XVII عاسىرداعى باتىس ەۋروپا ونەرى
ءدارىستىڭ ماقساتى.
1. بىلىمدىلىك: XVII عاسىرداعى باتىس ەۋروپا ونەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
2. تاربيەلىك: ءوز وتانىن، حالقىن شىن سۇيەتىن پاتريوت ەتىپ تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق: ءار ءتۇرلى ستراتەگيالار ارقىلى ويلاۋ قابىلەتىن، اۋىزشا سويلەۋ مادەنيەتىن دامىتۋ.
دارىستە قولدانىلاتىن كورنەكى قۇرالدار: پلاكاتتار، سۋرەتتەر.
ءدارىستىڭ قۇرىلىمى مەن مازمۇنى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. سالەمدەسۋ.
2. ستۋدەنتتەردى ساباققا قاتىسۋىن ءتىزىم بويىنشا تەكسەرۋ.
3. ستۋدەنتتەردى ساباققا دايىندىعىن، قۇرال جابدىقتارىن تەكسەرۋ.
ءىى. وقۋشىلاردىڭ وتكەن تاقىرىپ بويىنشا ءبىلىمىن تەكسەرۋ:
تەكسەرۋ ءادىسى: سۇراق جاۋاپ.
سۇراقتار:
ءتۇسىندىرۋ ءادىسى: تۇسىندىرمە
فلاماند ونەرىن كورنەكتى سۋرەتشى رۋبەنسپەن بايلانىستىرادى. ال قالعان سۋرەتشىلەر رۋبەنس مەكتەبىنىڭ تۇلەكتەرى دەپ اتالعان. پيتەر پاۋل رۋبەنس نەمىستىڭ شاعىن كولەمدى قالاشىعى زيگەندە دۇنيەگە كەلدى. رۋبەنستىڭ بەلگىلى شىعارمالارى: «براندتپەن بىرگە بەينەلەنگەن اۆتوپورترەت»، «ديانانىڭ اڭشىلىقتان قايتا ورالۋى»، «امازونكالارمەن سوعىس»، «پەرسيي مەن اندرومەدا»، «جەر مەن سۋ وداعى» ت. ب.
انگليا – ونەرىن ايگىلى ەتكەن ەكىنشى سۋرەتشى، پەيزاجيست لاررەن (1600 - 1682). ول پۋسسەنمەن قاتار ءومىر ءسۇردى. نەگىزگى پەيزاج بولدى، تابيعات كەرىنىسىن بەينەلەۋدىڭ كەرەمەت شەبەرى. ءوز ەلىنەن جاستايىنان كەتىپ، ريمدە ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن تۇردى. ءريمنىڭ تابيعاتىنا عاشىق بولعاندىعى سونشالىق كۇنى بويى كورىنىسىن سالۋدان جالىقپادى. ال ادام بەينەسى ونىڭ شىعارما تەك كومەكشى ءرول اتقاردى. وسىنداي پەيزاجدىق جۇمىسىن "تاڭەرتەنگىلى جاعالاۋدا" دەپ اتالدى.
شىعارمالارىنىڭ نەگىزگى تاقىرىبى — تابيعات اسەمدىگى ەدى، 1670 جىلدار لوررەن شىعارماشىلىعىنىڭ شارىقتاۋ شەگى. وسى جىلدارى جازعان، جارىق كورگەن شىعارمالارى: «تاڭ» (1666)، ءتالتۇس (1651)، "كەش" (1661)، (1672). وسىلاردىڭ پوەتيكالىك شىعارماسى "تاڭەرتەڭ". ك. لوررەن — كلاسسيك ونىڭ يدەياسى تابيعاتپەن بايلانىستى. بۇل سۋرەتشى تابيعي تىنىشتىق اۋەندى وتە اسەرلى ەتىپ جەتكىزە بىلەدى. ك. لوررەن ماشىلىعى فرانسۋز كەسكىندەمەسىندە اڭىزدى ورىن الادى.
انگليا ونەرىندە XVII عاسىردا كلاسسيسيزممەن بىرگە باعىت ومىرگە كەلدى. وسى باعىتتىڭ ناعىز شەبەرى لۋي لەنەن 1648) بولدى. ول بارلىق جۇمىستارىندا، ەشقانداي قوسپاسى جوق، بىلىكتى تىرشىلىكتى قاراپايىم تىلمەن بەينەلەي ءبىلدى. سونداي ماسىنىڭ ءبىرى — "اجەگە قوناققا كەلۋ". سونىمەن كاتار فرانسۋز باروككوسىن دامىتۋعا وزىنشە ۇل تومەندەگى ايگىلى سۋرەتشىلەردى اتاپ وتكەن ءجون: جاك كاللو، لاتۋر جانە پەر توشە. X - VءىII عاسىرلاردا فرانسيانىڭ مادەنيەت ورتالىعى پاتشامەن تىعىز بايلانىستا بولدى. وسىدان سوڭ ونەردى پاتشا اتىمەن الماستىرۋ ءداستۇرى پايدا بولدى. سودان XVII عاسىردىڭ ەكىنشى "XIV ليۋدوۆيك ءستيلى" دەپ اتادى جانە ول سالتاناتتى، "ۇلكەن ياعني، باروككو ءستيلىنىڭ كلاسسيسيزممەن سينتەزى تۇرىندەگى ستيل بولادى. XVIII عاسىردىڭ العاشقى ونجىلدىعى" باستاپقى روكوكو"، "XV ليۋدوۆيك" نەمەسە "ورتا روكوكو"، سودان كەيىن بۇل ستيلىنە" وزگەرەدى. انگلياداعى XVII عاسىردىڭ ەكىنشى شيرەگىندەگى سۋرەتشى جورج دە لاتۋر كوبىنە ءدىني سيۋجەتتى كاراپايىم تۇرمىستىك جانر رەتىندە جازدى. بۇل سۋرەتشىنىڭ وزىنە ءتان جەكە جازۋ مانەرى بولدى، ياعني جورج دە لاتۋر ەڭ ۇنامدى مانەرى — جانىپ تۇرعان ماي شام. شىعارمالارى: «روجدەستۆو» (1640)، «قاسيەتتى ۇستا — يوسيف». انگليا ونەرىندە وسى ۋاقىت ىشىندە ءۇش اعايىندى لەنەندەر جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ ىشىندە ەڭ بەلگىلىسى - لۋي لەنەن. ول ءوزىنىڭ قاراپايىم شارۋا ومىرىمەن بايلانىستى شىعارمالارىمەن بەلگىلى. بۇل سۋرەتشى تاقىرىبى XVII عاسىر ءۇشىن وزگەشە ەدى. لۋي لەنەن شارۋا بەينەلەرىندە ادامگەرشىلىك قاسيەتى بار ەكەندىگىن ناقتى كورسەتتى. ونىڭ شىعارماسى — "ءسۇت ساتۋشى ايەل وتباسى" ("سەمەيستۆومولوچنيسى») شىعارمادا نەگىزگى كومپوزيسيا قۇرىلىمى ناتيۋرمورتپەن بايلانىستا الىنعان. كەڭ بايتاق تابيعات الەمىنىڭ تەك قانا ءبىر بۇرىشىن پانالاپ تۇرعان ەگدە تارتقان، شارشاعان اتا - اناسى مەن بالالارى بەينەلەنگەن. سۋرەتشى مۇندا فرانسيا اۋىلىنىڭ تابيعاتىن جىم - جىرت تىنىشتىقتا كورسەتىپ وتىر. شىعارمادا، نەگىزىنەن، تىنىش ءومىر بەينەلەنگەنىمەن، ونىڭ سۇراپىل كەزەڭدەرى اتا - اناسىن ءوز ۋاقىتىنان ەرتە توزدىرعان، شارشاتقان، سول سياقتى بالالارى دا بۇل ءومىردى ءوز جاسىنان ەرتە تۇسىنە باستاعان سىڭايلى.
يسپان سۋرەتشىسى فرانسيسكو گوييانىڭ ونەر تاريحتا بولعان ەلەۋلى وقيعالار كەزىندە (فرانسۋز ريەۆوليۋسياسي، ناپولەوننىڭ ۇلت - ازاتتىق سوعىسى، حالىق كوتەرىلىسى) دامي باستادى. گوييا ءوز شاعارامالارىندا شىندىقتى، حالىقتىڭ قيىن جاعدايىن كورسەتكىسى كەلدى. ونىڭ العاشقى پورترەتتەرى مەن ەسكيزدەرى ارقىلى كەسكىندەمەلىك ونەردى جوعارى دارەجەدە ەكەنىن كورۋگە بولادى. «كاپريچوس» (1797 - 1828) سۋرەتشىنىڭ ونەر الەمىندە بايلىعىن اشتى. XVII جانە XIX ع. ع يسپانيا سۋرەتشىلەرىنىڭ شىعارمالارىنان كەيدەيلىك پەن بايلىقتى، حالىقتىڭ سول ەنزدەلى قيىن جاعدايىن، قايعىسىن كورۋگە بولادى. گوييا تۋعان جاقسى كوردى جاە حالىقتىڭ قاناۋشىلارعا قارسى بولدى «ءىV كارل كورولدىڭوتباسى» (1800، پرادو، مادريد) اتىن شىعارماسىنى گوييا شىندىقتى كورسەتۋدەن قورىقپاي، ولاردى ۋسقىنسىز، قاتىگەز ادامدار ەكەنىن كورسەتتى. «سوعىس بەينەتى» (1810 - 1820) اتتى گرافيكالىق شىعارماسىندا گوي حالىقتىڭ فرانسۋز ينتەرۆەننتتەرىمەن كۇرەسىن كورسەتتى. «سوعىس بەينەتى اتتى توپتامانى تاقىرىپتارى حالىق تاعدىرى، حالىقتىڭ كۇرەسى ەدى. گوييانىڭ كورنەكتى شىعارمالارىن - «1808 جىلدىڭ 2 مامىرىنداعى كوتەرىلىس» جانە «1808 جىلعى 2 مامىرداعى كوتەرىلىسشىلەردى اتۋ». گوييانىڭ شىعارمالارى: «ماحا جانە بەيتانىس ادامدار»، «جازۋشى فرانسيسكو بايەۋ پورترەتى»، «تەرەسا سۋرەدانىڭ پورترەتى»، «توررەحوننان كەلگەن الكادونىڭ اجالى»، «سانانىڭ قالعىپ كەتۋى قۇبىجىقتاردى تۋدىرادى» ت. ب. ۆان - گوگ ۆينسەنت (شىن اتى ۆينسەنت ۆيللەام) – گوللاند كەسكىندەمەشىسى. 1869 - 1876 جىل گواگا، بوريۋسسەل، لوندون، پاريج كەركەمسۋرەت تۋىندىلارى ساتۋ فيرماسىندا دەلدالدىق ەتتى. 18880 جىل ونەرگە ىقپالى اۋىپ، بريۋسسەل جانە يانتۆەرپەن كوركەمسۋرەت اكادەمياسىمەن بايلانىستى بولدى. 30 جىلدا سۋرەت سالۋمەن شۇعىلدانىپ، نەگىزىنەن قاراپايىم جولداردىڭ ومىرىنەن كورىنىستەر جانە سەريالى كارتينالار جاسادى. «كارتاپپەن جۇرەك جالعاۋشىلارى 1885ج». 1886 - 1888 جىل پاريجدە سالعان «سەنا ۇستىندەگى كوپىر»، «تانعا اكەم پورترەتى» اتتى كارتينالارىنى العاشقى تۆورچەستۆولىق كەشىندەگى اۋىر ءالى بۇلىڭعىر بوياۋدان ارىلىپ جالقىن تۇسپەن ەركىن ورىنداۋ. «سان – ماري بالىقشىلارىنىڭ قايىعى»، «ءارلدىڭ القىزىپ ءجۇزىمى»، «تۇنگى كافە» اتتى شىعارمالارى سۋرەتشىنىڭ كەمەلدەنگەن شاعىن دا جازىلعان تۋىندىلارى. پول سەزانن – فرانسۋز كەسكىندەمەشىسى، پوستيمپرەسسيونيزمنىڭ نەگىزىن سالۋشىلاردىڭ ءبىرى. «مالارنا جاعاداۋى» (1888)، «جول بۇرىلىسى» (1879 - 82) اتتى نەيزاجدارىندا پول سەزانن كەڭىستىك پەن ۋاقىت بىرلىگىن، بولمىسىنىڭ قۇپيا سىرلارىن تەرەڭ ۇعىتىپ شىڭايىلىقپەن بەينەلەدى. «كارتا»،(1890 - 92)، «تەمەكىشى» (1896 - 1900)، «ءداۋ قاراعاي» (1892 - 96) اتتى كارتينالار پول سەزانننىڭ تۆورچەستۆو كەمەلدەنگەن شاعىندا جاساعان تۋىندىلارىنىڭ ساناتىنا جاتادى. اينۋلى بۇل شىعارمالاردان بۋىرقانعان كۇش – قۋات پەن ءومىردىڭ جايقىن تىنىسى ايقىن سەزىلەدى. «شابدالى مەن المۇرتتار» (1888 - 90)، «قازوتى جانە جەمىستەر» اتتى ەڭبەكتەرى ارقىلى 197 دا ەندى ورىن تەپكەن ناتيۋرمورت جانرىنا تەرەڭ فيليسوفيا ءمان - ماعىنا، دۇنيەتانىمدىلىق، زەردەلى تولعانىس الىپ كەلدى. پول سەزانن ونەرى 20 عاسىر بەينەلەۋ ونەرىنە ۇلكەن ىقپال جاساۋىمەن قاتار، زاماناۋي سۋرەتشىلەر تۆورچەستۆوسىنا دا يگى اسەر ەتۋدە.
پول گوگەن – فرانسۋز كەسكىندەمەشىسى 1870 جىل پونت – اۆەندا جازعان شىعارمالارىنان سيمۆوليزمگە بوي ۇرا باستاۋشىلىق بايقالدى. سول كەزدەگى تۋىندىلارى زامانداستارىنا ىقپال جاساپ، پونت – اۆەن مەكتەبىنىڭ نەگىزىن قالادى. كەيىن مارتيتيك، ارلە توپتامالارىنان وزىندىك بەتى بار سۋرەتشى ەكەنىن تانىتتى. گوگەن 1870 - 90ج. فرانسيا بەينەلەۋ ونەرىندە ۇستەمدىك ەكەن يمپەرياليستىك قاعيداعا قارسى شىعادى. گوگەن – تابيعات تىلسىمىن وزىنشە ءتۇسىنىپ، وزىنشە قابىلداپ، وزىنشە سەزىنگەن سۋرەتكەر. 1808 - 1901 ج. تالتي ارالىندا جازعان كارتيلارى – تۇزەمدىكتەردىڭ ءومىرىن، تۇرمىس - كۇيىن بەينەلەگەن «كورولدىق زايىستان»(1896)، «ءونىم جيناۋ»(1899)، «سەن قىزعاناسىڭ با؟»(1892) ت. ب. شىعارمالارى بوياۋ ۇيلەسىمدىگىن ءدال تاپتى.
ءىV. جاڭا ماتەريالدى بەكىتۋ: (قويىلعان سۇراقتار مەن تاپسىرمالار) جاڭا وتىلگەن تاقىرىپ بويىنشا ستۋدەنت مەن سۇراق جاۋاپ جۇرگىزۋ.
Vءى. قورىتىندىلاۋ (ءبىلىم باعالاۋ).
ستۋدەنتتەردىڭ تەوريالىق بىلىمدەرىن، ءوورعالعان ءسوج جۇمىستارىن باعالاۋ.
Vءىى. ءۇي تاپسىرماسى:
بىلەتىن اقپاراتتارىن جاڭا مالىمەتتەرمەن تولىقتىرۋ. بەرىلگەن تاقىرىپتار بويىنشا ءسوج جۇمىستارىن قورعاۋعا دايىندالۋ.
ادەبيەتتەر ءتىزىمى:
1. ق. بولتابايەۆ، ە. قوسبارماقوۆ، ا. ەركەباي.، ونەر 2007
2. اكيشيەۆ ا. ك. يسكۋسستۆو ي ميفولوگيا ساكوۆ. الما - اتا، ناۋكا، 1985.
3. اكيشيەۆ ك. ا.، بايپاكوۆ ك. م. ۆوسروسى ارحەولوگيچەسكوگو كازاحستانا. الما – اتا، 1979.
4. يبرايەۆ ب. ا. كوسموگونيچەسكيە پرەدستاۆلەنيا ناشيح پرەدكوۆ // دەكوراتيۆنوە يسكۋسستۆو سسسر، 1980.
5. دريەۆنەە زولوتو كازاحستانا. سوست. ك. اكيشيەۆ. الما - اتا، ونەر، 1983.
1. بىلىمدىلىك: XVII عاسىرداعى باتىس ەۋروپا ونەرى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
2. تاربيەلىك: ءوز وتانىن، حالقىن شىن سۇيەتىن پاتريوت ەتىپ تاربيەلەۋ.
3. دامىتۋشىلىق: ءار ءتۇرلى ستراتەگيالار ارقىلى ويلاۋ قابىلەتىن، اۋىزشا سويلەۋ مادەنيەتىن دامىتۋ.
دارىستە قولدانىلاتىن كورنەكى قۇرالدار: پلاكاتتار، سۋرەتتەر.
ءدارىستىڭ قۇرىلىمى مەن مازمۇنى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1. سالەمدەسۋ.
2. ستۋدەنتتەردى ساباققا قاتىسۋىن ءتىزىم بويىنشا تەكسەرۋ.
3. ستۋدەنتتەردى ساباققا دايىندىعىن، قۇرال جابدىقتارىن تەكسەرۋ.
ءىى. وقۋشىلاردىڭ وتكەن تاقىرىپ بويىنشا ءبىلىمىن تەكسەرۋ:
تەكسەرۋ ءادىسى: سۇراق جاۋاپ.
سۇراقتار:
- قايتا ورلەۋ تاريحىنىڭ پايدا بولۋىن جازعان عالىمدار؟
- ادامنىڭ قوعامدىق ۇيىمى كۇردەلى دە ۇزاق دامۋ جولىنان ءوتتى؟
ءتۇسىندىرۋ ءادىسى: تۇسىندىرمە
فلاماند ونەرىن كورنەكتى سۋرەتشى رۋبەنسپەن بايلانىستىرادى. ال قالعان سۋرەتشىلەر رۋبەنس مەكتەبىنىڭ تۇلەكتەرى دەپ اتالعان. پيتەر پاۋل رۋبەنس نەمىستىڭ شاعىن كولەمدى قالاشىعى زيگەندە دۇنيەگە كەلدى. رۋبەنستىڭ بەلگىلى شىعارمالارى: «براندتپەن بىرگە بەينەلەنگەن اۆتوپورترەت»، «ديانانىڭ اڭشىلىقتان قايتا ورالۋى»، «امازونكالارمەن سوعىس»، «پەرسيي مەن اندرومەدا»، «جەر مەن سۋ وداعى» ت. ب.
انگليا – ونەرىن ايگىلى ەتكەن ەكىنشى سۋرەتشى، پەيزاجيست لاررەن (1600 - 1682). ول پۋسسەنمەن قاتار ءومىر ءسۇردى. نەگىزگى پەيزاج بولدى، تابيعات كەرىنىسىن بەينەلەۋدىڭ كەرەمەت شەبەرى. ءوز ەلىنەن جاستايىنان كەتىپ، ريمدە ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن تۇردى. ءريمنىڭ تابيعاتىنا عاشىق بولعاندىعى سونشالىق كۇنى بويى كورىنىسىن سالۋدان جالىقپادى. ال ادام بەينەسى ونىڭ شىعارما تەك كومەكشى ءرول اتقاردى. وسىنداي پەيزاجدىق جۇمىسىن "تاڭەرتەنگىلى جاعالاۋدا" دەپ اتالدى.
شىعارمالارىنىڭ نەگىزگى تاقىرىبى — تابيعات اسەمدىگى ەدى، 1670 جىلدار لوررەن شىعارماشىلىعىنىڭ شارىقتاۋ شەگى. وسى جىلدارى جازعان، جارىق كورگەن شىعارمالارى: «تاڭ» (1666)، ءتالتۇس (1651)، "كەش" (1661)، (1672). وسىلاردىڭ پوەتيكالىك شىعارماسى "تاڭەرتەڭ". ك. لوررەن — كلاسسيك ونىڭ يدەياسى تابيعاتپەن بايلانىستى. بۇل سۋرەتشى تابيعي تىنىشتىق اۋەندى وتە اسەرلى ەتىپ جەتكىزە بىلەدى. ك. لوررەن ماشىلىعى فرانسۋز كەسكىندەمەسىندە اڭىزدى ورىن الادى.
انگليا ونەرىندە XVII عاسىردا كلاسسيسيزممەن بىرگە باعىت ومىرگە كەلدى. وسى باعىتتىڭ ناعىز شەبەرى لۋي لەنەن 1648) بولدى. ول بارلىق جۇمىستارىندا، ەشقانداي قوسپاسى جوق، بىلىكتى تىرشىلىكتى قاراپايىم تىلمەن بەينەلەي ءبىلدى. سونداي ماسىنىڭ ءبىرى — "اجەگە قوناققا كەلۋ". سونىمەن كاتار فرانسۋز باروككوسىن دامىتۋعا وزىنشە ۇل تومەندەگى ايگىلى سۋرەتشىلەردى اتاپ وتكەن ءجون: جاك كاللو، لاتۋر جانە پەر توشە. X - VءىII عاسىرلاردا فرانسيانىڭ مادەنيەت ورتالىعى پاتشامەن تىعىز بايلانىستا بولدى. وسىدان سوڭ ونەردى پاتشا اتىمەن الماستىرۋ ءداستۇرى پايدا بولدى. سودان XVII عاسىردىڭ ەكىنشى "XIV ليۋدوۆيك ءستيلى" دەپ اتادى جانە ول سالتاناتتى، "ۇلكەن ياعني، باروككو ءستيلىنىڭ كلاسسيسيزممەن سينتەزى تۇرىندەگى ستيل بولادى. XVIII عاسىردىڭ العاشقى ونجىلدىعى" باستاپقى روكوكو"، "XV ليۋدوۆيك" نەمەسە "ورتا روكوكو"، سودان كەيىن بۇل ستيلىنە" وزگەرەدى. انگلياداعى XVII عاسىردىڭ ەكىنشى شيرەگىندەگى سۋرەتشى جورج دە لاتۋر كوبىنە ءدىني سيۋجەتتى كاراپايىم تۇرمىستىك جانر رەتىندە جازدى. بۇل سۋرەتشىنىڭ وزىنە ءتان جەكە جازۋ مانەرى بولدى، ياعني جورج دە لاتۋر ەڭ ۇنامدى مانەرى — جانىپ تۇرعان ماي شام. شىعارمالارى: «روجدەستۆو» (1640)، «قاسيەتتى ۇستا — يوسيف». انگليا ونەرىندە وسى ۋاقىت ىشىندە ءۇش اعايىندى لەنەندەر جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ ىشىندە ەڭ بەلگىلىسى - لۋي لەنەن. ول ءوزىنىڭ قاراپايىم شارۋا ومىرىمەن بايلانىستى شىعارمالارىمەن بەلگىلى. بۇل سۋرەتشى تاقىرىبى XVII عاسىر ءۇشىن وزگەشە ەدى. لۋي لەنەن شارۋا بەينەلەرىندە ادامگەرشىلىك قاسيەتى بار ەكەندىگىن ناقتى كورسەتتى. ونىڭ شىعارماسى — "ءسۇت ساتۋشى ايەل وتباسى" ("سەمەيستۆومولوچنيسى») شىعارمادا نەگىزگى كومپوزيسيا قۇرىلىمى ناتيۋرمورتپەن بايلانىستا الىنعان. كەڭ بايتاق تابيعات الەمىنىڭ تەك قانا ءبىر بۇرىشىن پانالاپ تۇرعان ەگدە تارتقان، شارشاعان اتا - اناسى مەن بالالارى بەينەلەنگەن. سۋرەتشى مۇندا فرانسيا اۋىلىنىڭ تابيعاتىن جىم - جىرت تىنىشتىقتا كورسەتىپ وتىر. شىعارمادا، نەگىزىنەن، تىنىش ءومىر بەينەلەنگەنىمەن، ونىڭ سۇراپىل كەزەڭدەرى اتا - اناسىن ءوز ۋاقىتىنان ەرتە توزدىرعان، شارشاتقان، سول سياقتى بالالارى دا بۇل ءومىردى ءوز جاسىنان ەرتە تۇسىنە باستاعان سىڭايلى.
يسپان سۋرەتشىسى فرانسيسكو گوييانىڭ ونەر تاريحتا بولعان ەلەۋلى وقيعالار كەزىندە (فرانسۋز ريەۆوليۋسياسي، ناپولەوننىڭ ۇلت - ازاتتىق سوعىسى، حالىق كوتەرىلىسى) دامي باستادى. گوييا ءوز شاعارامالارىندا شىندىقتى، حالىقتىڭ قيىن جاعدايىن كورسەتكىسى كەلدى. ونىڭ العاشقى پورترەتتەرى مەن ەسكيزدەرى ارقىلى كەسكىندەمەلىك ونەردى جوعارى دارەجەدە ەكەنىن كورۋگە بولادى. «كاپريچوس» (1797 - 1828) سۋرەتشىنىڭ ونەر الەمىندە بايلىعىن اشتى. XVII جانە XIX ع. ع يسپانيا سۋرەتشىلەرىنىڭ شىعارمالارىنان كەيدەيلىك پەن بايلىقتى، حالىقتىڭ سول ەنزدەلى قيىن جاعدايىن، قايعىسىن كورۋگە بولادى. گوييا تۋعان جاقسى كوردى جاە حالىقتىڭ قاناۋشىلارعا قارسى بولدى «ءىV كارل كورولدىڭوتباسى» (1800، پرادو، مادريد) اتىن شىعارماسىنى گوييا شىندىقتى كورسەتۋدەن قورىقپاي، ولاردى ۋسقىنسىز، قاتىگەز ادامدار ەكەنىن كورسەتتى. «سوعىس بەينەتى» (1810 - 1820) اتتى گرافيكالىق شىعارماسىندا گوي حالىقتىڭ فرانسۋز ينتەرۆەننتتەرىمەن كۇرەسىن كورسەتتى. «سوعىس بەينەتى اتتى توپتامانى تاقىرىپتارى حالىق تاعدىرى، حالىقتىڭ كۇرەسى ەدى. گوييانىڭ كورنەكتى شىعارمالارىن - «1808 جىلدىڭ 2 مامىرىنداعى كوتەرىلىس» جانە «1808 جىلعى 2 مامىرداعى كوتەرىلىسشىلەردى اتۋ». گوييانىڭ شىعارمالارى: «ماحا جانە بەيتانىس ادامدار»، «جازۋشى فرانسيسكو بايەۋ پورترەتى»، «تەرەسا سۋرەدانىڭ پورترەتى»، «توررەحوننان كەلگەن الكادونىڭ اجالى»، «سانانىڭ قالعىپ كەتۋى قۇبىجىقتاردى تۋدىرادى» ت. ب. ۆان - گوگ ۆينسەنت (شىن اتى ۆينسەنت ۆيللەام) – گوللاند كەسكىندەمەشىسى. 1869 - 1876 جىل گواگا، بوريۋسسەل، لوندون، پاريج كەركەمسۋرەت تۋىندىلارى ساتۋ فيرماسىندا دەلدالدىق ەتتى. 18880 جىل ونەرگە ىقپالى اۋىپ، بريۋسسەل جانە يانتۆەرپەن كوركەمسۋرەت اكادەمياسىمەن بايلانىستى بولدى. 30 جىلدا سۋرەت سالۋمەن شۇعىلدانىپ، نەگىزىنەن قاراپايىم جولداردىڭ ومىرىنەن كورىنىستەر جانە سەريالى كارتينالار جاسادى. «كارتاپپەن جۇرەك جالعاۋشىلارى 1885ج». 1886 - 1888 جىل پاريجدە سالعان «سەنا ۇستىندەگى كوپىر»، «تانعا اكەم پورترەتى» اتتى كارتينالارىنى العاشقى تۆورچەستۆولىق كەشىندەگى اۋىر ءالى بۇلىڭعىر بوياۋدان ارىلىپ جالقىن تۇسپەن ەركىن ورىنداۋ. «سان – ماري بالىقشىلارىنىڭ قايىعى»، «ءارلدىڭ القىزىپ ءجۇزىمى»، «تۇنگى كافە» اتتى شىعارمالارى سۋرەتشىنىڭ كەمەلدەنگەن شاعىن دا جازىلعان تۋىندىلارى. پول سەزانن – فرانسۋز كەسكىندەمەشىسى، پوستيمپرەسسيونيزمنىڭ نەگىزىن سالۋشىلاردىڭ ءبىرى. «مالارنا جاعاداۋى» (1888)، «جول بۇرىلىسى» (1879 - 82) اتتى نەيزاجدارىندا پول سەزانن كەڭىستىك پەن ۋاقىت بىرلىگىن، بولمىسىنىڭ قۇپيا سىرلارىن تەرەڭ ۇعىتىپ شىڭايىلىقپەن بەينەلەدى. «كارتا»،(1890 - 92)، «تەمەكىشى» (1896 - 1900)، «ءداۋ قاراعاي» (1892 - 96) اتتى كارتينالار پول سەزانننىڭ تۆورچەستۆو كەمەلدەنگەن شاعىندا جاساعان تۋىندىلارىنىڭ ساناتىنا جاتادى. اينۋلى بۇل شىعارمالاردان بۋىرقانعان كۇش – قۋات پەن ءومىردىڭ جايقىن تىنىسى ايقىن سەزىلەدى. «شابدالى مەن المۇرتتار» (1888 - 90)، «قازوتى جانە جەمىستەر» اتتى ەڭبەكتەرى ارقىلى 197 دا ەندى ورىن تەپكەن ناتيۋرمورت جانرىنا تەرەڭ فيليسوفيا ءمان - ماعىنا، دۇنيەتانىمدىلىق، زەردەلى تولعانىس الىپ كەلدى. پول سەزانن ونەرى 20 عاسىر بەينەلەۋ ونەرىنە ۇلكەن ىقپال جاساۋىمەن قاتار، زاماناۋي سۋرەتشىلەر تۆورچەستۆوسىنا دا يگى اسەر ەتۋدە.
پول گوگەن – فرانسۋز كەسكىندەمەشىسى 1870 جىل پونت – اۆەندا جازعان شىعارمالارىنان سيمۆوليزمگە بوي ۇرا باستاۋشىلىق بايقالدى. سول كەزدەگى تۋىندىلارى زامانداستارىنا ىقپال جاساپ، پونت – اۆەن مەكتەبىنىڭ نەگىزىن قالادى. كەيىن مارتيتيك، ارلە توپتامالارىنان وزىندىك بەتى بار سۋرەتشى ەكەنىن تانىتتى. گوگەن 1870 - 90ج. فرانسيا بەينەلەۋ ونەرىندە ۇستەمدىك ەكەن يمپەرياليستىك قاعيداعا قارسى شىعادى. گوگەن – تابيعات تىلسىمىن وزىنشە ءتۇسىنىپ، وزىنشە قابىلداپ، وزىنشە سەزىنگەن سۋرەتكەر. 1808 - 1901 ج. تالتي ارالىندا جازعان كارتيلارى – تۇزەمدىكتەردىڭ ءومىرىن، تۇرمىس - كۇيىن بەينەلەگەن «كورولدىق زايىستان»(1896)، «ءونىم جيناۋ»(1899)، «سەن قىزعاناسىڭ با؟»(1892) ت. ب. شىعارمالارى بوياۋ ۇيلەسىمدىگىن ءدال تاپتى.
ءىV. جاڭا ماتەريالدى بەكىتۋ: (قويىلعان سۇراقتار مەن تاپسىرمالار) جاڭا وتىلگەن تاقىرىپ بويىنشا ستۋدەنت مەن سۇراق جاۋاپ جۇرگىزۋ.
Vءى. قورىتىندىلاۋ (ءبىلىم باعالاۋ).
ستۋدەنتتەردىڭ تەوريالىق بىلىمدەرىن، ءوورعالعان ءسوج جۇمىستارىن باعالاۋ.
Vءىى. ءۇي تاپسىرماسى:
بىلەتىن اقپاراتتارىن جاڭا مالىمەتتەرمەن تولىقتىرۋ. بەرىلگەن تاقىرىپتار بويىنشا ءسوج جۇمىستارىن قورعاۋعا دايىندالۋ.
ادەبيەتتەر ءتىزىمى:
1. ق. بولتابايەۆ، ە. قوسبارماقوۆ، ا. ەركەباي.، ونەر 2007
2. اكيشيەۆ ا. ك. يسكۋسستۆو ي ميفولوگيا ساكوۆ. الما - اتا، ناۋكا، 1985.
3. اكيشيەۆ ك. ا.، بايپاكوۆ ك. م. ۆوسروسى ارحەولوگيچەسكوگو كازاحستانا. الما – اتا، 1979.
4. يبرايەۆ ب. ا. كوسموگونيچەسكيە پرەدستاۆلەنيا ناشيح پرەدكوۆ // دەكوراتيۆنوە يسكۋسستۆو سسسر، 1980.
5. دريەۆنەە زولوتو كازاحستانا. سوست. ك. اكيشيەۆ. الما - اتا، ونەر، 1983.
You Might Also Like
-
ەجەلگى گرەكتەردىڭ باعا جەتپەس ونەردەگى ۇلەسى
