قىسقى سەرۋەن
قىسقى سەرۋەن
ماقساتى: قىستا دالادا ۋاقىتتى كوڭىلدى وتكىزۋگە شانامەن سىرعاناۋعا، قار لاقتىرىپ ويناۋعا، قاردان كەسكىندەر جاساۋعا بولاتىنىنا بالالاردىڭ نازارىن اۋدارۋ. قىستىڭ بەلگىلەرى تۋرالى بىلىمدەرىن پىسىقتاۋ، ويلاۋىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن، زەيىنىن، شاپشاڭدىعىن، تابيعاتتىڭ اسەمدىگىن كورە ءبىلۋ يكەمدىلىگىن دامىتۋ، تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن، سەزىمدەرىن تاربيەلەۋ. قىستاپ قالعان قۇستارعا قامقورلىق جاساۋعا ولاردى باپتاپ كۇتە بىلۋگە ۇيرەتۋ، سوزدىك قورلارىن، سويلەۋ مادەنيەتىن دامىتۋ.
سوزدىك جۇمىس:
قار، اياز، اققالا، شانا، ساۋىسقان، كەپتەر، تورعاي، قارعا ت. ب
بيلينگۆالدى كومپونەنت: اققالا - سنەگوۆيك - snowman، شانا - سانكي - sled، قار - سنەگ - snow، تورعاي - ۆوروبەي – sparrow، قارعا - ۆارونا – crow، قىس - زيما - winter.
سەرۋەن بارىسى.
ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
- دۇرىس
- ءقازىر قىس مەزگىلى. قىستا اۋا رايى سۋىق بولادى. قار جاۋادى. بالالار قارمەن وينايدى.
- سەندەر قىستى ۇناتاسىڭدار ما؟
- نەلىكتەن؟ قىستا دالادا قالاي ويناۋعا بولادى؟
- قاردان نە جاساۋعا بولادى؟
بالالار تاربيەشى بىرگە قاردان ءارتۇرلى كەسكىندەر جاسايدى. جىلدىڭ بۇل مەزگىلى تۋرالى كوپتەگەن ولەڭ، جۇمباق، ءان، ماقال - ماتەلدەر جازىلعان.
ەندى مەن سەندەرگە جۇمباق – ولەڭ وقىپ بەرەيىن:
شانامەن زىرلاپ جەلدەتىپ،
شاڭعى كونكي تەبەتىن.
اققالا جاساپ وينايتىن
قاي مەزگىل دەپ ويلايسىڭ؟
دۇرىس ايتاسىڭدار.
دەمونستراسيالىق ماتەريالمەن جۇمىس.
- بالالار، جىلدىڭ قاي مەزگىلى سۋرەتتەلگەن؟
- دالادا نە جاۋىپ تۇر؟
- بالالاردىڭ كيىمدەرى قانداي؟ قالاي كيىنگەن؟
بالالارعا ءوز ويلارىن ايتۋعا مۇمكىندىك بەرۋ.
قىستا بالالار نەمەن سىرعانايدى؟
بالالار نە ىستەپ جاتىر؟
اققالا قانداي؟ اققالا – قاردان سوعىلعان دومالاق قىس كەيىپكەرى. كىم قىس جايىندا تاقپاقتار ايتىپ بەرەدى
1 - بالا اپپاق كۇمىس بار الەم،
زىمىرايمىز شانامەن،
تورعايلار تون كيەدى
اياز بەتتى سۇيەدى
جينالىپ بار بالا
تۇرعىزامىز اققالا.
2 - بالا قىس كەلدى، قىس كەلدى،
اقتارىپ اق قاردى.
جول اپپاق تۇسكەن ەندى،
ارقالاپ قايتايىق
اق كۇمىس باقتاردى.
3 - بالا قۇشاقتايدى باقتارعا
اق كوبەلەك، اق مامىق
اۋناپ تازا اق كارعا
بالالار ءجۇر ماقتانىپ.
«قىس - انا جۇمباقتارى» ديداكتيكالىق ويىنى
ماقساتى: بەرىلگەن بەلگىلەرى بويىنشا ءولى جانە ءتىرى تابيعات نىساندارىن ايىرا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
مازمۇنى: جۇمباقتار ايتىلادى، بالالار اينالاداعى تابيعاتتى باقىلاي وتىرىپ، ولاردىڭ شەشۋىن تابادى.
قولى جوق، سۋرەت سالادى،
ءتىسى جوق، تىستەپ الادى. ( اياز)
قاناتى جوق ۇشادى
اياعى جوق جۇرەدى. (بوران)
قارعا سۇيرەپ شىعام،
ويعا ءمىنىپ تۇسەم (شانا)
مامىقتاي ۇلپا
قانتتاي اق
قىستا جەر بەتىن باسادى
جازدا سايعا قاشادى. (قار)
بالالار وزدەرى بىلەتىن قىس جايلى ولەڭ، جۇمباقتارىن ايتادى.
قۇستاردىڭ بارلىعى نەگە جىلى جاققا ۇشىپ كەتەدى؟
قىستاپ قالعان قۇستاردى كىم اتايدى؟
ولار نەگە جىلى جاققا ۇشىپ كەتپەگەن؟
سەبەبى، ول قۇستار قىسقا ءتوزىمدى. (تورعاي، قارعا، ساۋىسقان، كەپتەر)
سەرگىتۋ جاتتىعۋى
بوران سوعار وڭ جاقتان،
بوران سوعار سول جاقتان،
شانامەنەن زىرلاساڭ،
قار لاقتىرىپ ويناساڭ.
سۋىق وتەر قولعاپتان.
تاڭعاجايىپ ءسات.
ەسىك قاعىلىپ، توپقا ساۋىسقان ۇشىپ كەلەدى.
سالەمەتسىڭدەر مە؟ بالالار مەن ۇشىپ ءوتىپ بار جاتىپ سەندەردىڭ دىبىستارىڭدى ەستىپ كەلدىم. سەندەردى كورگەنىمە وتە قاتتى قۋانىشتىمىن. سەندەردى سەرۋەنگە شاقىرا كەلدىم، مەنىڭ دوستارىم سەندەردى اۋلادا كۇتىپ تۇر. ەندەشە بالالار، ساۋىسقانمەن بىرگە جۇرىڭدەر. جىلى كيىمدەرىڭدى كيىپ، قۇستارعا جەم سالىپ، قۇستار توڭىپ قالماس ءۇشىن اعاشتارعا ۇيالاردى قوندىرىپ كەلەيىك.
(الدىنعى ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتىندە، قول ەڭبەگىندە جاسالعان جۇمىستارى قۇستىڭ ۇياسى، جەمساۋىتتاردى الىپ شىعۋ)
جىلى جاققا ۇشاتىن،
ءبىزدىڭ جاققا قىستايتىن.
قۇستار جۇرسە جۋىقتا
جەم شاشۋدى ۇمىتپا.
قۇستاردى ءبىز اپتايمىز
قىستا جەمدەپ باپتايمىز
قامقور بولىپ بارىنە
قورعاۋ زاڭىن ساقتايمىز.
اۋلاداعى ەڭبەك: قۇستاردى ازىقتاندىرۋ، اققالا سوعۋ.
بالالار جەمساۋىتتى اعاشقا ءىلىپ قويامىز. جەمساۋىتقا جەم، نان قيقىمىن سالادى.
قانە بالالار، ەندى اعاشتار تۇبىنە قار ءۇيىپ، ءبىراز ەڭبەكپەن شۇعىلدانايىق.
نەلىكتەن اعاشتار تۇبىنە قار ۇيەمىز؟
سەبەبى، اعاشتىڭ تامىرى ايازعا توڭباۋ ءۇشىن.
جارايسىڭدار بالالار ەندى كەلىڭدەر وينايىق
«كىم - كىمدى تارتىپ شىعارادى؟» ويىنى:
ماقساتى: بالالاردىڭ كۇش قۋاتىن دامىتۋ.
مازمۇنى: قار بەتىنە ديامەترى 1 م شەڭبەر سىزىمىز. ەكى شانانى 3 - 4 جىپپەن مىقتاپ بايلاۋ. شانالاردى شەڭبەردەن بىردەي قاشىقتىقتا بولاتىنداي جانە ءجىپ شەڭبەردىڭ ورتاسىنان وتەتىندەي ەتىپ ورنالاستىرۋ كەرەك.
