- 07 جەل. 2021 00:00
- 148
اۋەدەگى يادرولىق جارىلىس
اۋەدەگى يادرولىق جارىلىس — جارقىل ايماعى بارىنشا جارقىراعان ساتتە جەر بەتىنە (سۋعا) جەتپەيتىن جارىلىس. اۋەدەگى يادرولىق جارىلىس بيىكتىگى يادرولىق قارۋدىڭ قۋاتىنا بايلانىستى جۇزدەگەن مەتردەن بىرنەشە كيلومەترگە دەيىڭگى ارالىقتا بولۋى مۇمكىن. اۋەدەگى يادرولىق جارىلىس كەزىندە اسا جارقىل شىعىپ، وتتى شار پايدا بولادى دا ول بىرتە-بىرتە ساڭىراۋ قۇلاق ءتارىزدى راديواكتيۆتى بۇلتقا اينالادى. يادرولىق رەاكسيا ناتيجەسىندە گامما-ساۋلەلەرى، نەيتروندار ءبولىنىپ جانە كوپتەگەن راديواكتيۆتى زاتتار پايدا بولادى. جارىلىستىڭ قۋاتىنا بايلانىستى راديواكتيۆتى بۇلت 10-20 كم-گە دەيىن، ال تەرمو يادرولىق جارىلىستاردا 20-40 كم بيىكتىككە دەيىن كوتەرىلەدى. اۋەدەگى يادرولىق جارىلىس سوققى تولقىنى، جارىق ساۋلەسى جانە وتكىش رادياسيا ارقىلى ۇيلەردى قيراتۋ مەن ادامداردى زاقىمداۋ ءۇشىن قولدانىلۋى مۇمكىن. جەر ءۇستىنىڭ راديواكتيۆتىك زاقىمدانۋى جارىلىستىڭ بيىكتىگىنە بايلانىستى بولادى جاڭە ول جارىلىس بيىكتىگى ارتقان سايىن ازايا تۇسەدى.