ساپ جانە ولاردى باسقارۋ
قاراعاندى وبلىسى، جاڭاارقا اۋدانى،
بيدايىق جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبىنىڭ
ءااد ءپانىنىڭ وقىتۋشى - ۇيىمداستىرۋشى
قايرات ورىنباي ۇلى جالماعانبەتوۆ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ساپ جانە ولاردى باسقارۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. وقۋشىلارعا ساپ جانە ونىڭ ەلەمەنتتەرىن، ساپقا تۇرۋ الدىنداعى جانە ساپتاعى اسكەري قىزمەتشىنىڭ مىندەتتەرىمەن تانىستىرۋ.
2. اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ ساپ الدىنداعى مىندەتتەرىنە جاتاتىن العاشقى باسپالداقتارىن وقۋشىلار بويىنا دامىتۋ.
3. اسكەري سىمباتتىلىققا، اسكەري ادەپتىلىك پەن تارتىپكە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ.
كورنەكىلىگى: اسكەري شەرۋدەن كورىنىس، سلايدتار، ءسوزجۇمباق، كارتوچكا، ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ بارىسى: كىرىسپە ءبولىم.
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- ۆزۆود كومانديرى ساپقا تۇرعىزىپ، اسكەري وقىتۋشىعا راپورت بەرەدى؛
- سالەمدەسۋ، سىنىپتىڭ نازارلارىن ساباققا اۋدارۋ.
II. وتكەندى قايتالاۋ
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىككە يە بولۋ تاريحىن قىسقاشا ايتىپ بەرىڭدەر.
- ەگەمەن قازاقستاننىڭ دامۋ باعدارى قانداي؟
III. جاڭا ساباق
نەگىزگى ءبولىم
ا) ساباقتىڭ تاقىرىبىن جانە ماقساتىن حابارلاۋ.
جوسپارى:
1. ساپ جانە ونىڭ ەلەمەنتتەرى.
2. الدىن الا بەرىلەتىن جانە ورىندالاتىن پارمەندەر.
3. ساپتاعى اسكەري قىزمەتشىنىڭ ساپقا تۇرار الدىنداعى جانە ساپتاعى مىندەتتەرى. 4. سالەمدەسۋگە ورنىندا تۇرىپ جاۋاپ بەرۋ.
1) ساپ جانە ونىڭ ەلەمەنتتەرى
ساپ - اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ، بولىمشەلەردىڭ جانە بولىمدەردىڭ جارعىمەن بەلگىلەنگەن ءوزارا ءىس - قيمىل جاساۋلارى ءۇشىن جاياۋ تارتىپتەگى ورنالاسۋى.
ءا) ساپ بىرنەشە ەلەمەنتتەردەن تۇرادى.
قاتار – قاتاردا بەلگىلەنگەن ءبىر سىزىق بويىندا اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ بىرەۋى ەكىنشىسىنىڭ قاسىندا ورنالاسقان ساپ.
ماشينالار جەلىسى - ماشينالاردىڭ بىرەۋى ەكىنشىسىنىڭ قاسىندا ءبىر سىزىق بويىندا ورنالاسۋى.
قاپتال – ساپتىڭ وڭ (سول) جاق شەتى. بۇرىلىس جاساعان كەزدە ساپ قاپتالدارىنىڭ اتتارى وزگەرمەيدى.
ماڭدايشەپ – ساپتىڭ اسكەري قىزمەتشىلەر تىكە قاراپ تۇرعان جاعى.
ساپتىڭ تىل جاعى – ماڭدايشەپ جاعىنا قاراما - قارسى جاق.
ارالىق – ماڭدايشەپ بويىنشا اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ، بولىمشەلەردىڭ، بولىمدەردىڭ اراسىنداعى ارالىق.
ساپ ەنى – قاپتالدار اراسىنداعى قاشىقتىق.
ساپتىڭ ۇزىندىعى – ساپتىڭ ءبىرىنشى قاتارىنان ساپتىڭ سوڭعى قاتارىنا دەيىنگى ارالىق.
