ەجەلگى گرەكتەردىڭ باعا جەتپەس ونەردەگى ۇلەسى
ءدارىستىڭ ماقساتى.
1. بىلىمدىلىك: ەجەلگى گرەكتەردىڭ باعا جەتپەس ونەردەگى ۇلەسى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
2. تاربيەلىك: ءوز وتانىن، حالقىن شىن سۇيەتىن پاتريوت ەتىپ تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق: ءار ءتۇرلى ستراتەگيالار ارقىلى ويلاۋ قابىلەتىن، اۋىزشا سويلەۋ مادەنيەتىن دامىتۋ.
دارىستە قولدانىلاتىن كورنەكى قۇرالدار: پلاكاتتار، سۋرەتتەر.
ءدارىستىڭ قۇرىلىمى مەن مازمۇنى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. سالەمدەسۋ.
2. ستۋدەنتتەردى ساباققا قاتىسۋىن ءتىزىم بويىنشا تەكسەرۋ.
3. ستۋدەنتتەردى ساباققا دايىندىعىن، قۇرال جابدىقتارىن تەكسەرۋ.
ءىى. وقۋشىلاردىڭ وتكەن تاقىرىپ بويىنشا ءبىلىمىن تەكسەرۋ:
تەكسەرۋ ءادىسى: سۇراق جاۋاپ.
سۇراقتار:
ءتۇسىندىرۋ ءادىسى: تۇسىندىرمە
ب. ز. ب. V عاسىردىڭ العاشقى ون جىلدىقتارىنان باستاپ ەجەلگى ەللادا مادەنيەتى ءوزىنىڭ شىرقاۋ شىڭىنا شىقتى. اسا ءقاۋىپتى پەرسيامەن سوعىس /ب. ز. ب. 500 - 449 ج. ج./ گرەك حالقىنا قاتال تاريحي سىن بولدى. پارسى اسكەرلەرى گرەك اۋماعىنا باسىپ كىرىپ، قالالاردى قيراتتى. گرەك - پارسى سوعىسىنىڭ بارىسىندا گرەك قالالارىنىڭ تەڭىز وداعى قالىپتاستى، وعان ەكى جۇزگە تارتا مەملەكەت كىردى. مۇندا ءبىرىنشى ورىنعا افينا يە بولدى. بىرتە - بىرتە وسى تەڭ قۇقىلى قالالاردىڭ وداعى دەرجاۆاعا اينالدى. افينالىقتار وداقتاستارىنا ءوز ۇستەمدىگىن جۇرگىزە باستادى. افينا باستى فلوت بولدى. افينامەن وداقتاس مەملەكەتتەردە دەموكراتيالىق قۇرىلىس، ال سپارتانى قولداعان قالالاردا وليگارحيالىق قۇرىلىس جەڭىپ شىقتى. افينا مەن سپارتانىڭ تايتالاسى ودان كەيىن ب. ز. ب. V جانە ءۇى عاسىرلارداعى گرەكيانىڭ تاريحىن ايقىنداپ بەردى. ب. ز. ب. V عاسىرلاردىڭ ورتاسىنداعى افينانىڭ گۇلدەنۋى /ب. ز. ب. 444 - 429 ج. ج./ ونى ەجەلگى ەللادانىڭ اسا ءىرى ەكونوميكالىق، ساياسي، مادەني ورتالىعىنا اينالدىرىپ، اتاقتى اقىنداردىڭ، تاريحشىلاردىڭ، فيلوسوفتاردىڭ نازارىن اۋداردى. افينا تۇرعىندارى ءديونيستىڭ قۇرمەتىنە وتكىزىلەتىن /كوپتەگەن/ كوكتەمگى مەرەكەلەردە اكروپول باۋىرىنداعى تەاترعا جينالاتىن. ەڭ كەدەي ازاماتتار ءۇشىن تەاتر ويىن - ساۋىقتارعا بارۋعا ارناۋلى جەتون بەرىلەتىن. گرەك تراگەدياسى ميفتىك تۇرعىدا، قازا تابۋمەن اياقتالاتىن. كورەرمەندەرگە وي سالىپ، ادامگەرشىلىككە، سەزىمتالدىققا