سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 1 كۇن بۇرىن)
دەنى ساۋ ادام – تابيعاتتىӊ ەӊ قىمبات جەمىسى
تاقىرىبى: دەنى ساۋ ادام – تابيعاتتىڭ ەڭ قىمبات جەمىسى
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا ادام دەنساۋلىعىنىڭ قىمبات ەكەندىگىن، ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن دەنساۋلىقتىڭ ماڭىزىن، باعالى بايلىق ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ. جاسىل جەلەكتەي ءوسىپ كەلە جاتقان جاس جەتكىنشەكتەرىمىزدىڭ ساناسىنا ىشىمدىك، تەمەكى، ناشانىڭ ادام بالاسىن ازدىراتىنىن، ودان اۋلاق بولۋ جاقتارىن مىسالدارمەن دالەلدەپ ءتۇسىندىرۋ.
ساباقتىڭ دامىتۋشىلىق ماقساتى: وقۋلىق جانە قوسىمشا ماتەريالدار دەرەكتەرىن ءتيىمدى پايدالانۋعا، ءوز ويىن ەركىن ايتۋعا، ءوز پىكىرىن قورعاپ، ايقىن دا دالەلدى تىلمەن سويلەۋگە داعدىلاندىرۋ.
ساباقتىڭ تاربيەلىك ماقساتى: ادام مەن تابيعات اراسىنداعى قارىم - قاتىناس فورمالارىن تانىستىرۋ، وقۋشىلاردى پىكىر ايتا بىلۋگە داعدىلاندىرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: سلايد، سۋرەتتەر.
ساباقتىڭ ءتۇرى: اڭگىمەلەۋ، توپپەن جۇمىس.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق – جاۋاپ، قاناتتى سوزدەر، ۆەن دياگرامماسى، ساحنالىق كورىنىس.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. وقۋشىلاردى ساباقتىڭ تاقىرىبى، ونىڭ ماقسات - مىندەتتەرى جانە نەگىزگى ادىستەرىمەن تانىستىرۋ.
ءى. كىرىسپە: سالەمەتسىزدەر مە، بالالار! بالالار سەندەردىڭ دەنساۋلىقتارىڭ – ومىردەگى ەڭ ءبىرىنشى بايلىقتارىڭ بولىپ تابىلادى. ەگەر سەندەردىڭ دەنساۋلىقتارىڭ جوق بولسا، مىنا ءومىردىڭ ءمانى دە، ءسانى دە بولمايدى. ادامنىڭ دەنساۋلىعى – قوعام بايلىعى. دەنى ساۋ ادامنىڭ كوڭىل - كۇيى كوتەرىڭكى بولادى. وتانىمىزدىڭ كەشەگەى سەندەردىڭ قولدارىڭدا. سوندىقتان سەندەردىڭ تاڭداۋلارىڭ – سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتاۋ. ەسىرتكى، ناشاقورلىق – ادامدى جۇتاتىن اجداھا ەكەنىن ءبىر ءسات ەستەن شىعارمايىق، بالالار! بالالار، سەندەر قاراڭعى ۇيگە كىرىپ كەلىپ شام جاقساڭدار، شام ءۇيدى جارىق قىلادى. كوپ قىزىل گۇلدىڭ ىشىنەن ءبىر اق گۇل كورسەڭىز، كوزىڭ سوعان تۇسەدى. ءبىزدىڭ دە ءومىرىمىزدى جارىق قىلاتىن نە؟ ول – دەنساۋلىق، بالالار!
ارينە، دەنساۋلىق ادامنىڭ ءبىرقالىپتى جۇمىس ىستەۋى. دەنساۋلىق – بۇل دۇرىس تاماقتانۋ. دەنساۋلىق تازا اۋادا كوبىرەك ءجۇرۋ. دەنساۋلىق – تازالىق ساقتاۋ. دەنساۋلىق - تاماقتى شامادان تىس تويىپ ىشپەۋ. دەنساۋلىق – تاماقتان سوڭ اۋىزدى شايىپ، قولدى جۋۋ. (سلايد)
ەندەشە، «دەنى ساۋ ادام – تابيعاتتىڭ قىمبات جەمىسى» تاربيە ساباعىنا قوش كەلدىڭىزدەر! ادام، تابيعات، دەنساۋلىق، سپورت، ەسىرتكى، ىشىمدىك، ناشا تۇسىنىكتەرى سلايد ارقىلى تۇسىندىرىلەدى. تاقپاق ايتىلادى.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم
ب. سوقپاقبايەۆتىڭ «مەنىڭ اتىم قوجا» دەگەن اڭگىمەدەن ساحنالىق كورىنىس كورسەتىلەدى. ورتاعا ەكى وقۋشى شىعىپ، وسى اڭگىمەنىڭ نەگىزىندە كورىنىس كورسەتىلەدى.
