InfoHub Logo

اباي 10 تامىز 1845 ج. قازىرگى سەمەي وبلىسىنىڭ شىڭعىس تاۋلارىندا قارقارالىنىڭ اعا سۇلتانى قۇنانبايدىڭ ءتورت ايەلىنىڭ بىرىنەن تۋعان. ورتا ءجۇزدىڭ ارعىن تايپاسىنىڭ توبىقتى رۋىنان شىققان بيلەر اۋلەتىنەن. اكەسى وسكەنباي ۇلى قۇنانباي ءوز زامانىنداعى اتاق-داڭقى الىسقا كەتكەن ادامداردىڭ ءبىرى بولعان. پاتشا وكىمەتى XIX عاسىردىڭ ورتاسىنداعى ءبىر سايلاۋدا ونى قارقارالى اۋدانىنىڭ اعا سۇلتاندىعىنا بەكىتكەن. شەشەسى ۇلجان ورتا ءجۇزدىڭ ارعىن تايپاسىنان قاراكەسەك رۋىنىڭ شەشەندىكپەن، تاپقىرلىق، ازىل-اجۋامەن اتى شىققان شانشارلاردىڭ قىزى. «اباي» دەپ جاس ءيبراھيمدى اناسى ۇلجان ەركەلەتىپ اتاعان. سودان بەرى بۇل ەسىممەن اباي تاريحقا ەندى.

وسىنداي تەكتى ورتادان شىققان قۇنانباي مەن ۇلجاننان تۋعان ءتورت ۇلدىڭ ءبىرى اباي جاستايىنان-اق ەرەكشە قابىلەتىمەن، اقىلدىلىعىمەن كوزگە تۇسەدى. بالاعا سىنشى اكەسى وسى بالاسىنان قاتتى ءۇمىت ەتەدى. سوندىقتان دا ول ابايدى مەدرەسەدە ءتورت جىل وقىعاننان كەيىن، وقۋدان شىعارىپ الىپ، قاسىندا ۇستاپ، ەل باسقارۋ ىسىنە باۋلي باستايدى. اكەسىنىڭ توڭىرەگىندە ەل جاقسىلارىمەن ارالاسىپ، ءوز حالقىنىڭ رۋحاني مادەنيەت جۇيەلەرىمەن جەتە تانىسادى. ءوزى بيلەر ۇلگىسىندە شەشەن سويلەۋگە توسەلەدى. ۇتىمدى سوزىمەن، ءادىل بيلىگىمەن ەلگە تانىلىپ، اتى شىعادى. كوپ ۇزاماي، جەتپىسىنشى جىلداردىڭ باس كەزىندە قوڭىر كوكشە دەيتىن ەلگە بولىس بولادى. بيلىككە ارالاسىپ، ءبىراز تاجىريبە جيناقتاعاننان كەيىن ول حالىق تۇرمىسىنداعى كولەڭكەلى جاقتارعا ساۋلە تۇسىرۋگە كۇش سالىپ باعادى. ءبىراق ونىسىنان پالەندەي كوڭىل توياتىنداي ناتيجە شىعارا المايدى. سوندىقتان حالقىنا پايدالى دەپ تاپقان ىستەرىن كوركەم سوزبەن، اسىرەسە، ولەڭمەن ناسيحاتتاماق بولادى. ورىس ادەبيەتىمەن تانىسۋى كوپ ىقپال ەتەدى.

1891 جىلدان باستاپ اباي باسىنا اۋىرتپالىق ءتۇسىپ، بىر-بىرىنە ۇلاسقان قايعى بۇلتى اشىلماي قويادى. وسى جىلى اقىننىڭ سۇيىكتى ءىنىسى وسپان جارىق دۇنيەدەن وتەدى. ودان كەيىن ورىسشا اسكەري ءبىلىمى بار، ۇلكەن ءۇمىت كۇتكەن بالاسى ءابدىراحماننان ايىرىلادى. بۇلاردىڭ قازاسىنىڭ اقىن جانىنا قانداي باتقانى ونىڭ وسى تاقىرىپقا ارناعان توپتاما ولەڭدەرىنەن ايقىن كورىنەدى. ءسويتىپ جۇرگەندە سوڭعى تىرەنىشىندەي بولعان دارىندى اقىن بالاسى ماعاۋيا دا قايتىس بولدى. وسىنداي قاباتتاسقان قايعى قاسىرەتتەن كۇرت سىنعان اباي ماعاۋيانىڭ قازاسىنان كەيىن قىرىق كۇننەن سوڭ، ءوزى دە دۇنيە سالادى. اقىننىڭ سۇيەگى شىڭعىستاۋدىڭ ىعىنداعى جيدەباي مەكەنىندە، ءىنىسى وسپاننىڭ جانىنا جەرلەنەدى. بۇل كۇندە ول ارادا قازاقتىڭ ۇلى ەكى پەرزەنتى — اباي مەن شاكارىمگە دەگەن ۇرپاقتىڭ وشپەس ماحابباتىنىڭ، ىزگى قۇرمەتىنىڭ بەلگىسىندەي بولىپ، ساۋلەت ونەرىنىڭ سوڭعى ۇلگىسىمەن سالىنعان قوس مۇنارالى كەشەندى الىپ مازار تۇر.

---