5-كە كوبەيتۋ جانە ءبولۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: 5-كە كوبەيتۋ جانە ءبولۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: كەستەلىك كوبەيتۋ جانە ءبولۋ ەرەجەلەرىن قايتالاي وتىرىپ، 5-كە كوبەيتۋ جانە ءبولۋدى ۇيرەتۋ، ۇعىندىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ ءوي-ورىسىن، ەسكە ساقتاۋ قابىلەتىن، وزدىگىنەن جۇمىس ىستەۋ داعدىسىن دامىتۋ، اۋىزشا ەسەپتەۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ.
تاربيەلىلىگى: وقۋشىلاردى وزگەنى تىڭداپ، ءوز ويىن ەركىن ايتۋعا باۋلۋ، بەلسەندىلىككە، ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق-جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ.
كورنەكىلىگى: 5-كە كوبەيتۋ جانە ءبولۋ كەستەسى، سلايدتار.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ا) پسيحولوگيالىق دايىندىق.
بۇگىنگى كۇن، مىنە،
ساتتىلىككە تولسىن!
ءبىزدىڭ الار باعامىز،
كىلەڭ بەستىك بولسىن!
ءا) ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن ماقساتىن حابارلاۋ.
ب) «عىلىمدار پاتشالىعىندا» الەمدى تاڭقالدىرعان ساراي بار ەكەن. وندا اقىلدى ءارى بىلگىر ماتەماتيكا تۇرادى. ماتەماتيكا ءوز سارايىنا ساباق وقىمايتىندار مەن جالقاۋلاردى كىرگىزبەيدى ەكەن. اقىلدى، ءبىلىمدى، زەيىندىلەردىڭ ءوزى سارايدىڭ قاقپاسىن ءوز قابىلەتىمەن اشىپ كىرەدى ەكەن. بۇگىنگى ساباقتا ءبىز وسى سارايعا كىرۋگە ءبىلىمىمىز جەتە مە ەكەن، سونى سىناپ كورەيىك.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
№9. تەڭدەۋ.
89+ح=134
X=134-89
X=45
89+45=134
134=134
ءىىى. وتكەندى پىسىقتاۋ.
- بالالار، ءبىز وتكەن ساباقتا باعا، سان، قۇن شامالارى اراسىنداعى تاۋەلدىلىك جايلى ەسەپتەر شىعاردىق. ءقازىر سونى قالاي مەڭگەرگەندەرىڭدى ءبىلۋ ءۇشىن سۇراقتار قويامىن.
1-سۇراق: - زاتتاردىڭ قۇنىن تابۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟
(1 زاتتىڭ باعاسىن زاتتاردىڭ سانىنا كوبەيتۋ كەرەك)
2-سۇراق: - زاتتىڭ باعاسىن تابۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟
(قۇنىن زاتتاردىڭ سانىنا بولەمىز)
3-سۇراق: - زاتتاردىڭ سانىن تابۋ ءۇشىن قانداي امال ورىنداۋ قاجەت؟
(قۇنىن ءبىر زاتتىڭ باعاسىنا ءبولۋ كەرەك)
IV. جاڭا ساباق.
- داپتەرلەرىڭە بۇگىنگى كۇندى جانە جاڭا تاقىرىپتى جازىپ قويىڭدار.(3-سلايد)
1) وقۋلىقپەن جۇمىس.
- بالالار، تاقتاعا قارايىقشى. مۇندا 5-كە كوبەيتۋ كەستەسى جازىلعان.
- نەگە بەستەن باستالىپ تۇر؟ (2•5، 3•5، 4•5وتكەنبىز)
2) ماتەماتيكالىق ديكتانت (جاۋابىن عانا جازۋ). (4-سلايد)
2•5=10
3•5=15
4•5=20
5•4=20
5•3=15
5•2=10
10:2=5
15:3=5
20:4=5
- كوبەيتىندىلەردىڭ ماندەرى قالاي تابىلعان؟
(قوسۋ امالى ارقىلى تابىلعان)
ياعني، 5ء-تى 5-كە كوبەيتۋ دەگەنىمىز 5ء-تى وز-وزىنە 5 رەت قوسۋ.
- تەڭدىكتىڭ وڭ جانە سول جاقتارىن سالىستىرايىق، قانداي ايىرماشىلىق بار؟
(تەڭدىكتىڭ سول جاعىندا 5-كە كوبەيتۋ كەستەسى، ال وڭ جاعىندا سول كوبەيتۋلەردىڭ قوسۋ امالدارى ارقىلى بەرىلگەن)
3) – نەگە ءاربىر كەلەسى جولداعى ورنەكتىڭ ءمانى الدىڭعى جولداعى ورنەكتىڭ مانىنەن 5-كە ارتىق؟
(5ء-تى 5-كە كوبەيتۋ ءۇشىن 5ء-تى 5 رەت قوسامىز، ال 5ء-تى 6-عا كوبەيتۋ ءۇشىن 5ء-تى 5-كە 6 رەت قوسامىز)
5-سلايد.
5•5=5+5+5+5+5
5•6=5+5+5+5+5+5
5•7=5+5+5+5+5+5+5
5•8=5+5+5+5+5+5+5+5
5•9=5+5+5+5+5+5+5+5+5
5•5=25
5•6=30
5•7=35
5•8=40
5•9=45
- قايسىسى ءتيىمدى ەكەن؟ (كوبەيتۋ امالىن قولدانۋ)
تاقتاعا نازار اۋدارايىق.
مۇندا 5-كە كوبەيتۋ كەستەسى قالاي قۇرىلعانىن قارايىق.
6-سلايد.
6•5=5•6
7•5=5•7
8•5=5•8
9•5=5•9
- نە بايقادىڭدار؟ (كوبەيتكىشتەردىڭ ورىندارى اۋىسقان)
- قانداي ەرەجەنى بىلەمىز، ەسكە تۇسىرەيىك. (كوبەيتكىشتەردىڭ ورىندارى اۋىسقانىمەن، كوبەيتىندىنىڭ ءمانى وزگەرمەيدى)
№3 تاپسىرمادا 5-كە كوبەيتۋ كەستەسىن اياقتا دەپ جازىلعان. (داپتەرگە جازىلادى)
5•5=25
5•6=30
5•7=35
5•8=40
5•9=45
6•5=30
7•5=35
8•5=40
9•5=45
№4. 1) اۋىزشا. بولۋگە كەرى امال - كوبەيتۋ.(كوبەيتىندىنىڭ ءمانىن كوبەيتكىشتەردىڭ بىرىنە بولسەك، ەكىنشى كوبەيتكىش شىعادى.
2) 7-سلايد
25:5=5، سەبەبى 5•5=25
30:5=6، سەبەبى 6•5=30
35:5=7، سەبەبى 7•5=35
40:5=8، سەبەبى 8•5=40
45:5=9، سەبەبى 9•5=45
4) « ويلان، تاپ» ويىنى (8، 9، 10، 11، 12-سلايدتار)
№7 ەسەپكە نازار اۋدارايىق (اۋىزشا)
- نە بەلگىلى؟
- نە بەلگىسىز؟
تاقتامەن جۇمىس. №8
656-98=558
306+87=393
300:100=3
(34+636)-920=70
720-(384+216)=120
90•10–756=144
40•7-40•5=80
70•3+70•2=350
80•3+30•2=300
№9. وزدىك جۇمىسى.
4•ۆ
ۆ=1، 2، 5، 8، 9، 0
4•1=4
4•2=8
4•5=20
4•8=32
4•9=36
4•0=0
سەرگىتۋ ءساتى. ويىن «ساراي قۇراستىرۋ»
- «جۇمىلا كوتەرگەن جۇك جەڭىل» دەيدى ...
№10.
- نە تۋرالى ايتىلعان؟
- نە بەلگىلى؟
- نە بەلگىسىز؟
- نەشە امالمەن شىعارامىز؟
1) ت.د. – 6(و)
ت.ك. – 4(و)
ءارق. – 2 م
شۇڭقىر - ؟
ش: (6+4)•2=20
ج: 20 شۇڭقىر قازىلدى.
2) ج. – 5 ق. ءارق.-10(گ)
ك. – 42
ش: 5•10+42=92
ج: 92 گۇل ءوسىپ تۇردى.
№12. اۋىزشا.
- قانداي فيگۋرالار قيىلىسادى؟
تىك ءتورتبۇرىش پەن بۇرىش
شەڭبەر مەن قيسىق سىزىق
شارشى مەن تىك ءتورتبۇرىش
جازادى:
1ق. =1سم
ر=؟
ر=1سم+ 1 سم+1 سم+1سم = 4سم
ر= 1سم • 4=4سم
№11. قالدىقپەن ءبولۋ.
6:5=1(ق.1)
7:5=1(ق.2)
8:5=1(ق.3)
9:5=1(ق.4)
11:5=2(ق.1)
12:5=2(ق.2)
1•5+1=6
1•5+2=7
1•5+3=8
1•5+4=9
2•5+1=11
2•5+2=12
قورىتىندى:
- قانداي تاقىرىپ وتتىك؟
- 5 سانىنا بايلانىستى نە بىلەسىڭدەر؟
13-سلايد.
سۇراقتار:
1) – اباي اتامىزدىڭ «عىلىم تاپپاي ماقتانبا» ولەڭىن 2-سىنىپتا وتكەنبىز. سول ولەڭدەگى 5 اسىل ءىستى اتاڭدار.
5 اسىل ءىس: تالاپ
ەڭبەك
تەرەڭ وي
قاناعات
راقىم
2) – ال، 5 نارسەدەن قاشىق بول دەيدى اباي اتامىز. ولار نەلەر؟ (15-سلايد)
5 دۇشپان: وسەك، وتىرىك، ماقتانشاق، ەرىنشەك، بەكەر مال شاشپاق
3) – ەرتەدە اتا-بابالارىمىز ەركىندىكتى، تاۋەلسىزدىكتى اڭساعان. بيىل تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىنىڭ نەشە جىلدىعىن تويلاعالى جاتىرمىز؟ (20)ەرتەدە باتىرلارىمىز ەلىمىزدى قورعاعان. باتىرلاردان كىمدى بىلەسىڭدەر؟ اتا-بابالارىمىز ەر جىگىتتە 5 قارۋ بولۋ كەرەك دەپ ساناعان. ەندەشە، ەرتە زاماندا باتىرلار قانداي قارۋ اسىنعان؟ (16-سلايد)
5 قارۋ:
ساداق (كەيىننەن مىلتىق)
نايزا
قىلىش
شوقپار
ايبالتا
4) – قازاق حالقىنىڭ ۇلى ادامدارى كوپ بولعان. كەيبىرەۋىن ءوزىمىز بىلەمىز، شىعارمالارىمەن تانىسپىز. ال مىنا 5 ادامدا قازاقتىڭ 5 ارىسى دەپ اتايدى. تاۋەلسىزدىكتى اڭساپ، كۇرەسكەن، قازاقتىڭ ءتىلىن، ءسالت-داستۇرىن ساقتاۋعا ءوز ۇلەستەرىن قوسقان. (17-سلايد)
5 ارىس:
شاكارىم قۇدايبەردييەۆ
احمەت بايتۇرسىنوۆ
جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ
ماعجان جۇمابايەۆ
ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆ
5) مۇسىلمان حالىقتارىنىڭ ۇستاناتىن 5 پارىزى: (18-سلايد)
5 پارىز:
زىكىر سالۋ
ناماز وقۋ
ساداقا بەرۋ
ورازا ۇستاۋ
قاجىلىققا بارۋ
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ.
باعالاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: كەستەلىك كوبەيتۋ جانە ءبولۋ ەرەجەلەرىن قايتالاي وتىرىپ، 5-كە كوبەيتۋ جانە ءبولۋدى ۇيرەتۋ، ۇعىندىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ ءوي-ورىسىن، ەسكە ساقتاۋ قابىلەتىن، وزدىگىنەن جۇمىس ىستەۋ داعدىسىن دامىتۋ، اۋىزشا ەسەپتەۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋ.
تاربيەلىلىگى: وقۋشىلاردى وزگەنى تىڭداپ، ءوز ويىن ەركىن ايتۋعا باۋلۋ، بەلسەندىلىككە، ۇقىپتىلىققا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق-جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ.
كورنەكىلىگى: 5-كە كوبەيتۋ جانە ءبولۋ كەستەسى، سلايدتار.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ا) پسيحولوگيالىق دايىندىق.
بۇگىنگى كۇن، مىنە،
ساتتىلىككە تولسىن!
ءبىزدىڭ الار باعامىز،
كىلەڭ بەستىك بولسىن!
ءا) ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن ماقساتىن حابارلاۋ.
ب) «عىلىمدار پاتشالىعىندا» الەمدى تاڭقالدىرعان ساراي بار ەكەن. وندا اقىلدى ءارى بىلگىر ماتەماتيكا تۇرادى. ماتەماتيكا ءوز سارايىنا ساباق وقىمايتىندار مەن جالقاۋلاردى كىرگىزبەيدى ەكەن. اقىلدى، ءبىلىمدى، زەيىندىلەردىڭ ءوزى سارايدىڭ قاقپاسىن ءوز قابىلەتىمەن اشىپ كىرەدى ەكەن. بۇگىنگى ساباقتا ءبىز وسى سارايعا كىرۋگە ءبىلىمىمىز جەتە مە ەكەن، سونى سىناپ كورەيىك.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
№9. تەڭدەۋ.
89+ح=134
X=134-89
X=45
89+45=134
134=134
ءىىى. وتكەندى پىسىقتاۋ.
- بالالار، ءبىز وتكەن ساباقتا باعا، سان، قۇن شامالارى اراسىنداعى تاۋەلدىلىك جايلى ەسەپتەر شىعاردىق. ءقازىر سونى قالاي مەڭگەرگەندەرىڭدى ءبىلۋ ءۇشىن سۇراقتار قويامىن.
1-سۇراق: - زاتتاردىڭ قۇنىن تابۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟
(1 زاتتىڭ باعاسىن زاتتاردىڭ سانىنا كوبەيتۋ كەرەك)
2-سۇراق: - زاتتىڭ باعاسىن تابۋ ءۇشىن نە ىستەيمىز؟
(قۇنىن زاتتاردىڭ سانىنا بولەمىز)
3-سۇراق: - زاتتاردىڭ سانىن تابۋ ءۇشىن قانداي امال ورىنداۋ قاجەت؟
(قۇنىن ءبىر زاتتىڭ باعاسىنا ءبولۋ كەرەك)
IV. جاڭا ساباق.
- داپتەرلەرىڭە بۇگىنگى كۇندى جانە جاڭا تاقىرىپتى جازىپ قويىڭدار.(3-سلايد)
1) وقۋلىقپەن جۇمىس.
- بالالار، تاقتاعا قارايىقشى. مۇندا 5-كە كوبەيتۋ كەستەسى جازىلعان.
- نەگە بەستەن باستالىپ تۇر؟ (2•5، 3•5، 4•5وتكەنبىز)
2) ماتەماتيكالىق ديكتانت (جاۋابىن عانا جازۋ). (4-سلايد)
2•5=10
3•5=15
4•5=20
5•4=20
5•3=15
5•2=10
10:2=5
15:3=5
20:4=5
- كوبەيتىندىلەردىڭ ماندەرى قالاي تابىلعان؟
(قوسۋ امالى ارقىلى تابىلعان)
ياعني، 5ء-تى 5-كە كوبەيتۋ دەگەنىمىز 5ء-تى وز-وزىنە 5 رەت قوسۋ.
- تەڭدىكتىڭ وڭ جانە سول جاقتارىن سالىستىرايىق، قانداي ايىرماشىلىق بار؟
(تەڭدىكتىڭ سول جاعىندا 5-كە كوبەيتۋ كەستەسى، ال وڭ جاعىندا سول كوبەيتۋلەردىڭ قوسۋ امالدارى ارقىلى بەرىلگەن)
3) – نەگە ءاربىر كەلەسى جولداعى ورنەكتىڭ ءمانى الدىڭعى جولداعى ورنەكتىڭ مانىنەن 5-كە ارتىق؟
(5ء-تى 5-كە كوبەيتۋ ءۇشىن 5ء-تى 5 رەت قوسامىز، ال 5ء-تى 6-عا كوبەيتۋ ءۇشىن 5ء-تى 5-كە 6 رەت قوسامىز)
5-سلايد.
5•5=5+5+5+5+5
5•6=5+5+5+5+5+5
5•7=5+5+5+5+5+5+5
5•8=5+5+5+5+5+5+5+5
5•9=5+5+5+5+5+5+5+5+5
5•5=25
5•6=30
5•7=35
5•8=40
5•9=45
- قايسىسى ءتيىمدى ەكەن؟ (كوبەيتۋ امالىن قولدانۋ)
تاقتاعا نازار اۋدارايىق.
مۇندا 5-كە كوبەيتۋ كەستەسى قالاي قۇرىلعانىن قارايىق.
6-سلايد.
6•5=5•6
7•5=5•7
8•5=5•8
9•5=5•9
- نە بايقادىڭدار؟ (كوبەيتكىشتەردىڭ ورىندارى اۋىسقان)
- قانداي ەرەجەنى بىلەمىز، ەسكە تۇسىرەيىك. (كوبەيتكىشتەردىڭ ورىندارى اۋىسقانىمەن، كوبەيتىندىنىڭ ءمانى وزگەرمەيدى)
№3 تاپسىرمادا 5-كە كوبەيتۋ كەستەسىن اياقتا دەپ جازىلعان. (داپتەرگە جازىلادى)
5•5=25
5•6=30
5•7=35
5•8=40
5•9=45
6•5=30
7•5=35
8•5=40
9•5=45
№4. 1) اۋىزشا. بولۋگە كەرى امال - كوبەيتۋ.(كوبەيتىندىنىڭ ءمانىن كوبەيتكىشتەردىڭ بىرىنە بولسەك، ەكىنشى كوبەيتكىش شىعادى.
2) 7-سلايد
25:5=5، سەبەبى 5•5=25
30:5=6، سەبەبى 6•5=30
35:5=7، سەبەبى 7•5=35
40:5=8، سەبەبى 8•5=40
45:5=9، سەبەبى 9•5=45
4) « ويلان، تاپ» ويىنى (8، 9، 10، 11، 12-سلايدتار)
№7 ەسەپكە نازار اۋدارايىق (اۋىزشا)
- نە بەلگىلى؟
- نە بەلگىسىز؟
تاقتامەن جۇمىس. №8
656-98=558
306+87=393
300:100=3
(34+636)-920=70
720-(384+216)=120
90•10–756=144
40•7-40•5=80
70•3+70•2=350
80•3+30•2=300
№9. وزدىك جۇمىسى.
4•ۆ
ۆ=1، 2، 5، 8، 9، 0
4•1=4
4•2=8
4•5=20
4•8=32
4•9=36
4•0=0
سەرگىتۋ ءساتى. ويىن «ساراي قۇراستىرۋ»
- «جۇمىلا كوتەرگەن جۇك جەڭىل» دەيدى ...
№10.
- نە تۋرالى ايتىلعان؟
- نە بەلگىلى؟
- نە بەلگىسىز؟
- نەشە امالمەن شىعارامىز؟
1) ت.د. – 6(و)
ت.ك. – 4(و)
ءارق. – 2 م
شۇڭقىر - ؟
ش: (6+4)•2=20
ج: 20 شۇڭقىر قازىلدى.
2) ج. – 5 ق. ءارق.-10(گ)
ك. – 42
ش: 5•10+42=92
ج: 92 گۇل ءوسىپ تۇردى.
№12. اۋىزشا.
- قانداي فيگۋرالار قيىلىسادى؟
تىك ءتورتبۇرىش پەن بۇرىش
شەڭبەر مەن قيسىق سىزىق
شارشى مەن تىك ءتورتبۇرىش
جازادى:
1ق. =1سم
ر=؟
ر=1سم+ 1 سم+1 سم+1سم = 4سم
ر= 1سم • 4=4سم
№11. قالدىقپەن ءبولۋ.
6:5=1(ق.1)
7:5=1(ق.2)
8:5=1(ق.3)
9:5=1(ق.4)
11:5=2(ق.1)
12:5=2(ق.2)
1•5+1=6
1•5+2=7
1•5+3=8
1•5+4=9
2•5+1=11
2•5+2=12
قورىتىندى:
- قانداي تاقىرىپ وتتىك؟
- 5 سانىنا بايلانىستى نە بىلەسىڭدەر؟
13-سلايد.
سۇراقتار:
1) – اباي اتامىزدىڭ «عىلىم تاپپاي ماقتانبا» ولەڭىن 2-سىنىپتا وتكەنبىز. سول ولەڭدەگى 5 اسىل ءىستى اتاڭدار.
5 اسىل ءىس: تالاپ
ەڭبەك
تەرەڭ وي
قاناعات
راقىم
2) – ال، 5 نارسەدەن قاشىق بول دەيدى اباي اتامىز. ولار نەلەر؟ (15-سلايد)
5 دۇشپان: وسەك، وتىرىك، ماقتانشاق، ەرىنشەك، بەكەر مال شاشپاق
3) – ەرتەدە اتا-بابالارىمىز ەركىندىكتى، تاۋەلسىزدىكتى اڭساعان. بيىل تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىنىڭ نەشە جىلدىعىن تويلاعالى جاتىرمىز؟ (20)ەرتەدە باتىرلارىمىز ەلىمىزدى قورعاعان. باتىرلاردان كىمدى بىلەسىڭدەر؟ اتا-بابالارىمىز ەر جىگىتتە 5 قارۋ بولۋ كەرەك دەپ ساناعان. ەندەشە، ەرتە زاماندا باتىرلار قانداي قارۋ اسىنعان؟ (16-سلايد)
5 قارۋ:
ساداق (كەيىننەن مىلتىق)
نايزا
قىلىش
شوقپار
ايبالتا
4) – قازاق حالقىنىڭ ۇلى ادامدارى كوپ بولعان. كەيبىرەۋىن ءوزىمىز بىلەمىز، شىعارمالارىمەن تانىسپىز. ال مىنا 5 ادامدا قازاقتىڭ 5 ارىسى دەپ اتايدى. تاۋەلسىزدىكتى اڭساپ، كۇرەسكەن، قازاقتىڭ ءتىلىن، ءسالت-داستۇرىن ساقتاۋعا ءوز ۇلەستەرىن قوسقان. (17-سلايد)
5 ارىس:
شاكارىم قۇدايبەردييەۆ
احمەت بايتۇرسىنوۆ
جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ
ماعجان جۇمابايەۆ
ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆ
5) مۇسىلمان حالىقتارىنىڭ ۇستاناتىن 5 پارىزى: (18-سلايد)
5 پارىز:
زىكىر سالۋ
ناماز وقۋ
ساداقا بەرۋ
ورازا ۇستاۋ
قاجىلىققا بارۋ
ۇيگە تاپسىرما بەرۋ.
باعالاۋ.
You Might Also Like
