قوقىس – عاسىر ماسەلەسى
جاراتىلىستانۋ باعىتى بويىنشا «تابيعات تاعدىرى – ادام تاعدىرى»
تاقىرىبى: قوقىس – عاسىر ماسەلەسى
جۇمىستىڭ ماقساتى:
1. تابيعاتتىڭ توزۋى – ەكولوگيالىق داعدارىس ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ.
2. ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ.
3. تۋعان ەل، تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن وياتۋ.
4. ولكەمىزدىڭ ەكولوگيالىق جاعدايىن ءبىلۋ ءۇشىن ىزدەنۋگە باۋلۋ
زەرتتەۋ كەزەڭدەرى:
عىلىمي جۇمىستىڭ زەرتتەلۋى ءۇش كەزەڭدى قامتيدى.
ءبىرىنشى كەزەڭ — باستاۋ كەزەڭى. بۇل كەزەڭدە ءتۇرلى ادەبيەتتەردى، ينتەرنەت ماتەريالدارىن پايدالانا وتىرىپ، زەرتتەۋ ماسەلەسىنە جان - جاقتى تالداۋ جاسالدى. ەكىنشى كەزەڭ — ەكسپەريمەنت جۇمىستارىنىڭ وتكىزىلۋ كەزەڭى. ءۇشىنشىسى — العا قويعان مىندەتتەردى شەشۋدىڭ باستاماسى
كۇتىلەتىن ناتيجە:
رۋحى مىقتىنىڭ ۇنجىرعاسى تۇسپەيدى
1. ءوندىرىس ورىندارىندا تازالاۋشى قوندىرعىلار ورناتۋ
2. زيانى از دەگەن وتىن تۇرلەرىن پايدالانۋ
3. قالدىقسىز تەحنولوگياعا كوشۋ
4. جاسىل وسىمدىكتەر سانىن مولايتۋ
5. سۋدى قورعاۋ
6. جەردى قۇنارتىپ وتىرۋ
جوسپار:
1. قوقىستاردىڭ تۇرلەرى
2. قوقىستاردىڭ اينالاداعى ورتاعا اسەرى
3. مەنىڭ اۋدانىمنىڭ ەكولوگياسى
4. اۋدانىمىزداعى قولعا الىنعان جۇمىستار
5. قورىتىندى
6. پايدالانعان ادەبيەتتەر
جۇمىر جەردى مەكەندەيتىن سان - مىڭداعان تىرشىلىك اتاۋلىنىڭ ىشىندە جەر - اناعا ادام بالاسىنان ارتىق قيانات جاسايتىن جان يەسى جوق ەكەن. باسقاسىن بىلاي قويعاندا، سانالى تىرشىلىك يەسى سانالاتىن «نome sapins»- ءتىڭ كۇندەلىكتى ءومىر قاجەتتىلىگىنەن ارتىلعان تۇرمىستىق قالدىقتارى مەن كۇل - قوقىسى ورتاق پلانەتامىزدى تۇنشىقتىرىپ بارادى. قاسيەتتى دالاسىن كوزىنىڭ قاراشىعىنداي ايالايتىن قازاق «ات اۋناعان جەردە تۇك قالادى» دەپ قاستەرلەۋشى ەدى. ەندى تابيعات اياسىنا دەمالىسقا شىققان ءاربىر ادامنىڭ ارتىندا كەمىندە 10 كيلو قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتار قالاتىن بولدى. قاسىرەتى قالىڭ قازاق دالاسىندا بۇگىنگە دەيىن جينالعان 22 ملرد. توننا قالدىقتىڭ 96 ميلليون تونناسى قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتار ەكەن. بۇل ارنايى ەسەپكە الىنعان كۇل - قوقىس الاڭدارىنا توگىلگەنى. ۇلى دالامىز - داعى كۇل - قوقىس «قورى» جىل سايىن بىرنەشە ميلليون تونناعا كوبەيىپ وتىراتىن كورىنەدى. ال ۇلى دالانىڭ جەر - جەرىندە ەسەپكە الىنباعان تاۋ - تاۋ كۇل - قوقىس قانشاما؟! قازاقستان قتق (قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتار) مەن كۇل - قوقىستىڭ 97 پايىزىن ارناۋلى كۇل - قوقىس الاڭدارىنا توگۋمەن عانا اينالىسادى. تابيعات - بۇل ءبىزدى قورشاعان ورتا. ول ادام بالاسىنىڭ ساناسىنان تىس، وزدىگىنەن پايدا بولعان دۇنيە. دەمەك، «ادامداردىڭ تابيعاتسىز كۇنى جوق، تابيعاتتىڭ مۇنى ايتۋعا ءتىلى جوق».