قارسىلاستار شاناعا وتىرادى. قولىمەن جىپتەن ەمەس شانادان ۇستاۋ كەرەك. ال اياقتى قارعا تىرەۋ قاجەت. ويىنشىلار بۇيرىق بويىنشا اياقتارىمەن تەبىنىپ، شەڭبەردەن شىعۋعا، قارسىلاسىپ شەڭبەرگە تارتىپ كىرگىزۋگە تىرىسادى.
شەڭبەرگە كىرگەندەر ۇستالعاندار بولادى.
بالالار بارلىعىڭ وتە جاقسى جۇمىس جاسادىڭدار، ويىنعا دا بەلسەنە ارالاستىڭدار. سەندەر وتە تاماشا بالالارسىڭدار.
كوڭىل - كۇيلەرىڭ قالاي؟
قىس مەزگىلى قانداي؟
قىسقى ويىندار قانداي؟
سەندەرگە ۇنادى ما؟
راحمەت سەندەرگە، ەندى توپقا بارىپ، مەنىڭ كىشكەنە سىيلىعىمدى قابىل الىڭدار.
كۇتىلەتىن ناتيجە.
قايتالايدى: جۇمباق، ولەڭ جولدارىن قايتالايدى جانە جاتتايدى.
تۇسىنەدى: قىس مەزگىلىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن بىلدىرەتىن سوزدەردى قولدانىپ، سيپاتتاۋ ءماتىنىن قالاي قۇراستىرۋ كەرەكتىگىن.
قولدانادى: سۇراقتارعا تولىق جاۋاپ بەرۋدى، تاقپاقتار ايتۋدى.
№100 «توعجان» بوبەكجاي-باقشاسى
جوعارعى ساناتتى تاربيەشى
ساۋلە مەرگەنباي قىزى تۋرلىبەكوۆا
ماقساتى: قىستا دالادا ۋاقىتتى كوڭىلدى وتكىزۋگە شانامەن سىرعاناۋعا، قار لاقتىرىپ ويناۋعا، قاردان كەسكىندەر جاساۋعا بولاتىنىنا بالالاردىڭ نازارىن اۋدارۋ. قىستىڭ بەلگىلەرى تۋرالى بىلىمدەرىن پىسىقتاۋ، ويلاۋىن، ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن، زەيىنىن، شاپشاڭدىعىن، تابيعاتتىڭ اسەمدىگىن كورە ءبىلۋ يكەمدىلىگىن دامىتۋ، تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن، سەزىمدەرىن تاربيەلەۋ. قىستاپ قالعان قۇستارعا قامقورلىق جاساۋعا ولاردى باپتاپ كۇتە بىلۋگە ۇيرەتۋ، سوزدىك قورلارىن، سويلەۋ مادەنيەتىن دامىتۋ.
سوزدىك جۇمىس:
قار، اياز، اققالا، شانا، ساۋىسقان، كەپتەر، تورعاي، قارعا ت. ب
بيلينگۆالدى كومپونەنت: اققالا - سنەگوۆيك - snowman، شانا - سانكي - sled، قار - سنەگ - snow، تورعاي - ۆوروبەي – sparrow، قارعا - ۆارونا – crow، قىس - زيما - winter.
سەرۋەن بارىسى.
ءقازىر جىلدىڭ قاي مەزگىلى؟
- دۇرىس
- ءقازىر قىس مەزگىلى. قىستا اۋا رايى سۋىق بولادى. قار جاۋادى. بالالار قارمەن وينايدى.
- سەندەر قىستى ۇناتاسىڭدار ما؟
- نەلىكتەن؟ قىستا دالادا قالاي ويناۋعا بولادى؟
- قاردان نە جاساۋعا بولادى؟
بالالار تاربيەشى بىرگە قاردان ءارتۇرلى كەسكىندەر جاسايدى. جىلدىڭ بۇل مەزگىلى تۋرالى كوپتەگەن ولەڭ، جۇمباق، ءان، ماقال - ماتەلدەر جازىلعان.
ەندى مەن سەندەرگە جۇمباق – ولەڭ وقىپ بەرەيىن:
شانامەن زىرلاپ جەلدەتىپ،
شاڭعى كونكي تەبەتىن.
اققالا جاساپ وينايتىن
قاي مەزگىل دەپ ويلايسىڭ؟
دۇرىس ايتاسىڭدار.
دەمونستراسيالىق ماتەريالمەن جۇمىس.
- بالالار، جىلدىڭ قاي مەزگىلى سۋرەتتەلگەن؟
- دالادا نە جاۋىپ تۇر؟
- بالالاردىڭ كيىمدەرى قانداي؟ قالاي كيىنگەن؟
بالالارعا ءوز ويلارىن ايتۋعا مۇمكىندىك بەرۋ.
قىستا بالالار نەمەن سىرعانايدى؟
بالالار نە ىستەپ جاتىر؟
اققالا قانداي؟ اققالا – قاردان سوعىلعان دومالاق قىس كەيىپكەرى. كىم قىس جايىندا تاقپاقتار ايتىپ بەرەدى
1 - بالا اپپاق كۇمىس بار الەم،
زىمىرايمىز شانامەن،
تورعايلار تون كيەدى
اياز بەتتى سۇيەدى
جينالىپ بار بالا
تۇرعىزامىز اققالا.
2 - بالا قىس كەلدى، قىس كەلدى،
اقتارىپ اق قاردى.
جول اپپاق تۇسكەن ەندى،
ارقالاپ قايتايىق
اق كۇمىس باقتاردى.
3 - بالا قۇشاقتايدى باقتارعا
اق كوبەلەك، اق مامىق
اۋناپ تازا اق كارعا
بالالار ءجۇر ماقتانىپ.
«قىس - انا جۇمباقتارى» ديداكتيكالىق ويىنى
ماقساتى: بەرىلگەن بەلگىلەرى بويىنشا ءولى جانە ءتىرى تابيعات نىساندارىن ايىرا بىلۋگە ۇيرەتۋ.
مازمۇنى: جۇمباقتار ايتىلادى، بالالار اينالاداعى تابيعاتتى باقىلاي وتىرىپ، ولاردىڭ شەشۋىن تابادى.
قولى جوق، سۋرەت سالادى،
ءتىسى جوق، تىستەپ الادى. ( اياز)
قاناتى جوق ۇشادى
اياعى جوق جۇرەدى. (بوران)
قارعا سۇيرەپ شىعام،
ويعا ءمىنىپ تۇسەم (شانا)
مامىقتاي ۇلپا
قانتتاي اق
قىستا جەر بەتىن باسادى
جازدا سايعا قاشادى. (قار)
بالالار وزدەرى بىلەتىن قىس جايلى ولەڭ، جۇمباقتارىن ايتادى.
قۇستاردىڭ بارلىعى نەگە جىلى جاققا ۇشىپ كەتەدى؟
قىستاپ قالعان قۇستاردى كىم اتايدى؟
ولار نەگە جىلى جاققا ۇشىپ كەتپەگەن؟
سەبەبى، ول قۇستار قىسقا ءتوزىمدى. (تورعاي، قارعا، ساۋىسقان، كەپتەر)
سەرگىتۋ جاتتىعۋى
بوران سوعار وڭ جاقتان،
بوران سوعار سول جاقتان،
شانامەنەن زىرلاساڭ،
قار لاقتىرىپ ويناساڭ.
سۋىق وتەر قولعاپتان.
تاڭعاجايىپ ءسات.
ەسىك قاعىلىپ، توپقا ساۋىسقان ۇشىپ كەلەدى.
سالەمەتسىڭدەر مە؟ بالالار مەن ۇشىپ ءوتىپ بار جاتىپ سەندەردىڭ دىبىستارىڭدى ەستىپ كەلدىم. سەندەردى كورگەنىمە وتە قاتتى قۋانىشتىمىن. سەندەردى سەرۋەنگە شاقىرا كەلدىم، مەنىڭ دوستارىم سەندەردى اۋلادا كۇتىپ تۇر. ەندەشە بالالار، ساۋىسقانمەن بىرگە جۇرىڭدەر. جىلى كيىمدەرىڭدى كيىپ، قۇستارعا جەم سالىپ، قۇستار توڭىپ قالماس ءۇشىن اعاشتارعا ۇيالاردى قوندىرىپ كەلەيىك.
(الدىنعى ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتىندە، قول ەڭبەگىندە جاسالعان جۇمىستارى قۇستىڭ ۇياسى، جەمساۋىتتاردى الىپ شىعۋ)
جىلى جاققا ۇشاتىن،
ءبىزدىڭ جاققا قىستايتىن.
قۇستار جۇرسە جۋىقتا
جەم شاشۋدى ۇمىتپا.
قۇستاردى ءبىز اپتايمىز
قىستا جەمدەپ باپتايمىز
قامقور بولىپ بارىنە
قورعاۋ زاڭىن ساقتايمىز.
اۋلاداعى ەڭبەك: قۇستاردى ازىقتاندىرۋ، اققالا سوعۋ.
بالالار جەمساۋىتتى اعاشقا ءىلىپ قويامىز. جەمساۋىتقا جەم، نان قيقىمىن سالادى.
قانە بالالار، ەندى اعاشتار تۇبىنە قار ءۇيىپ، ءبىراز ەڭبەكپەن شۇعىلدانايىق.
نەلىكتەن اعاشتار تۇبىنە قار ۇيەمىز؟
سەبەبى، اعاشتىڭ تامىرى ايازعا توڭباۋ ءۇشىن.
جارايسىڭدار بالالار ەندى كەلىڭدەر وينايىق
«كىم - كىمدى تارتىپ شىعارادى؟» ويىنى:
ماقساتى: بالالاردىڭ كۇش قۋاتىن دامىتۋ.
مازمۇنى: قار بەتىنە ديامەترى 1 م شەڭبەر سىزىمىز. ەكى شانانى 3 - 4 جىپپەن مىقتاپ بايلاۋ. شانالاردى شەڭبەردەن بىردەي قاشىقتىقتا بولاتىنداي جانە ءجىپ شەڭبەردىڭ ورتاسىنان وتەتىندەي ەتىپ ورنالاستىرۋ كەرەك.
قارسىلاستار شاناعا وتىرادى. قولىمەن جىپتەن ەمەس شانادان ۇستاۋ كەرەك. ال اياقتى قارعا تىرەۋ قاجەت. ويىنشىلار بۇيرىق بويىنشا اياقتارىمەن تەبىنىپ، شەڭبەردەن شىعۋعا، قارسىلاسىپ شەڭبەرگە تارتىپ كىرگىزۋگە تىرىسادى.
شەڭبەرگە كىرگەندەر ۇستالعاندار بولادى.
بالالار بارلىعىڭ وتە جاقسى جۇمىس جاسادىڭدار، ويىنعا دا بەلسەنە ارالاستىڭدار. سەندەر وتە تاماشا بالالارسىڭدار.
كوڭىل - كۇيلەرىڭ قالاي؟
قىس مەزگىلى قانداي؟
قىسقى ويىندار قانداي؟
سەندەرگە ۇنادى ما؟
راحمەت سەندەرگە، ەندى توپقا بارىپ، مەنىڭ كىشكەنە سىيلىعىمدى قابىل الىڭدار.
كۇتىلەتىن ناتيجە.
قايتالايدى: جۇمباق، ولەڭ جولدارىن قايتالايدى جانە جاتتايدى.
تۇسىنەدى: قىس مەزگىلىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن بىلدىرەتىن سوزدەردى قولدانىپ، سيپاتتاۋ ءماتىنىن قالاي قۇراستىرۋ كەرەكتىگىن.
قولدانادى: سۇراقتارعا تولىق جاۋاپ بەرۋدى، تاقپاقتار ايتۋدى.
№100 «توعجان» بوبەكجاي-باقشاسى
جوعارعى ساناتتى تاربيەشى
ساۋلە مەرگەنباي قىزى تۋرلىبەكوۆا
You Might Also Like