سۇلتان مەن قوجا كەلە جاتتى. ءبىر كەزدە سۇلتان ارتىنا بۇرىلىپ:
- سەن شىلىم شەگەسىڭ بە؟ – دەپ سۇرادى.
- جوق دەدى قوجا.
ول ەرگە قىرىنداپ وتىرعان كۇيى اتتىڭ تىزگىنىن تەجەدى دە، قالتاسىنان ءبىر قوراپ تەمەكىنى سۋىرىپ الدى. اۋزىن اشتى دا قوجاعا ۇسىندى.
- ءما، ۇيرەن.
- ءوزىڭ تارتا بەر، - دەدىم مەن.
- وسى كۇنگە دەيىن شىلىم شەگۋلى ۇيرەنبەي نەعىپ ءجۇرسىڭ؟ – دەدى سۇلتان مەنى كىنالاي سويلەپ. ءما، تارت.
الدىم تەمەكىنى. سۇلتان وتتىق جاعىپ ۇسىندى. تۇتاتتىم دا، بۇرقىلداتىپ تارتا باستادىم. اۋزىما ءتۇتىننىڭ جاپ - جامان ءيىسى، ىس ءدامى كەلدى.
_ وي، ساۋاتسىز، - دەدى سۇلتان مەنىڭ شىلىمدى قالاي شەگىپ كەلە جاتقانىمدى كورىپ. – ءسويتىپ تە تارتا ما ەكەن. جاپ - جاقسى تەمەكىنى بوسقا قور ەتۋىن قاراشى. ىشكە تارت. مىنە بىلاي. اۋزىڭا ءتۇتىندى تولتىرىپ ال دا، جۇتىپ كەپ قال.
بالا دەسە، بارىمىزگە تيەدى. بىزدەن وتكەن اقىماق جان جوق قوي. كەيدە قايداعى ءبىر زالالدى نارسەگە سونىڭ سول زالالدىعىن بىلە تۇرا يتتەي اۋەس كەلەمىز. وسى ارادا ماعان: «قانە، جۇتسام جۇتىپ كورەيىنشى، دەگەن وي كەلدى، - نە بولار ەكەن». اۋزىمدى تۇتىنگە تولتىرىپ الىپ، جۇتىپ كەپ قالعانىم سول ەكەن، ءبىر ۋلى گاز وڭەشىمنەن شەڭگەلدەپ، الا كەپ ءتۇى. تىنىسىم بىتەلىپ، قالدىم. كوزىمنەن جاسىم ىرشىپ كەتتى… ەندى ءبىر شاقتا كوزىم بۇلدىراپ، جەر - دۇنيە توڭكەرىلىپ بارا جاتتى.
- ويباي، توقتا!
اتتان اۋىپ ءتۇسىپ، جول شەتىنە قۇلادىم. جۇرەگىم كوتەرىلىپ، قۇسا الماي قينالىپ جاتىرمىن. مەنىڭ بۇل ايانىشتى قالىمە جانى اشۋدىڭ ورنىنا سۇلتان وڭباعان مازاق ەتىپ تۇر:
- قايران قارا قوجام - اي، اجالىڭنان ءۇش كۇن بۇرىن ولەتىن بولدىڭ - اۋ. اپاڭا نە بەتىمدى ايتامىن ەندى. تىم قۇرىسا جايلاۋعا جەتىپ تە ولمەي، اۋرەگە سالاتىن بولدىڭ - اۋ ۋاحاحاحا.
مىنە سودان بەرى اۋزىما تەمەكى الماق تۇگىل ءيىسى مۇرنىما كەلسە، زىتا جونەلەمىن.
ءىى كورىنىس.
1 وقۋشى ورتاعا شىعىپ، اي، ءتىسىم قاقساپ بارادى. جانىمدى قويارعا جەر جوق. (داۋىستاپ جىلاي باستايدى) ونىڭ داۋسىن ەستىپ، قىز بالا جۇگىرىپ كەلەدى. نە بولدى، ايتشى، جىلاما؟ نەلىكتەن باس كوزىڭ ءىسىپ كەتكەن.