تابيعات – ادامنىڭ بويىنا قۋات، كوڭىلىنە شابىت، سەزىمىنە ءلاززات شاپاعاتىن ۇيالاتاتىن سۇلۋلىق پەن اسەمدىك الەمى، باعا جەتپەس بايلىق. ول - ىرىس پەن مول قازىنانىڭ قاينار كوزى. سوندىقتان حالقىمىز «تابيعات ادامزاتتىڭ ءومىر ءنارى، قاجەتىڭنىڭ تابىلار سودان ءبارى» دەپ دارىپتەگەن.
حح عاسىردىڭ ورتاسىنان باستاپ جەر بەتىندە ادام سانىنىڭ جانە تەحنيكانىڭ، قالالار سانىنىڭ وسۋىنە بايلانىستى بيوسفەرا كوپ زيان شەگە باستادى. ۇلان – بايتاق قازاقستاننىڭ ءبىر بولشەگى – تەرەكتى اۋدانى. تەرەكتى اۋدانى باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ سولتۇستىك شىعىس بولىگىندە ورنالاسقان. اۋدانىنىڭ سولتۇستىك شەكاراسى ورال وزەنى، باتىسى ورال قالاسى جەرلەرى، شىعىسى ءبورلى اۋدانى جەرلەرى جانە وڭتۇستىگى سىرىم جانە اقجايىق اۋداندارى جەرلەرى مەن شەكتەسەدى. جەر كولەمى - 8. 4 مىڭ شارشى شاقىرىم، 58 ەلدى مەكەن ورنالاسقان. ولاردىڭ ەڭ ىرىلەرىنىڭ ءبىرى – ءوزىم تۋىپ وسكەن پوكاتيلوۆكا اۋىلى. پوكاتيلوۆكا اۋىلىنىڭ جەرى باي، تابيعاتى اسەم، تاريحي سىرعا تولى ولكە. قازىرگى ۋاقىتتا تۋعان ولكەنىڭ ەكولوگياسى مەنى قاتتى الاڭداتىپ وتىر. سوعان وراي ەكولوگيالىق پروبلەما عالامدىق پروبلەماعا اينالدى. قازىرگى ۋاقىتتا قوقىس زەرتتەۋىنە كوپ كوڭىل ءبولۋىمىز كەرەك. ال قوقىستاردى زەرتتەيتىن سالا - گاربولوگيا دەپ اتالادى.
گاربولوگيا اعىلشىن تىلىنەن اۋدارعاندا «قوقىس» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. ونى 1973 جىلى ۋيليام رەدجي اشتى. ول ەكولوگيا عىلىمىنان بولىنگەن جەكە ءبىر سالا. ەگەر دە ءبىر جىل ىشىندە جينالعان قوقىستى جويماي نەمەسە قايتا وڭدەمەي، ءبىر جەرگە توگە بەرسە ەۆروپاداعى ەڭ بيىك شىڭ - ەلبرۋستەي تاۋ پايدا بولادى. قوقىستىڭ تۇرلەرى ەكىگە بولىنەدى:
قوقىس - ەلىمىزدىڭ دامۋىنا كەسىر. قازىرگى كەزدە ءبارىمىزدى قاتتى الاڭداتىپ وتىرعان جاعداي – تابيعاتىمىزدىڭ تىكەلەي ادامنىڭ ءىس - ارەكەتىنەن لاستانىپ، بۇزىلۋى. ەلىمىزدىڭ قوقىسىن تازالامايىنشا ءبىز دامىعان مەملەكەتتەر قاتارىنا قوسىلا المايمىز. مەنىڭ اۋدانىمنىڭ ەكولوگيالىق جاعدايى ءماز ەمەس. سەبەبى، اۋدان حالقى كوبەيگەن سايىن قوقىس تا كوبەيە بەرەدى. تەرەكتى اۋدانىندا تۇراتىن حالىق سانى سوڭعى 01/01/2009 جىلدا 42813 ادامنان قۇرالدى. مەنىڭ زەرتتەۋىمشە 1 ادام تاۋلىگىنە 1، 2 - 1، 4 كگ. قوقىس شىعارسا 1 ادام 1 كۇندە 59938، 2 كگ، سوندا 1 ادام 1 ايدا 1 858 084، 2 كگ، جىلىنا 1 ادام جىلدا 22 297 010، 4 كگ قوقىس، 42813 ادام 1 جىلدا 954 601 906 255، 2 كگ قوقىس پوليگونىنا اپارىلادى ەكەن. قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتاردىڭ كومىلۋ سىزباسى كارتادا كورسەتىلگەندەي، پوكاتيلوۆ اۋىلىندا قتق توگىلەتىن جەر ي. شۇعايىپ ۇلى كوشەسىنىڭ شەتىندە ورنالاسقان.