تاربيەلەپ، ەتيكالىق اسىل قاسيەتتەرىن نىعايتتى. ب. ز. ب. V جانە ءىۇ عاسىرلاردا جاسالعان ساۋلەتشىلەردىڭ، مۇسىنشىلەر مەن سۋرەتشىلەردىڭ داڭقتى تۋىندىلارى كەيىنگى عاسىرلاردا ەلىكتەۋگە لايىق ونەرگە يە بولدى: ولار كلاسسيكالىق مۇرا. ب. ز. ب. V - ءىVعاسىرلارداعى ونەر گرەك كلاسسيكاسىنىڭ ونەرى دەپ اتالدى. ب. ز. ب. V عاسىرداعى ءساۋلەت ونەرى ارحايكا ساۋلەتىندە قالىپتاسقان. دورلىق وردەر حرامدارى جەتەكشى ورىن الدى. بۇل بەلگىلەر ب. ز. ب. V عاسىردىڭ ەكىنشى شيرەگىندە يتاليانىڭ وڭتۇستىگىندەگى گرەك وتارى پەستۋم قالاسىندا سالىنعان ءتاڭىريا گەرانىڭ حرامىنان جەتە كورىنەدى، بۇرىنعى ول تەڭىز ءتاڭىرىسى پوسەيدوننىڭ حرامى دەپ ەسەپتەلگەن. اۋماعى 60ح24 م2 عيمارات الىپ جاتىر. قۇم قايراقتان قالانعان. شاتىردى سۇيەپ تۇرعان كولوننا دورلىق حرامعا ءتان ءۇش باسپالداققا تىرەلگەن. حرامدى قورشاعان كولوننالار مۇقيات ويلاستىرىلىپ جاسالعان. قارسى بەتىندە - التاۋ، ۇزىنا بويىنا - ون ءۇش. گەرا حرامى كلاسسيكالىق ءساۋلەت ونەرىنە ءتان بەلگى.
ميرون شتاتى ارحايكالىق ونەر داستۇرلەرىنەن قول ءۇزىپ، قيمىل - قوزعالىستى بەرۋدە تاڭعاجايىپ شەبەرلىككە جەتتى. ول جاساعان جەڭىمپاز اتلەتتەر مۇسىندەرى ەرەكشە تانىمال بولدى. ميرون مۇسىندەرىنىڭ كوبىسىن قولادان قۇيدى. ميرون ءوز ءومىرىنىڭ كوبىسىن افينادا جۇمىس ىستەۋمەن وتكىزدى، شىعارماسىنىڭ گۇلدەنگەن شاعى ب. ز. ب. V عاسىردىڭ ەكىنشى شيرەگى ەدى. ونىڭ شىعارمالارىنىڭ كوپشىلىككە ەڭ تانىمالىسى - ب. 3. 6. 460 - 450 جىلدار اراسىندا جاسالعان "ديسك لاقتىرۋشى ءمۇسىنى"، ول اتلەتيكالىق جارىس جەڭىمپازىن ماداقتايدى. ديسك ۇستاعان قولى بارىنشا كەيىن قاراي قايىرىلعان. جالاڭاش بالعىن جىگىت ەڭكەيە العا ۇمتىلعان. ميروننىڭ جاڭاشىلدىعى - گرەك ونەرىندە العاشقىلاردشش ءبىرى بولىپ، ءمۇسىن ونەرىندە قيمىل اسەرىن بەرە العاندىعىندا.
پوليكلەت - گرەك ءمۇسىنشىسى ءارى ونەر تەورەتيگى. ب. ز. ب. 480 ج. شاماسىندا تۋعان. شىعارماسى 460 - 410جج. گۇلدەنگەن. ب. ز. ب. V عاسىردىڭ اياعىندا دۇنيە سالدى. ەرتەدەگى جازۋشىلار مالىمەتتەرىنە قاراعاندا، پوليكلەت ءمۇسىنشىسى اگەلادتىڭ شاكىرتى بولعان. شەبەر التىن مەن ءپىل سۇيەگىنەن الىپ ءدىني مۇسىندەردى سومداۋمەن اينالىسقان. پوليكلەتتىڭ "امازونكا" اتتى ەڭبەگى فيديي، كرەسەلاي مەن فرادمون قاتىسقان بايگەدە ءبىرىنشى ورىن الدى. ونىڭ شاكىرتتەرى مەن مۇراگەرلەرى كوپ بولعان.
پوليكلەت دەنەنىڭ بارشا مۇشەلەرىنىڭ مولشەرىمەن ولاردىڭ ءوزارا قاتىناسىن ماتەماتيكالىق تۇرعىدان ءدال ەسەپتەگەن. ءمۇسىنشى "كانون" /ياعني "ەرەجە"/ اتتى تەوريالىق تراكتات جازىپ، وندا ادام تۇلعاسىنىڭ پروپورسيالارى تۋرالى ويلارىن باياندادى.
گرەك اتلەتتەرىنىڭ ەجەلگى زامانداردان باستاپ جارىستارعا جالاڭاش تۇسەتىن ءداستۇرى ونەردى وركەندەتۋدە ماڭىزدى ءرول اتقاردى. مۇسىنشىلەر مەن سۋرەتشىلەر جىگىتتەردىڭ جالاڭاش دەنەسىن كورىپ، ولاردڭ سۇلۋ سىمباتىنا، بۇلشىق ەتتەرىنە قىزىعا قاراپ، ادام قيمىلى مەن دەنە پروپورسيالارىن ساقتاپ سومداي باستادى. ارحايكالىق ونەردىڭ ەڭ ەرتەدەگى ەسكەرتكىشتەرىنىڭ ءبىرى ب. ز. ب. ءۇىى - ءۇى عاسىرلار شاماسىندا تارعىل ءمارماردان جاسالعان كۇرستىڭ ءمۇسىنى. كۋرستار - جىگىت، بوزبالا دەگەن ماعىنا بىلدىرەدى. ول سۋنيون مۇسىنىندەگى تەڭىز ءتاڭىرى پوسەيدون حرامىنىڭ ماڭىنان تابىلعان.
ەجەلگى مىسىر مەن گرەك ارحايكالىق ىرعاقتىعىنا ءتان ءمۋسىندى ادام دەنەسىنىس بۋكىل مولشەرى پروفيل مەن فاس جازىقتىعى ارقىلى بەرىلەتىن. مۇنداي ءادىس مۇسىنشىدەن ارحايكالىق ونەردە ۋستەم بولىپ كەلگەن تۇتاس قامتۋ بەينەنىڭ تىك تۇرعان قالپى مەن ءپىشىندى قۇراستىرۋدا سيممەتريا پرينسيپتەرىن ساقتاۋدى تالاپ ەتكەن. كۋرستاردىڭ ارحايكالىق مۋسىندەرىنىڭ مىسىرلىق تۋىندىلارمەن ۇقساستىعىن ءتىپتى ەجەلگى جازۋشىلار دا اتاپ وتكەن. ولگەندەردىڭ بەيىتىنە قۇلپىتاستار مەن بەدەر بەينەلى تاقتا تاستار - ستەللالار قويىلعان. حرام فرونتوندارى، مەتوپولارى مەن فريزدەرى ساندىك مۇسىندەرمەن اشەكەيلەندى. ءمۇسىن تاستىڭ نەشە تۇرىنەن قاشالىپ، اعاشتان جونىلىپ، كۇيدىرىلگەن بالشىق تەرراكوتادان جاسالعان. تەرراكوتا - يتاليان تىلىنەن اۋدارعاندا كۇيدىرىلگەن توپىراق نەمەسە بالشىق دەگەن ماعىنا بەرەدى. ب. ز. ب. ءۇى عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا ساموس ارالىنان كەيىن ەللادانىڭ باسقا دا قالالارىندا قولادان قۇيىلعان ءتۇڭعىش مۇسىندەر دۇنيەگە كەلدى. ءۇى عاسىردىڭ العاشقى جارتىسىندا ءمارمار تاستار كەڭىنەن تارادى. ءۇىى عاسىردىڭ وزىندە ايقىندالعان ارحايكالىق ونەردىڭ ەكى نەگىزگى بەينەسىن جاساۋ - جالاڭاش جىگىت پەن ۇزىن كيىمگە ورالعان ايەلدى مۇسىندەۋ.
ب. ز. ب. ءۇى عاسىردا اتتيكا شەبەرلەرى ونەردىڭ تاماشا تۋىندىلارىن جاسادى. وسى تۇستا افينا ەللادانىڭ اسا ماڭىزدى قولونەرلىك جانە ساۋدا قالالارىنىڭ بىرىنە اينالدى. پيسيسترات زامانىنان باستاپ افينا گرەك مادەنيەتىنىڭ ورتالىعىنا اينالدى. تيران قالاعا اسا كورنەكتى سۋرەتشىلەر مەن اقىنداردى تارتا باستادى. يونيالىق شەبەرلەر جاساعان كورالار اتتيكالىق مۇسىندەردەن اناعۇرلىم سەزىمتال، ساندىرەك سياقتى. ارحايكالىق ءداۋىردىڭ مونۋمەنتتىك ورنەك ونەرى ساقتالعان جوق، افينا كەراميكاسى افينالىق ەكسپورتتىڭ ءداستۇرلى ونىمدەرى - ماي مەن ءجۇزىم شارابى سياقتى كەڭ سۇرانىمعا يە بولدى، بۇكىل گرەك الەمىنە تارادى. ب. ز. ب. ءۇى عاسىردىڭ ورتا شەنىنەن V عاسىردىڭ ورتاسىنا دەيىن، افينالىق قۇمىرالار باسقا قالالاردىڭ بۇيىمدارىن ىعىستىرىپ وتىردى. قارا ءپىشىن ءستيلىنىڭ اسا ءىرى شەبەرى - ب. ز. ب. ءۇى عاسىردىڭ ءۇشىنشى شيرەگىنە جاتاتىن ەكسەكيي بولدى.
ءوز قۇمىرالارىنا ول ادەتتە "ەكسەكيي جاسادى" دەپ قول قوياتىن. ونىڭ تاڭداۋلى شىعارمالارىنىڭ ءبىرىب. ز. ب. 540 جىل شاماسىندا جاسالعان تاڭعاجايىپ كيليك /شارا/. ەكسەكيي ۇناتاتىن سيۋجەتتەر - گەراكل ەرلىكتەرى، گرەك اڭىزىنا اينالعان جاۋىنگەر ايەلدەر. امفورالاردىڭ بىرىندە سۋرەتشى احيلل مەن ونىڭ دوسى اياكستىڭ اسىق ويناپ جاتقانىن بەينەلەگەن.
امفورا تۇتقاسى مانەرلەپ سالىنعان جاپىراقتارمەن ورنەكتەلگەن. كومپوزيسيالىق شەشىمى تاماشا قۇرىلعان. قىزىل ءپىشىندى قۇمىرا ورنەگى ب. ز. ب. ءۇى عاسىردىڭ سوڭعى ءۇشىنشى بولىگىنەن باستاپ، ءۇى عاسىر بويىندا دامىدى.
ءىV. جاڭا ماتەريالدى بەكىتۋ: (قويىلعان سۇراقتار مەن تاپسىرمالار) جاڭا وتىلگەن تاقىرىپ بويىنشا ستۋدەنت مەن سۇراق جاۋاپ جۇرگىزۋ.
Vءى. قورىتىندىلاۋ (ءبىلىم باعالاۋ).
ستۋدەنتتەردىڭ تەوريالىق بىلىمدەرىن، ءوورعالعان ءسوج جۇمىستارىن باعالاۋ.
Vءىى. ءۇي تاپسىرماسى:
بىلەتىن اقپاراتتارىن جاڭا مالىمەتتەرمەن تولىقتىرۋ. بەرىلگەن تاقىرىپتار بويىنشا ءسوج جۇمىستارىن قورعاۋعا دايىندالۋ.
ادەبيەتتەر ءتىزىمى:
1. ق. بولتابايەۆ، ە. قوسبارماقوۆ، ا. ەركەباي.، ونەر 2007
2. اكيشيەۆ ا. ك. يسكۋسستۆو ي ميفولوگيا ساكوۆ. الما - اتا، ناۋكا، 1985.
3. اكيشيەۆ ك. ا.، بايپاكوۆ ك. م. ۆوسروسى ارحەولوگيچەسكوگو كازاحستانا. الما – اتا، 1979.
4. يبرايەۆ ب. ا. كوسموگونيچەسكيە پرەدستاۆلەنيا ناشيح پرەدكوۆ // دەكوراتيۆنوە يسكۋسستۆو سسسر، 1980.
5. دريەۆنەە زولوتو كازاحستانا. سوست. ك. اكيشيەۆ. الما - اتا، ونەر، 1983.
1. بىلىمدىلىك: ەجەلگى گرەكتەردىڭ باعا جەتپەس ونەردەگى ۇلەسى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
2. تاربيەلىك: ءوز وتانىن، حالقىن شىن سۇيەتىن پاتريوت ەتىپ تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق: ءار ءتۇرلى ستراتەگيالار ارقىلى ويلاۋ قابىلەتىن، اۋىزشا سويلەۋ مادەنيەتىن دامىتۋ.
دارىستە قولدانىلاتىن كورنەكى قۇرالدار: پلاكاتتار، سۋرەتتەر.
ءدارىستىڭ قۇرىلىمى مەن مازمۇنى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. سالەمدەسۋ.
2. ستۋدەنتتەردى ساباققا قاتىسۋىن ءتىزىم بويىنشا تەكسەرۋ.
3. ستۋدەنتتەردى ساباققا دايىندىعىن، قۇرال جابدىقتارىن تەكسەرۋ.
ءىى. وقۋشىلاردىڭ وتكەن تاقىرىپ بويىنشا ءبىلىمىن تەكسەرۋ:
تەكسەرۋ ءادىسى: سۇراق جاۋاپ.
سۇراقتار:
- ەگيپەت ونەرى؟
- ادامنىڭ قوعامدىق ۇيىمى كۇردەلى دە ۇزاق دامۋ جولىنان ءوتتى؟
ءتۇسىندىرۋ ءادىسى: تۇسىندىرمە
ب. ز. ب. V عاسىردىڭ العاشقى ون جىلدىقتارىنان باستاپ ەجەلگى ەللادا مادەنيەتى ءوزىنىڭ شىرقاۋ شىڭىنا شىقتى. اسا ءقاۋىپتى پەرسيامەن سوعىس /ب. ز. ب. 500 - 449 ج. ج./ گرەك حالقىنا قاتال تاريحي سىن بولدى. پارسى اسكەرلەرى گرەك اۋماعىنا باسىپ كىرىپ، قالالاردى قيراتتى. گرەك - پارسى سوعىسىنىڭ بارىسىندا گرەك قالالارىنىڭ تەڭىز وداعى قالىپتاستى، وعان ەكى جۇزگە تارتا مەملەكەت كىردى. مۇندا ءبىرىنشى ورىنعا افينا يە بولدى. بىرتە - بىرتە وسى تەڭ قۇقىلى قالالاردىڭ وداعى دەرجاۆاعا اينالدى. افينالىقتار وداقتاستارىنا ءوز ۇستەمدىگىن جۇرگىزە باستادى. افينا باستى فلوت بولدى. افينامەن وداقتاس مەملەكەتتەردە دەموكراتيالىق قۇرىلىس، ال سپارتانى قولداعان قالالاردا وليگارحيالىق قۇرىلىس جەڭىپ شىقتى. افينا مەن سپارتانىڭ تايتالاسى ودان كەيىن ب. ز. ب. V جانە ءۇى عاسىرلارداعى گرەكيانىڭ تاريحىن ايقىنداپ بەردى. ب. ز. ب. V عاسىرلاردىڭ ورتاسىنداعى افينانىڭ گۇلدەنۋى /ب. ز. ب. 444 - 429 ج. ج./ ونى ەجەلگى ەللادانىڭ اسا ءىرى ەكونوميكالىق، ساياسي، مادەني ورتالىعىنا اينالدىرىپ، اتاقتى اقىنداردىڭ، تاريحشىلاردىڭ، فيلوسوفتاردىڭ نازارىن اۋداردى. افينا تۇرعىندارى ءديونيستىڭ قۇرمەتىنە وتكىزىلەتىن /كوپتەگەن/ كوكتەمگى مەرەكەلەردە اكروپول باۋىرىنداعى تەاترعا جينالاتىن. ەڭ كەدەي ازاماتتار ءۇشىن تەاتر ويىن - ساۋىقتارعا بارۋعا ارناۋلى جەتون بەرىلەتىن. گرەك تراگەدياسى ميفتىك تۇرعىدا، قازا تابۋمەن اياقتالاتىن. كورەرمەندەرگە وي سالىپ، ادامگەرشىلىككە، سەزىمتالدىققا تاربيەلەپ، ەتيكالىق اسىل قاسيەتتەرىن نىعايتتى. ب. ز. ب. V جانە ءىۇ عاسىرلاردا جاسالعان ساۋلەتشىلەردىڭ، مۇسىنشىلەر مەن سۋرەتشىلەردىڭ داڭقتى تۋىندىلارى كەيىنگى عاسىرلاردا ەلىكتەۋگە لايىق ونەرگە يە بولدى: ولار كلاسسيكالىق مۇرا. ب. ز. ب. V - ءىVعاسىرلارداعى ونەر گرەك كلاسسيكاسىنىڭ ونەرى دەپ اتالدى. ب. ز. ب. V عاسىرداعى ءساۋلەت ونەرى ارحايكا ساۋلەتىندە قالىپتاسقان. دورلىق وردەر حرامدارى جەتەكشى ورىن الدى. بۇل بەلگىلەر ب. ز. ب. V عاسىردىڭ ەكىنشى شيرەگىندە يتاليانىڭ وڭتۇستىگىندەگى گرەك وتارى پەستۋم قالاسىندا سالىنعان ءتاڭىريا گەرانىڭ حرامىنان جەتە كورىنەدى، بۇرىنعى ول تەڭىز ءتاڭىرىسى پوسەيدوننىڭ حرامى دەپ ەسەپتەلگەن. اۋماعى 60ح24 م2 عيمارات الىپ جاتىر. قۇم قايراقتان قالانعان. شاتىردى سۇيەپ تۇرعان كولوننا دورلىق حرامعا ءتان ءۇش باسپالداققا تىرەلگەن. حرامدى قورشاعان كولوننالار مۇقيات ويلاستىرىلىپ جاسالعان. قارسى بەتىندە - التاۋ، ۇزىنا بويىنا - ون ءۇش. گەرا حرامى كلاسسيكالىق ءساۋلەت ونەرىنە ءتان بەلگى.
ميرون شتاتى ارحايكالىق ونەر داستۇرلەرىنەن قول ءۇزىپ، قيمىل - قوزعالىستى بەرۋدە تاڭعاجايىپ شەبەرلىككە جەتتى. ول جاساعان جەڭىمپاز اتلەتتەر مۇسىندەرى ەرەكشە تانىمال بولدى. ميرون مۇسىندەرىنىڭ كوبىسىن قولادان قۇيدى. ميرون ءوز ءومىرىنىڭ كوبىسىن افينادا جۇمىس ىستەۋمەن وتكىزدى، شىعارماسىنىڭ گۇلدەنگەن شاعى ب. ز. ب. V عاسىردىڭ ەكىنشى شيرەگى ەدى. ونىڭ شىعارمالارىنىڭ كوپشىلىككە ەڭ تانىمالىسى - ب. 3. 6. 460 - 450 جىلدار اراسىندا جاسالعان "ديسك لاقتىرۋشى ءمۇسىنى"، ول اتلەتيكالىق جارىس جەڭىمپازىن ماداقتايدى. ديسك ۇستاعان قولى بارىنشا كەيىن قاراي قايىرىلعان. جالاڭاش بالعىن جىگىت ەڭكەيە العا ۇمتىلعان. ميروننىڭ جاڭاشىلدىعى - گرەك ونەرىندە العاشقىلاردشش ءبىرى بولىپ، ءمۇسىن ونەرىندە قيمىل اسەرىن بەرە العاندىعىندا.
پوليكلەت - گرەك ءمۇسىنشىسى ءارى ونەر تەورەتيگى. ب. ز. ب. 480 ج. شاماسىندا تۋعان. شىعارماسى 460 - 410جج. گۇلدەنگەن. ب. ز. ب. V عاسىردىڭ اياعىندا دۇنيە سالدى. ەرتەدەگى جازۋشىلار مالىمەتتەرىنە قاراعاندا، پوليكلەت ءمۇسىنشىسى اگەلادتىڭ شاكىرتى بولعان. شەبەر التىن مەن ءپىل سۇيەگىنەن الىپ ءدىني مۇسىندەردى سومداۋمەن اينالىسقان. پوليكلەتتىڭ "امازونكا" اتتى ەڭبەگى فيديي، كرەسەلاي مەن فرادمون قاتىسقان بايگەدە ءبىرىنشى ورىن الدى. ونىڭ شاكىرتتەرى مەن مۇراگەرلەرى كوپ بولعان.
پوليكلەت دەنەنىڭ بارشا مۇشەلەرىنىڭ مولشەرىمەن ولاردىڭ ءوزارا قاتىناسىن ماتەماتيكالىق تۇرعىدان ءدال ەسەپتەگەن. ءمۇسىنشى "كانون" /ياعني "ەرەجە"/ اتتى تەوريالىق تراكتات جازىپ، وندا ادام تۇلعاسىنىڭ پروپورسيالارى تۋرالى ويلارىن باياندادى.
گرەك اتلەتتەرىنىڭ ەجەلگى زامانداردان باستاپ جارىستارعا جالاڭاش تۇسەتىن ءداستۇرى ونەردى وركەندەتۋدە ماڭىزدى ءرول اتقاردى. مۇسىنشىلەر مەن سۋرەتشىلەر جىگىتتەردىڭ جالاڭاش دەنەسىن كورىپ، ولاردڭ سۇلۋ سىمباتىنا، بۇلشىق ەتتەرىنە قىزىعا قاراپ، ادام قيمىلى مەن دەنە پروپورسيالارىن ساقتاپ سومداي باستادى. ارحايكالىق ونەردىڭ ەڭ ەرتەدەگى ەسكەرتكىشتەرىنىڭ ءبىرى ب. ز. ب. ءۇىى - ءۇى عاسىرلار شاماسىندا تارعىل ءمارماردان جاسالعان كۇرستىڭ ءمۇسىنى. كۋرستار - جىگىت، بوزبالا دەگەن ماعىنا بىلدىرەدى. ول سۋنيون مۇسىنىندەگى تەڭىز ءتاڭىرى پوسەيدون حرامىنىڭ ماڭىنان تابىلعان.
ەجەلگى مىسىر مەن گرەك ارحايكالىق ىرعاقتىعىنا ءتان ءمۋسىندى ادام دەنەسىنىس بۋكىل مولشەرى پروفيل مەن فاس جازىقتىعى ارقىلى بەرىلەتىن. مۇنداي ءادىس مۇسىنشىدەن ارحايكالىق ونەردە ۋستەم بولىپ كەلگەن تۇتاس قامتۋ بەينەنىڭ تىك تۇرعان قالپى مەن ءپىشىندى قۇراستىرۋدا سيممەتريا پرينسيپتەرىن ساقتاۋدى تالاپ ەتكەن. كۋرستاردىڭ ارحايكالىق مۋسىندەرىنىڭ مىسىرلىق تۋىندىلارمەن ۇقساستىعىن ءتىپتى ەجەلگى جازۋشىلار دا اتاپ وتكەن. ولگەندەردىڭ بەيىتىنە قۇلپىتاستار مەن بەدەر بەينەلى تاقتا تاستار - ستەللالار قويىلعان. حرام فرونتوندارى، مەتوپولارى مەن فريزدەرى ساندىك مۇسىندەرمەن اشەكەيلەندى. ءمۇسىن تاستىڭ نەشە تۇرىنەن قاشالىپ، اعاشتان جونىلىپ، كۇيدىرىلگەن بالشىق تەرراكوتادان جاسالعان. تەرراكوتا - يتاليان تىلىنەن اۋدارعاندا كۇيدىرىلگەن توپىراق نەمەسە بالشىق دەگەن ماعىنا بەرەدى. ب. ز. ب. ءۇى عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا ساموس ارالىنان كەيىن ەللادانىڭ باسقا دا قالالارىندا قولادان قۇيىلعان ءتۇڭعىش مۇسىندەر دۇنيەگە كەلدى. ءۇى عاسىردىڭ العاشقى جارتىسىندا ءمارمار تاستار كەڭىنەن تارادى. ءۇىى عاسىردىڭ وزىندە ايقىندالعان ارحايكالىق ونەردىڭ ەكى نەگىزگى بەينەسىن جاساۋ - جالاڭاش جىگىت پەن ۇزىن كيىمگە ورالعان ايەلدى مۇسىندەۋ.
ب. ز. ب. ءۇى عاسىردا اتتيكا شەبەرلەرى ونەردىڭ تاماشا تۋىندىلارىن جاسادى. وسى تۇستا افينا ەللادانىڭ اسا ماڭىزدى قولونەرلىك جانە ساۋدا قالالارىنىڭ بىرىنە اينالدى. پيسيسترات زامانىنان باستاپ افينا گرەك مادەنيەتىنىڭ ورتالىعىنا اينالدى. تيران قالاعا اسا كورنەكتى سۋرەتشىلەر مەن اقىنداردى تارتا باستادى. يونيالىق شەبەرلەر جاساعان كورالار اتتيكالىق مۇسىندەردەن اناعۇرلىم سەزىمتال، ساندىرەك سياقتى. ارحايكالىق ءداۋىردىڭ مونۋمەنتتىك ورنەك ونەرى ساقتالعان جوق، افينا كەراميكاسى افينالىق ەكسپورتتىڭ ءداستۇرلى ونىمدەرى - ماي مەن ءجۇزىم شارابى سياقتى كەڭ سۇرانىمعا يە بولدى، بۇكىل گرەك الەمىنە تارادى. ب. ز. ب. ءۇى عاسىردىڭ ورتا شەنىنەن V عاسىردىڭ ورتاسىنا دەيىن، افينالىق قۇمىرالار باسقا قالالاردىڭ بۇيىمدارىن ىعىستىرىپ وتىردى. قارا ءپىشىن ءستيلىنىڭ اسا ءىرى شەبەرى - ب. ز. ب. ءۇى عاسىردىڭ ءۇشىنشى شيرەگىنە جاتاتىن ەكسەكيي بولدى.
ءوز قۇمىرالارىنا ول ادەتتە "ەكسەكيي جاسادى" دەپ قول قوياتىن. ونىڭ تاڭداۋلى شىعارمالارىنىڭ ءبىرىب. ز. ب. 540 جىل شاماسىندا جاسالعان تاڭعاجايىپ كيليك /شارا/. ەكسەكيي ۇناتاتىن سيۋجەتتەر - گەراكل ەرلىكتەرى، گرەك اڭىزىنا اينالعان جاۋىنگەر ايەلدەر. امفورالاردىڭ بىرىندە سۋرەتشى احيلل مەن ونىڭ دوسى اياكستىڭ اسىق ويناپ جاتقانىن بەينەلەگەن.
امفورا تۇتقاسى مانەرلەپ سالىنعان جاپىراقتارمەن ورنەكتەلگەن. كومپوزيسيالىق شەشىمى تاماشا قۇرىلعان. قىزىل ءپىشىندى قۇمىرا ورنەگى ب. ز. ب. ءۇى عاسىردىڭ سوڭعى ءۇشىنشى بولىگىنەن باستاپ، ءۇى عاسىر بويىندا دامىدى.
ءىV. جاڭا ماتەريالدى بەكىتۋ: (قويىلعان سۇراقتار مەن تاپسىرمالار) جاڭا وتىلگەن تاقىرىپ بويىنشا ستۋدەنت مەن سۇراق جاۋاپ جۇرگىزۋ.
Vءى. قورىتىندىلاۋ (ءبىلىم باعالاۋ).
ستۋدەنتتەردىڭ تەوريالىق بىلىمدەرىن، ءوورعالعان ءسوج جۇمىستارىن باعالاۋ.
Vءىى. ءۇي تاپسىرماسى:
بىلەتىن اقپاراتتارىن جاڭا مالىمەتتەرمەن تولىقتىرۋ. بەرىلگەن تاقىرىپتار بويىنشا ءسوج جۇمىستارىن قورعاۋعا دايىندالۋ.
ادەبيەتتەر ءتىزىمى:
1. ق. بولتابايەۆ، ە. قوسبارماقوۆ، ا. ەركەباي.، ونەر 2007
2. اكيشيەۆ ا. ك. يسكۋسستۆو ي ميفولوگيا ساكوۆ. الما - اتا، ناۋكا، 1985.
3. اكيشيەۆ ك. ا.، بايپاكوۆ ك. م. ۆوسروسى ارحەولوگيچەسكوگو كازاحستانا. الما – اتا، 1979.
4. يبرايەۆ ب. ا. كوسموگونيچەسكيە پرەدستاۆلەنيا ناشيح پرەدكوۆ // دەكوراتيۆنوە يسكۋسستۆو سسسر، 1980.
5. دريەۆنەە زولوتو كازاحستانا. سوست. ك. اكيشيەۆ. الما - اتا، ونەر، 1983.
You Might Also Like
-
مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ تانىمدىق قابىلەتتەرىن