بالا: ءتىسىم اۋىرعانى قويماي تۇر.
قىز: نەگە ءتىسىڭ اۋىرادى؟
بالا: كامپيت جەگەننەن، ەندى كامپيت جەمەيمىن.
قىز: ولاي بولسا دارىگەر شاقىرايىن.
دارىگەر: كامپيت جەسەڭ كوبىرەك
ءتىسىڭ جۇرەر مازالاپ
نە جەسەڭ دە كۇنىنە
ەكى رەەت ءجۇر تازالاپ
جۇرگەن جاقسى قارالىپ
ءبىر جىلدا ەكى تەكسەرىپ
ءتىس دارىگەرگە بارالىق
ءىىى. قورىتىندى ءبولىم.
بەكىتۋ. وقۋشىلارعا ادام جانە تابيعات، دەنساۋلىق، ونىڭ بولاشاعىڭ ءۇشىن پايدالى تاراپتارى جايلى سۇراقتار قويىلادى، اڭگىمەلەسۋ جۇرگىزىلەدى.
ءمۇعالىم: بالالار، دەنىمىز ساۋ بولۋ ءۇشىن تاڭەرتەڭ ۇيقىدان تۇرىپ، نە ىستەۋىمىز كەرەك.
وقۋشىلار: تاڭەرتەڭگىلىك جاتتىعۋ جاساپ، سپورتپەن شۇعىلدانۋ كەرەك.
ءمۇعالىم: ادام ءارقاشان قيمىل - قوزعالىستا بولسا، ادامدا قان اينالىسى جاقسارادى. اۋرۋلارعا قارسى تۇرا الاتىن بولامىز. سونداي - اق زياندى ادەتتەردەن اۋلاق بولۋىمىز كەرەك. ادام دەنساۋلىعىنا جاقىن دوستار نە دەپ ويلايسىڭدار؟
وقۋشىلار: تازالىق، سپورت، تازا اۋا، دۇرىس تاماقتانۋ، ۋاقتىندا دەمالۋ.
ءمۇعالىم: ادام دەنساۋلىعىنا دۇشپان نە؟
وقۋشىلار: تەمەكى، اراق، ناشا.
ءمۇعالىم: دۇنيەدەگى ەڭ باستى بايلىق نە؟
وقۋشىلار: دەنساۋلىق. دەنساۋلىق – زور بايلىق دەگەن وسى.
تاقتانىڭ ءدال ورتاسىنا كۇن بەينەسى ىشىنە «دەنساۋلىق» دەپ جازىلعان. وقۋشىلار ونىڭ جان - جاعىنا ءتۇرلى نۇر تاراتادى. مىسالى: ەرتە تۇرۋ، تازالىق، تازا اۋا، ەڭبەك ەتۋ، ۇنەمى سابىرلى بولۋ، ءبىلىم، تەمەكى، اراق، ناشا، توبەلەسۋ، ارتىق تاماق ىشپەۋ، كوپ ۇيىقتاماۋ. وسى سوزدەر نۇر بولىپ تارالادى.
تاقتانىڭ ءدال ورتاسىنا گۇلدىڭ سۋرەتى ىلىنەدى. گۇلدىڭ ورتاسىنا «دەنساۋلىق - زور بايلىق» جازىلعان. ءارتۇرلى سۋرەتتەرى بار گۇل كۇلتەلەرىنىڭ كەرەگىن گۇلدىڭ اينالاسىنا قويا باستايدى. ەڭبەك ەتىپ جاتقان ادام، سپورتپەن شۇعىلدانىپ جاتقان وقۋشى، تەمەكى تارتقان بالا، سوعىس، اشارشىلىق، تابىنۋ، توبەلەس، دۇرىس وتىرماعان بالا، اۋلادا ەڭبەك ەتىپ جاتقان بالا، تازالىق سياقتى سۋرەتتەر. جارامايتىن سۋرەتتەردى قوقىس شەلەگىنە تاستايمىز.
ءان ورىندالادى.
ساباقتىڭ اياقتالعانىن حابارلاۋ.

قاسكەلەڭ قالاسى وبلىستىق زەردە
بۇزىلىستارى بار بالالارعا ارنالعان
مەكتەپ - ينتەرناتىنىڭ تاربيەشىسى
تاۆەكەلوۆا اقليما كۋۆاتبايەۆنا

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما