InfoHub Logo

كولبايەۆ ازامات كەنجەگالييەۆيچ
كوركەم ەڭبەك ءپانى ءمۇعالىمى
ماڭعىستاۋ وبلىسى
جاڭاوزەن قالاسى 
№21 جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ كمم
                                
بەينەلەۋ ونەرىنىڭ ەڭ كونە جانرلارىنىڭ ءبىرى — پورترەت. ءار پورترەتتىڭ وزىنە ءتان ماعىنالىق جۇكتەمەسى بار. پورترەت — كەسكىندەمە، ءمۇسىن، گرافيكا جانرلارىنىڭ ءبىرى. پورترەت — جەكە ادامنىڭ نەمەسە ءبىر توپ ادامنىڭ بەينەسى. «پورترەت» (فرانسۋز تىلىندەگى «portrait») ءسوزى «بەينەلەۋ، دالمە-دال، اينىتپاي سالۋ» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. سۋرەتشىنىڭ ءوزىن بەينەلەگەن پورترەتى «اۆتوپورترەت»دەپ اتالادى. ءار پورترتەتتىڭ وزىنە ءتان ماعىناسى بار دەگەنىمىزدەي، ونى تەك «وقي»ءبىلۋىمىز كەرەك.

پورترەتتىڭ بارلىق تۇرلەرى مەن جانرلارى تىكەلەي نەمەسە جاناما تۇردە ادام تۋرالى باياندايدى — ونىڭ مىنەزىن، ىشكى الەمىن، كوڭىل-كۇيىن، پسيحولوگياسىن، دۇنيەتانىمىن، قوعامداعى ورنىن، ەڭبەگىن ءبىر سوزبەن ايتقاندا تۇلعانىڭ بارلىق كورىنىستەگى قۇندىلىقتارىن بەرەدى.
ەجەلگى مىسىردا پورترەتتەر اعاش تاقتايشاعا نەمەسە كەنەپكە سالىنىپ، كەيىپكەرلەر سابىرلى، بايسالدى ەتىپ بەينەلەنگەن. ەجەلگى ريمدە كەرىسىنشە سۋرەتشىلەر بەتتىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە اسا ءمان بەرگەن، ءار قاتپار، ءار ءاجىم، ءار جاراقات ادام ومىرىنەن حاباردار ەتكەن.
پورترەت كومپوزيسياسى (كەۋدەلىك، بەلدىك، بويلىق جانە ت. ب) كەيىپكەر سانى ( جۇپتىق، توپتىق جانە ت. ب) ءپىشىنى (سوپاق، تىكتورتبۇرىشتى جانە ت. ب)بويىنشا جىكتەلەدى. قازاق تاريحىندا مۇسىندىك پورترەتتىڭ دەنى ەجەلگى تۇركى قاعاندىعى (5-8 عاسىرلار)، مەن قىپشاق زامانى (8-13 عاسىرلار) كەزەڭىندە بالبالدار مەن تاس مۇسىندەر. قازاقتىڭ تۇڭعىش سۋرەتشىسى ش. ۋاليحانوۆ پورترەت اعىمىندا كوپ ەڭبەك ەتتى. پورترەت جاسالۋ ەرەكشەلىگى سيپاتىنا قاراي قوندىرعىلى، سالتاناتتى، كامەرالىق، مينياتيۋرالى ت. ب بولىپ بولىنەدى.

پورترەت كەيىپكەرگە قاراپ وتىرىپ سالىنادى، كەيدە كومەكشى ماتەريالدارعا (اۋىز ادەبيەتى، ءتۇرلى تاريحي دەرەكتەرگە)ەستەلىكتەرگە سۇيەنە وتىرىپ سالۋعا بولادى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا پورترەت — تۇلعا تۋرالى ىقشامدالعان اڭگىمە.

---