تەرەكتى اۋدانى 2000 - 2020جج. ارنالعان قوقىس پوليگونىنىڭ سىزباسى جانە قالدىقتاردى كومۋ تەحنولوگياسى كورسەتىلگەن. ءار 20 جىل سايىن قوقىس پوليگونىنىڭ ورنىن اۋىستىرىپ ءوزىمىزدى - ءوزىمىز جۇباتامىز. ەگەر قالانىڭ كۇندىز – ءتۇنى ءبىر تىنبايتىن جەلىن ەسكەرسەك، اتالعان قالدىقتار مەن قوقىستار ۇشىپ، اۋىلدى لاستاپ، قورشاعان ورتاعا زيانىن تيگىزۋدە. اۋىلداعى قوقىس ادامزاتتىڭ اسەرىنەن تۋىنداپ وتىر. تابيعاتتا وتە تاماشا ءبىر قاسيەت بار.
ونىڭ ءوزى ءبولىپ شىعارعان قالدىقتاردان ءبىزدىڭ كومەگىمسىز - اق ءوزىن - ءوزى تازارتىپ الا الادى. ال ادام بالاسىنىڭ ءبولىپ شىعارعان كوڭ -
قوقسىعىنان اقىل - ويمەن ومىرگە كەلگەن حالىق
شارۋاشىلىعىنىڭ ۋلى، زياندى قالدىقتارىنان وزدىگىنەن تازالاۋعا تابيعاتتا شاما جوق. مىنانى قاراڭىز، ادامدار كۇن سايىن تاۋ - تاۋ قىلىپ كۇل - قوقىسقا تاستايتىن پلاستماسسا قۇتىلار جەر بەتىندە 500 جىلعا دەيىن، كادىمگى پوليەتيلەن پاكەتتەرى 200 جىلدان استام ۋاقىت بويى شىرىمەي، جاتىپ الادى ەكەن. ال كونسەرۆى قالبىرلارى مەن شىنى سىنىقتارى 1 مىڭ جىلعا دەيىن جەر قوينىن لاستاپ، «جەگى قۇرتشا» توپىراق قۇنارىن جەپ جاتادى. اعاش جاپىراقتارىن جاققاندا اۋاعا ۋلى زاتتار تارالادى. (انگيدريد، بەنزوپيرەن، كۇكىرتتى سۋتەك جانە ديوكسين). ونىڭ ءتۇتىنى 1 م - گە عانا كوتەرىلەتىندىكتەن كوبىنەسە جاس بالالاردىڭ تىنىس الۋ جولدارىنا جانە ويلاۋ قابىلەتتەرىنە كەرى اسەرىن تيگىزەدى.
بقو، تەرەكتى اۋدانى،
پوكاتيلوۆ اۋىلى، №45 ي. شۇعايىپ ۇلى.
دايىنداعان وقۋشى: يگيزعالي سىمبات
جەتەكشىسى: بەكتەمبايەۆا گۋلدانا مەندىگالييەۆنا
قوقىس – عاسىر ماسەلەسى جۇكتەۋ
تاقىرىبى: قوقىس – عاسىر ماسەلەسى
جۇمىستىڭ ماقساتى:
1. تابيعاتتىڭ توزۋى – ەكولوگيالىق داعدارىس ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ.
2. ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ.
3. تۋعان ەل، تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن وياتۋ.
4. ولكەمىزدىڭ ەكولوگيالىق جاعدايىن ءبىلۋ ءۇشىن ىزدەنۋگە باۋلۋ
زەرتتەۋ كەزەڭدەرى:
عىلىمي جۇمىستىڭ زەرتتەلۋى ءۇش كەزەڭدى قامتيدى.
ءبىرىنشى كەزەڭ — باستاۋ كەزەڭى. بۇل كەزەڭدە ءتۇرلى ادەبيەتتەردى، ينتەرنەت ماتەريالدارىن پايدالانا وتىرىپ، زەرتتەۋ ماسەلەسىنە جان - جاقتى تالداۋ جاسالدى. ەكىنشى كەزەڭ — ەكسپەريمەنت جۇمىستارىنىڭ وتكىزىلۋ كەزەڭى. ءۇشىنشىسى — العا قويعان مىندەتتەردى شەشۋدىڭ باستاماسى
كۇتىلەتىن ناتيجە:
رۋحى مىقتىنىڭ ۇنجىرعاسى تۇسپەيدى
1. ءوندىرىس ورىندارىندا تازالاۋشى قوندىرعىلار ورناتۋ
2. زيانى از دەگەن وتىن تۇرلەرىن پايدالانۋ
3. قالدىقسىز تەحنولوگياعا كوشۋ
4. جاسىل وسىمدىكتەر سانىن مولايتۋ
5. سۋدى قورعاۋ
6. جەردى قۇنارتىپ وتىرۋ
جوسپار:
1. قوقىستاردىڭ تۇرلەرى
2. قوقىستاردىڭ اينالاداعى ورتاعا اسەرى
3. مەنىڭ اۋدانىمنىڭ ەكولوگياسى
4. اۋدانىمىزداعى قولعا الىنعان جۇمىستار
5. قورىتىندى
6. پايدالانعان ادەبيەتتەر
جۇمىر جەردى مەكەندەيتىن سان - مىڭداعان تىرشىلىك اتاۋلىنىڭ ىشىندە جەر - اناعا ادام بالاسىنان ارتىق قيانات جاسايتىن جان يەسى جوق ەكەن. باسقاسىن بىلاي قويعاندا، سانالى تىرشىلىك يەسى سانالاتىن «نome sapins»- ءتىڭ كۇندەلىكتى ءومىر قاجەتتىلىگىنەن ارتىلعان تۇرمىستىق قالدىقتارى مەن كۇل - قوقىسى ورتاق پلانەتامىزدى تۇنشىقتىرىپ بارادى. قاسيەتتى دالاسىن كوزىنىڭ قاراشىعىنداي ايالايتىن قازاق «ات اۋناعان جەردە تۇك قالادى» دەپ قاستەرلەۋشى ەدى. ەندى تابيعات اياسىنا دەمالىسقا شىققان ءاربىر ادامنىڭ ارتىندا كەمىندە 10 كيلو قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتار قالاتىن بولدى. قاسىرەتى قالىڭ قازاق دالاسىندا بۇگىنگە دەيىن جينالعان 22 ملرد. توننا قالدىقتىڭ 96 ميلليون تونناسى قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتار ەكەن. بۇل ارنايى ەسەپكە الىنعان كۇل - قوقىس الاڭدارىنا توگىلگەنى. ۇلى دالامىز - داعى كۇل - قوقىس «قورى» جىل سايىن بىرنەشە ميلليون تونناعا كوبەيىپ وتىراتىن كورىنەدى. ال ۇلى دالانىڭ جەر - جەرىندە ەسەپكە الىنباعان تاۋ - تاۋ كۇل - قوقىس قانشاما؟! قازاقستان قتق (قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتار) مەن كۇل - قوقىستىڭ 97 پايىزىن ارناۋلى كۇل - قوقىس الاڭدارىنا توگۋمەن عانا اينالىسادى. تابيعات - بۇل ءبىزدى قورشاعان ورتا. ول ادام بالاسىنىڭ ساناسىنان تىس، وزدىگىنەن پايدا بولعان دۇنيە. دەمەك، «ادامداردىڭ تابيعاتسىز كۇنى جوق، تابيعاتتىڭ مۇنى ايتۋعا ءتىلى جوق».
تابيعات – ادامنىڭ بويىنا قۋات، كوڭىلىنە شابىت، سەزىمىنە ءلاززات شاپاعاتىن ۇيالاتاتىن سۇلۋلىق پەن اسەمدىك الەمى، باعا جەتپەس بايلىق. ول - ىرىس پەن مول قازىنانىڭ قاينار كوزى. سوندىقتان حالقىمىز «تابيعات ادامزاتتىڭ ءومىر ءنارى، قاجەتىڭنىڭ تابىلار سودان ءبارى» دەپ دارىپتەگەن.
حح عاسىردىڭ ورتاسىنان باستاپ جەر بەتىندە ادام سانىنىڭ جانە تەحنيكانىڭ، قالالار سانىنىڭ وسۋىنە بايلانىستى بيوسفەرا كوپ زيان شەگە باستادى. ۇلان – بايتاق قازاقستاننىڭ ءبىر بولشەگى – تەرەكتى اۋدانى. تەرەكتى اۋدانى باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ سولتۇستىك شىعىس بولىگىندە ورنالاسقان. اۋدانىنىڭ سولتۇستىك شەكاراسى ورال وزەنى، باتىسى ورال قالاسى جەرلەرى، شىعىسى ءبورلى اۋدانى جەرلەرى جانە وڭتۇستىگى سىرىم جانە اقجايىق اۋداندارى جەرلەرى مەن شەكتەسەدى. جەر كولەمى - 8. 4 مىڭ شارشى شاقىرىم، 58 ەلدى مەكەن ورنالاسقان. ولاردىڭ ەڭ ىرىلەرىنىڭ ءبىرى – ءوزىم تۋىپ وسكەن پوكاتيلوۆكا اۋىلى. پوكاتيلوۆكا اۋىلىنىڭ جەرى باي، تابيعاتى اسەم، تاريحي سىرعا تولى ولكە. قازىرگى ۋاقىتتا تۋعان ولكەنىڭ ەكولوگياسى مەنى قاتتى الاڭداتىپ وتىر. سوعان وراي ەكولوگيالىق پروبلەما عالامدىق پروبلەماعا اينالدى. قازىرگى ۋاقىتتا قوقىس زەرتتەۋىنە كوپ كوڭىل ءبولۋىمىز كەرەك. ال قوقىستاردى زەرتتەيتىن سالا - گاربولوگيا دەپ اتالادى.
گاربولوگيا اعىلشىن تىلىنەن اۋدارعاندا «قوقىس» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. ونى 1973 جىلى ۋيليام رەدجي اشتى. ول ەكولوگيا عىلىمىنان بولىنگەن جەكە ءبىر سالا. ەگەر دە ءبىر جىل ىشىندە جينالعان قوقىستى جويماي نەمەسە قايتا وڭدەمەي، ءبىر جەرگە توگە بەرسە ەۆروپاداعى ەڭ بيىك شىڭ - ەلبرۋستەي تاۋ پايدا بولادى. قوقىستىڭ تۇرلەرى ەكىگە بولىنەدى:
قوقىس - ەلىمىزدىڭ دامۋىنا كەسىر. قازىرگى كەزدە ءبارىمىزدى قاتتى الاڭداتىپ وتىرعان جاعداي – تابيعاتىمىزدىڭ تىكەلەي ادامنىڭ ءىس - ارەكەتىنەن لاستانىپ، بۇزىلۋى. ەلىمىزدىڭ قوقىسىن تازالامايىنشا ءبىز دامىعان مەملەكەتتەر قاتارىنا قوسىلا المايمىز. مەنىڭ اۋدانىمنىڭ ەكولوگيالىق جاعدايى ءماز ەمەس. سەبەبى، اۋدان حالقى كوبەيگەن سايىن قوقىس تا كوبەيە بەرەدى. تەرەكتى اۋدانىندا تۇراتىن حالىق سانى سوڭعى 01/01/2009 جىلدا 42813 ادامنان قۇرالدى. مەنىڭ زەرتتەۋىمشە 1 ادام تاۋلىگىنە 1، 2 - 1، 4 كگ. قوقىس شىعارسا 1 ادام 1 كۇندە 59938، 2 كگ، سوندا 1 ادام 1 ايدا 1 858 084، 2 كگ، جىلىنا 1 ادام جىلدا 22 297 010، 4 كگ قوقىس، 42813 ادام 1 جىلدا 954 601 906 255، 2 كگ قوقىس پوليگونىنا اپارىلادى ەكەن. قاتتى تۇرمىستىق قالدىقتاردىڭ كومىلۋ سىزباسى كارتادا كورسەتىلگەندەي، پوكاتيلوۆ اۋىلىندا قتق توگىلەتىن جەر ي. شۇعايىپ ۇلى كوشەسىنىڭ شەتىندە ورنالاسقان.
تەرەكتى اۋدانى 2000 - 2020جج. ارنالعان قوقىس پوليگونىنىڭ سىزباسى جانە قالدىقتاردى كومۋ تەحنولوگياسى كورسەتىلگەن. ءار 20 جىل سايىن قوقىس پوليگونىنىڭ ورنىن اۋىستىرىپ ءوزىمىزدى - ءوزىمىز جۇباتامىز. ەگەر قالانىڭ كۇندىز – ءتۇنى ءبىر تىنبايتىن جەلىن ەسكەرسەك، اتالعان قالدىقتار مەن قوقىستار ۇشىپ، اۋىلدى لاستاپ، قورشاعان ورتاعا زيانىن تيگىزۋدە. اۋىلداعى قوقىس ادامزاتتىڭ اسەرىنەن تۋىنداپ وتىر. تابيعاتتا وتە تاماشا ءبىر قاسيەت بار.
ونىڭ ءوزى ءبولىپ شىعارعان قالدىقتاردان ءبىزدىڭ كومەگىمسىز - اق ءوزىن - ءوزى تازارتىپ الا الادى. ال ادام بالاسىنىڭ ءبولىپ شىعارعان كوڭ -
قوقسىعىنان اقىل - ويمەن ومىرگە كەلگەن حالىق
شارۋاشىلىعىنىڭ ۋلى، زياندى قالدىقتارىنان وزدىگىنەن تازالاۋعا تابيعاتتا شاما جوق. مىنانى قاراڭىز، ادامدار كۇن سايىن تاۋ - تاۋ قىلىپ كۇل - قوقىسقا تاستايتىن پلاستماسسا قۇتىلار جەر بەتىندە 500 جىلعا دەيىن، كادىمگى پوليەتيلەن پاكەتتەرى 200 جىلدان استام ۋاقىت بويى شىرىمەي، جاتىپ الادى ەكەن. ال كونسەرۆى قالبىرلارى مەن شىنى سىنىقتارى 1 مىڭ جىلعا دەيىن جەر قوينىن لاستاپ، «جەگى قۇرتشا» توپىراق قۇنارىن جەپ جاتادى. اعاش جاپىراقتارىن جاققاندا اۋاعا ۋلى زاتتار تارالادى. (انگيدريد، بەنزوپيرەن، كۇكىرتتى سۋتەك جانە ديوكسين). ونىڭ ءتۇتىنى 1 م - گە عانا كوتەرىلەتىندىكتەن كوبىنەسە جاس بالالاردىڭ تىنىس الۋ جولدارىنا جانە ويلاۋ قابىلەتتەرىنە كەرى اسەرىن تيگىزەدى.
بقو، تەرەكتى اۋدانى،
پوكاتيلوۆ اۋىلى، №45 ي. شۇعايىپ ۇلى.
دايىنداعان وقۋشى: يگيزعالي سىمبات
جەتەكشىسى: بەكتەمبايەۆا گۋلدانا مەندىگالييەۆنا
قوقىس – عاسىر ماسەلەسى جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
جاڭاجىلدىق كەشتە قوناقتاردىڭ كوڭىل-كۇيىن قالاي كوتەرەسىز؟ ءداستۇرلى مەرەكەلىك داستارحان مەن تىلەك ايتۋ ازدىق ەتەتىنى انىق. دەمەك، قىزىقتى ءازىل مەن جۇمباقتار، سايىس پەن ويىندار ۇيىمداستىرۋ كەرەك. ءتۇن...
