- 16 قاڭ. 2019 00:00
- 209
الدار كوسە (II نۇسقا)
بۇرىنعى ۋاقىتتا ءبىر الدار كوسە قويدىڭ قۋ جاۋىرىنىمەن بال اشىپ جۇرەدى ەكەن. ءبىر كۇنى قونالقاعا ءبىر اۋىلعا كەلىپ قونادى، قونعان ءۇيىنىڭ قازانىنا بال اشىپ جۇرگەن جاۋىرىنىن ادامعا كورسەتپەي، اپارىپ، سالىپ جىبەرەدى. سول قونىپ وتىرعان ءۇيدىڭ ايەلىنە ايتادى:
— قازانىڭىزعا مەن ەت سالدىم. پىسكەن سوڭ وزىمە كوبىگىمەن بەرەرسىز، — دەيدى.
ەت پىسكەننەن كەيىن الدار كوسەنىڭ ەتى جوق، جاۋىرىنى بار. الدار كوسە داۋلاسىپ، قونعان ۇيىنەن ءبىر قۇيىمشاق الادى. قۇيىمشاقتى الىپ، تاعى ءبىر ەلگە كەلىپ، ءبىر ۇيگە قونادى. الدار كوسەنىڭ قابى بار، قابىنا وراپ، قۇيىمشاعىن قونعان ءۇيىنىڭ ەتىنە قوسادى. ءسويتىپ، ءوزى جاتىپ قالادى. تاڭەرتەڭ تۇرا سالا:
— قاپتاعى ەتىم جوق، ءبىر قاپ ەتىم بار ەدى، جالعىز-اق قۇيىمشاق قالىپتى. كەشە جۇرتتىڭ ءبارى كورگەن، ازەر كوتەرىپ اكەلىپ ەدىم. نە ەتىمدى تاۋىپ بەر، بولماسا، تولەپ بەر، سەنىڭ ءوزىڭ الماساڭ دا، جۇمىسشىڭ العان شىعار، — دەپ وتىرىپ الادى. قونعان ءۇيى بايشىكەم ءۇي ەكەن، ءبىر كىشكەنە توقتى بەرىپ قۇتىلادى.
ەندى الدار كوسە توقتىسىن الىپ، تاعى ءبىر ەلگە كەلەدى. تاعى دا ءبىر ۇيگە قونادى. توقتىسىن ءۇيدىڭ قوي قوراسىنا قويلارىمەن بىرگە قامايدى. سونسىن ءوزى جاتىپ قالادى. ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ ورنىنان تۇرىپ، ءوز توقتىسىن ءوزى جوق قىلادى. تاڭەرتەڭ ءۇي يەسىمەن توقتىسىن كورەيىن دەپ، قوي ىشىنە كەلەدى. كەلسە، توقتى جوق. سونان جاتىپ، ءۇي يەسىمەن داۋلاسادى.
— ءوز قويىڭ تۇگەل، مەنىڭ جالعىز توقتىما كەلدى مە ۇرى؟ — دەپ داۋلاسىپ، ايىبىمەن ءبىر توقتىسىنا توعىز قوي الادى.
توعىز قويدى ايداپ كەلە جاتقاندا الدىنا ءۇش كىسى كەز كەلەدى. ءبىر كەدەيدىڭ قىزى ءولىپ، سونى قويايىن دەپ كەلە جاتقان كىسى ەكەن. سول جەردە ولگەن قىزدى الدار كوسە توعىز قويىن بەرىپ الادى. ولگەن قىزدى بەرىپ، توعىز قويدى ايداپ، ءۇش كىسى كەتە بارادى. ولگەن قىزدى الدار كوسە ءتىرى ادامداي كيىندىرىپ، تۇيەسىنە ەڭگەرىپ، ءبىر اۋىلعا كەلە جاتقاندا سول اۋىلدىڭ قىز-قىرقىن، بالا-شاعا شۋلاپ، «كەلىنشەك كەلە جاتىر» دەپ، الدىنان شىعادى. قىزارىپ قىز-قىرقىن كەلە جاتقاندا تۇيەسىنىڭ وركەشىنە ءبىز تىعىپ الادى، تۇيەسى تۋلاپ، جىعىلىپ كەتەدى.
— سەندەردىڭ قىرسىقتارىڭنان تۇيەم ۇركىپ جىعىلىپ، كەلىنشەگىم ءولىپ قالدى، — دەپ داۋلاسادى. «اۋىل بولىپ ءبىر پالەگە قالدىق، مۇنان قۇتىلايىق»، — دەپ، ءبىر كەدەيدىڭ قىزىن بەرىپ، قويا بەرەدى. الدار كوسە قىزدى الىپ كەلىپ وتىرادى. كەشكە قوناتىن جەرگە كەلىپ وتىرىپ، الدار كوسەنىڭ قىزعا ايتقان ءسوزى:
«قۋ جاۋىرىنىم — قۇيىمشاق،
قۇيىمشاعىم — توقتىشاق،
توقتىشاعىم — توعىز قوي،
توعىز قويىم — ءولى قىز،
ءولى قىزىم — ءتىرى قىز.
اينالايىن، سارى قىز،
ارقامدى قاسى، ءدارى قىز»، — دەگەن ەكەن الدار كوسە.