لەك - اسكەري قىزمەتشىلەر ءبىر - ءبىرىنىڭ تۋ سىرتىندا جارعىمەن نەمەسە كوماندير بەلگىلەگەن اراقاشىقتىقتا ورنالاسقان ساپ.
باعىتتاۋشى – كورسەتىلگەن باعىتتاعى ءبىرىنشى ءجۇرىپ كەلە جاتقان اسكەري قىزمەتشى.
2) الدىن الا بەرىلەتىن جانە ورىندالاتىن پارمەندەر.
ساپتى باسقارۋ داۋىسپەن، بەلگىلەرمەن كوماندير بەرەتىن پارمەندەرمەن جانە بۇيرىق بەرۋمەن جۇزەگە اسىرىلادى.
پارمەندەر
↓
•الدىن الا بەرىلەتىن پارمەندەر ساپتاعىلار كومانديردىڭ ولاردان قانداي
ارەكەتتەردى تالاپ ەتىپ تۇرعانىن شۇعىل جانە ناقتى ورىنداۋ. قاجەت.
• ورىندالاتىن پارمەندەر
ورىندالاتىن پارمەندەردى ءتۇسىنۋى ءۇشىن نىق، قاتتى جانە سوزىلمالى داۋىسپەن بەرىلەدى
پارمەندەر بەرىلگەندە، ساپتاعى اسكەري قىزمەتشىلەر ساپتىق تۇرىستى قابىلدايدى، ال ساپتان تىس بولسا، باستىق جاققا بۇرىلادى دا، ساپتىق تۇرىستى قابىلدايدى.
3) ساپقا تۇرۋ الدىنداعى جانە ساپتاعى اسكەري قىزمەتشىنىڭ مىندەتتەرى.
اسكەري قىزمەتشى:
- ءوزىنىڭ قارۋىنىڭ، جەكە قورعانىس قۇرالدارىنىڭ، بەكىنىس قۇرال - سايماندارىنىڭ، نىساندى كيىمدەرىنىڭ جانە جابدىعىنىڭ جارامدىلىعىن تەكسەرۋگە؛
- نىساندى كيىمدەرىن ۇقىپتى رەتتەۋگە، جابدىقتاردى دۇرىس كيۋگە جانە جوندەۋگە، انىقتالعان كەمشىلىكتەردى جويۋ ءۇشىن جولداسىنا كومەكتەسۋگە؛
- ساپتاعى ءوز ورنىن بىلۋگە، وعان جىلدام جانە ابىگەرسىز تۇرۋعا، قوزعالىس كەزىندە تۇزەلىمدى، بەلگىلەنگەن ارالىق پەن اراقاشىقتىقتى ساقتاۋعا، قاۋىپسىزدىك تالاپتارىن ورىنداۋعا، ساپتان رۇقساتسىز شىقپاۋعا؛
- ساپتا رۇقساتسىز سويلەسپەۋگە، تەمەكى تارتپاۋعا، كومانديردىڭ بۇيرىقتارى مەن پارمەندەرىنە ىقىلاسپەن نازار اۋدارۋعا، جىلدام جانە ناقتى، باسقالارعا بوگەت جاساماستان ورىنداۋعا؛
- بۇيرىقتاردى، پارمەندەردى بۇرمالاماي، قاتتى جانە ناقتى وتكىزۋگە مىندەتتى.
4) سالەمدەسۋگە ورنىندا تۇرىپ جاۋاپ بەرۋ.
اعا شەندىنىڭ «سالەمەتسىزدەر مە، وقۋشى مىرزالار»، «قوش بولىڭىزدار، وقۋشى مىرزالار» دەگەندە ساپتاعى نەمەسە ساپتان تىس تۇرعان بارلىق اسكەري قىزمەتشىلەر: «سالەمەتسىز بە، اعا لەيتەنانت مىرزا»، «قوش بولىڭىز، اعا لەيتەنانت مىرزا» دەپ جاۋاپ قاتادى.
بيدايىق جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەبىنىڭ
ءااد ءپانىنىڭ وقىتۋشى - ۇيىمداستىرۋشى
قايرات ورىنباي ۇلى جالماعانبەتوۆ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ساپ جانە ولاردى باسقارۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. وقۋشىلارعا ساپ جانە ونىڭ ەلەمەنتتەرىن، ساپقا تۇرۋ الدىنداعى جانە ساپتاعى اسكەري قىزمەتشىنىڭ مىندەتتەرىمەن تانىستىرۋ.
2. اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ ساپ الدىنداعى مىندەتتەرىنە جاتاتىن العاشقى باسپالداقتارىن وقۋشىلار بويىنا دامىتۋ.
3. اسكەري سىمباتتىلىققا، اسكەري ادەپتىلىك پەن تارتىپكە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، كورسەتۋ.
كورنەكىلىگى: اسكەري شەرۋدەن كورىنىس، سلايدتار، ءسوزجۇمباق، كارتوچكا، ينتەراكتيۆتى تاقتا
ساباقتىڭ بارىسى: كىرىسپە ءبولىم.
I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- ۆزۆود كومانديرى ساپقا تۇرعىزىپ، اسكەري وقىتۋشىعا راپورت بەرەدى؛
- سالەمدەسۋ، سىنىپتىڭ نازارلارىن ساباققا اۋدارۋ.
II. وتكەندى قايتالاۋ
- قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك تاۋەلسىزدىككە يە بولۋ تاريحىن قىسقاشا ايتىپ بەرىڭدەر.
- ەگەمەن قازاقستاننىڭ دامۋ باعدارى قانداي؟
III. جاڭا ساباق
نەگىزگى ءبولىم
ا) ساباقتىڭ تاقىرىبىن جانە ماقساتىن حابارلاۋ.
جوسپارى:
1. ساپ جانە ونىڭ ەلەمەنتتەرى.
2. الدىن الا بەرىلەتىن جانە ورىندالاتىن پارمەندەر.
3. ساپتاعى اسكەري قىزمەتشىنىڭ ساپقا تۇرار الدىنداعى جانە ساپتاعى مىندەتتەرى. 4. سالەمدەسۋگە ورنىندا تۇرىپ جاۋاپ بەرۋ.
1) ساپ جانە ونىڭ ەلەمەنتتەرى
ساپ - اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ، بولىمشەلەردىڭ جانە بولىمدەردىڭ جارعىمەن بەلگىلەنگەن ءوزارا ءىس - قيمىل جاساۋلارى ءۇشىن جاياۋ تارتىپتەگى ورنالاسۋى.
ءا) ساپ بىرنەشە ەلەمەنتتەردەن تۇرادى.
قاتار – قاتاردا بەلگىلەنگەن ءبىر سىزىق بويىندا اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ بىرەۋى ەكىنشىسىنىڭ قاسىندا ورنالاسقان ساپ.
ماشينالار جەلىسى - ماشينالاردىڭ بىرەۋى ەكىنشىسىنىڭ قاسىندا ءبىر سىزىق بويىندا ورنالاسۋى.
قاپتال – ساپتىڭ وڭ (سول) جاق شەتى. بۇرىلىس جاساعان كەزدە ساپ قاپتالدارىنىڭ اتتارى وزگەرمەيدى.
ماڭدايشەپ – ساپتىڭ اسكەري قىزمەتشىلەر تىكە قاراپ تۇرعان جاعى.
ساپتىڭ تىل جاعى – ماڭدايشەپ جاعىنا قاراما - قارسى جاق.
ارالىق – ماڭدايشەپ بويىنشا اسكەري قىزمەتشىلەردىڭ، بولىمشەلەردىڭ، بولىمدەردىڭ اراسىنداعى ارالىق.
ساپ ەنى – قاپتالدار اراسىنداعى قاشىقتىق.
ساپتىڭ ۇزىندىعى – ساپتىڭ ءبىرىنشى قاتارىنان ساپتىڭ سوڭعى قاتارىنا دەيىنگى ارالىق.
لەك - اسكەري قىزمەتشىلەر ءبىر - ءبىرىنىڭ تