tezin aıtty.
Kempirdiń suraǵanyn estip balyq,
Bir soǵyp sýdy betke, keıin qaıtty.
Balyqtan jaýap kútip turyp-turyp,
Shal qaıtty keshke jaqyn áli quryp.
Kóre almaı saltanatty saraılardy,
Kóz saldy jan-jaǵyna moınyn buryp.
Qarasa, lashyǵynda kempiri otyr,
Baıaǵy jaryq astaý jyryq-jyryq.
Túsirip taz kebine bir-aq kúnde,
Qoıypty qý qaqbasty Qudaı uryp.

---