سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 1 كۇن بۇرىن)
14 ناۋرىز - كورىسۋ مەيرامى، امال مەرەكەسى.
تاقىرىبى: امال كەلدى – جىل كەلدى

ماقساتى: كورىسۋ تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ. قازاق حالقىنىڭ ءسالت-داستۇرىن كورسەتۋ.
كورنەكىلىگى: ناقىل، قاناتتى سوزدەر، كيىز ءۇي، داستارحان، سۋرەتتەر كورمەسى.

بارىسى: كىرىسپە.
ءمۇعالىم: ءبىر جاسىڭىز قۇتتى بولسىن! جىل جاسىڭىز قۇتتى بولسىن!
امال كۇنى قازاعىم كورىسەدى
كورىسۋ، بۇل كونەنىڭ جەلىسى ەدى
جاسىڭ قۇتتى بولسىن دەپ جامىراسىپ،
اق نيەتپەن ادال بول دەلىسەدى
كورىسەدى كوڭىلدەر ءجىبىسىن دەپ
كورىسەدى تاسىسىن ىرىسىڭ دەپ
كورىسەدى كوك مۇزدا ءجىبىسىن دەپ
كورىسەدى وڭ بولسىن ىرىسىڭ دەپ
- ارمىسىزدار، ۇستازدار، اتا – انالار، قوناقتار! ءبىر جاسىڭىز قۇتتى بولسىن! ءبارىمىزدىڭ اسىعا كۇتكەن امال دا مەرەكەمىز دە كەلىپ جەتتى. بۇگىنگى 1 سىنىبىنىڭ دايىنداعان «امال كەلدى، جىل كەلدى» تاربيە ساعاتىنا قوش كەلدىڭىزدەر!

14 ناۋرىز - كورىسۋ مەيرامى، امال مەرەكەسى. كورىسۋ كۇنىندە حالىق قىستان امان - ەسەن شىققانىنا قۋانىپ، ءبىر - بىرىمەن قول الىسادى. بۇل كۇنى بارلىق وكپە - رەنىش ۇمىتىلىپ، كەشىرىلەدى.
تاڭ سىبىرلەپ اتىسىمەن، كورىسۋ مەرەكەسىن اسىعا كۇتىپ وتىرعان ءاربىر وتباسى الدىن الا دايىندالىپ قويعان داستارحانىن جايادى. مىندەتتى تۇردە باۋىرساق ءپىسىرىپ، داستارحانعا ءتاتتىسىن ءۇيىپ قويادى. وتباسىنىڭ كىشىلەرى ۇلكەندەرىنە قوس قولىن بەرىپ، كورىسىپ شىعادى. ءبىر – بىرىنە «ءبىر جاسىڭمەن!» دەيدى. ول «ءبىر جاسقا ەسەيۋىڭمەن! وسى جىلعا امان - ەسەن جەتۋىڭمەن!» دەگەندى بىلدىرەدى. سودان كەيىن ءار وتباسى كورشىلەرىمەن كورىسەدى. جاسى كىشى وتباسى مۇشەلەرى جاسى ۇلكەن جانۇيالارعا كىرىپ، كورىسىپ شىعادى.

ايدىندا اققۋداي سىلاڭداعان
بىرەۋلەر كۇي، بىرەۋلەر جىر ارناعان
شىقسىن ەندى ورتاعا بيشىلەرىڭ،
«ۆالس» ءبيىن بيلەۋمەن تامساندىرعان.

بي: 1 سىنىبىنىڭ قىزدارىنىڭ ورىنداۋىندا بي «ساعىم دالا»
جينالعان جۇرت: اناۋ جەردە جۇرگەن كىم؟ بۇل قوجاناسىر ەمەس پە؟ اۋ، قوجەكە مىندا كەلىڭىز، مىندا كەلىڭىز.
ورتاعا قوجاناسىر كەلىپ:
جاماعات، مەنىڭ سويلەيىن دەپ تۇرعانىم نە نارسەنىڭ جايى، بىلەسىڭدەر مە؟
- جووق، بىلمەيمىز
- بىلمەسەڭدەر، بىلمەيتىن نارسەلەرىڭ جايىنان قالاي سويلەيمىن؟- دەپ تاعى كەتىپ قالادى.
- ەندى قوجەكە سۇراعاندا بىلەمىز دەيىك - دەپ كەلىسەدى
- جاماعات، مەن نە جايىندا سويلەمەكپىن، بىلەسىڭدەر مە؟
- بىلەمىز، بىلەمىز - دەپ شۋلايدى.
- وزدەرىڭ ءبىلىپ تۇرساڭدار، مەن نەسىن ايتايىن - دەپ تاعى كەتىپ قالادى.
- ەندى قوجەكە سۇراي قالسا، بىلەتىنىمىز دە بار، بىلمەيتىنىز دە بار دەپ ايتايىق - دەپ كەلىسەدى
- جاماعات، مەن نەنى ايتايىن دەپ تۇرمىن بىلەسىڭدەر مە؟
- بىلەتىنىمىز دە بار، بىلمەيتىنىز دە بار - دەپ شۋلايدى.
- ولاي بولسا، بىلەتىندەرىڭ بىلمەيتىندەرگە ۇيرەتسىن، بىلمەيتىندەرىڭ بىلەتىندەرىڭنەن ۇيرەنسىن - دەپ مىنبەدەن ءتۇسىپ كەتەدى.
وي مىناۋىڭ نە دەپ كەتتى؟ نەنى ءبىلۋىمىز كەرەك؟ نەنى بىلمەيمىز؟
اۋ اعايىن، بۇگىن امال مەرەكەسى ەمەس پە؟ بۇگىن كورىسۋ عوي. ەندەشە كورىسەيىك.
جۇرگىزۋشى:

14 ناۋرىز - كورىسۋ مەيرامى. كورىسۋ كۇنىندە حالىق قىستان امان - ەسەن شىققانىنا قۋانىپ، ءبىر - بىرىمەن قول الىسادى. تاڭ اتىسىمەن، كورىسۋ مەرەكەسىن اسىعا كۇتىپ وتىرعان ءاربىر وتباسى الدىن الا دايىندالىپ قويعان داستارحانىن جايادى. وتباسىنىڭ كىشىلەرى ۇلكەندەرىنە قوس قولىن بەرىپ، كورىسىپ شىعادى. ۇلكەندەر كىشىلەرگە اق باتاسىن بەرەدى، جاقسى تىلەك تىلەسەدى. ءبىر – بىرىنە «ءبىر جاسىڭمەن!» دەيدى. ول «ءبىر جاسقا ەسەيۋىڭمەن! وسى جىلعا امان - ەسەن جەتۋىڭمەن!» دەگەندى بىلدىرەدى. بۇل كۇنى بۇكىل جۇرت شات - شادىمان، كوتەرىڭكى كوڭىل كۇيدە بولادى.
قاراشاش (جانسايا):

ۋا، حالايىق! بۇگىن ۇلكەن مەرەكە، ۇلكەن توي! اتا - بابالارىمىزدىڭ سوزىمەن ايتساق، اق تۇيەنىڭ قارنى جارىلعان كۇن. ناۋرىز مەيرامى! بۇل ءبىزدىڭ حالقىمىزدا كۇن مەن ءتۇن تەڭەلەر مەزگىل. جەر ءجۇزى كوگەرىپ، كوكتەپ، تىرشىلىك اتاۋلىعا جان ءبىتىپ، جاسارىپ جاڭاراتىن شاق. قورادا قوي قوزداپ، تۇيە بوزداپ، ءبىر مالى ەكەۋ بولىپ، اۋزى اققا ءتيىپ، مول ىرىسقا كەنەلەتىن جايدارمان شاق.
«توي» انىمەن كەلدىحان شاراپاتتى ورتاعا شاقىرامىز. قابىل الىڭىزدار.

بۇل كۇنى ۇلكەن كىشىگە اق باتالارىن بەرىپ، ىزگى تىلەك تىلەسەتىن كەز.
ال، حالايىق! ەندى وسى مەرەكەمىزگە اتا - سالتىمىز بويىنشا ورتامىزعا قىدىر بابامىزدى شاقىرايىق. قىدىر بابا بارشامىزعا تىلەك تىلەپ، وڭ باتاسىن بەرسىن!

قىدىر بابا:
ارمىسىڭدار، جاماعات!
ۇلىس وڭ بولسىن،
اق مول بولسىن،
قايدا بارساق، جول بولسىن!
ۇلىس باقتى بولسىن!
ءتورت تۇلىك اقتى بولسىن!
ۇلىس بەرەكە بەرسىن،
بالە – جالا جەرگە ەنسىن!
ۇلى حالقىم توق بولسىن!
كويلەكتەرىڭ كوك بولسىن!
قايعى - ۋايىم جوق بولسىن!
قۋانىشتارىڭ كوپ بولسىن!
(بەتىن سيپاپ، باتا بەرەدى. جۇرت تەگىس بەتىن سيپاپ، ايتقانىڭىز كەلسىن دەپ ايتادى)

قاراشاش قىزىم، اتا سالتىن ۇمىتپاي، امال مەرەكەسىن وتكىزىپ جاتقاندارىڭ وتە جاقسى ەكەن. ۇلكەن راقمەت. ال ەندى قانداي قىزىقتارىڭ بار؟
قاراشاش (جانسايا):

قىدىر بابا، مۇمكىن ءبىزدىڭ بالالار «ناۋرىز جىرىن» بىلەتىن شىعار. سۇراپ كورەيىك. قانە كىم دايىن؟
ناۋرىز مەيرام جۇرەكتەرگە نۇر سەپكەن
ماڭدايىمنان ءسۇيىپ جاتىر كۇن - كوكتەم
جارىعىڭمەن شۋاعىڭمەن كۇن انا
الىپ كەلدى جەر بەتىنە گۇل كوكتەم
كۇلىمدەر دۇنيە وينارسىڭ،
كۇرەڭ تايىڭ ات بولىپ،
بايگەگە قوسساڭ، كەلەرسىڭ
جۇرتتان جەكە تاق بولىپ.
«ساقتاي گور»، - دەپ تەرىستەن
«كەل، تازا ب ا ق، كەل!»- دەسىپ.
«يەم، تىلەك بەر!» - دەسىپ،
شالدار باتا بەرىسكەن.

قىدىر بابا:

وي راقمەت، اينالايىندار! وركەندەرىڭ ءوسسىن!
قاراشاش (جانسايا):

ال، قىزىر بابا، ەندى ءوزىڭىزدىڭ جولىڭىزدى قۋعان تاعى ءبىر ونەرلى ورەنىڭىزدىڭ جىر - باتاسىن تىڭداپ كورىڭىز.
نۇرتاڭ جىرشى:
ۋا، قۇدايىم، وڭداسىن،
جامانشىلىق بولماسىن.
ارۋاق بىتكەن جار بولىپ،
قىزىر بابام قولداسىن.
امان ساقتاپ ءتول باسىن،
ەككەن ەگىن سولماسىن.
ورتا تولىپ ىرىسقا،
بەيبىت ءومىر ورناسىن.
اتامەكەن تازارىپ
اسىعى ءتۇسسىن الشىدان.
قۇت - بەرەكە كەتپەسىن
ديقانشى مەن مالشىدان.
باقىت اشىپ قاقپاسىن،
ماڭگى باقي جاپپاسىن.
پالە - جالا قازاقتى
ىزدەسە دە، تاپپاسىن!

قويانباي قىزى ديانانىڭ ورىنداۋىندا «ناۋرىز كوكتەم» ءانى. قوشەمەتتەپ ورتاعا شاقىرايىق!
قۇشاقتاسىپ، كورىسكەن.
جاڭا اعىتقان قوزىداي،
جامىراسىپ ورىسكەن.
ۇلىستىڭ ۇلى كۇنىندە
قاسىندا جاس جەتكىنشەك
تۇلىمشاعى سالبىراپ.
بايبىشە شىعار بالپيىپ،
كۇندىگى باستا قايقيىپ.
كەلىنشەك شىعار كەرىلىپ،
شاشباۋلارى توگىلىپ.
ۇلىس كۇنى قار ەرىپ،
ساي - سالالار گۇرىلدەر.
كوك ءشوبى شىعىپ جەلكىلدەپ،
دۇنيە بىتكەن كۇلىمدەر.

قىدىر بابا:
وي راقمەت، اينالايىندار! وركەندەرىڭ ءوسسىن!
1 «ءا» سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ ورىنداۋىندا توپتىقبي «تۋعان جەر»
امال كۇنى قازاعىم كورىسەدى
كورىسۋ، بۇل كونەنىڭ جەلىسى ەدى
جاسىڭ قۇتتى بولسىن دەپ جامىراسىپ،
اق نيەتپەن ادال بول دەلىسەدى
كورىسەدى كوڭىلدەر ءجىبىسىن دەپ
كورىسەدى تاسىسىن ىرىسىڭ دەپ
كورىسەدى كوك مۇزدا ءجىبىسىن دەپ
كورىسەدى وڭ بولسىن ىرىسىڭ دەپ.
ءبىر جاستارىڭ قۇتتى بولسىن! جىل جاسىڭىز قۇتتى بولسىن!

وسىمەن 1 «ءا» سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ دايىنداعان تاربيە ساعاتى دا ءوز مارەسىنە جەتتى. كوڭىل قويىپ تىڭداعاندارىڭىزعا راحمەت!

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما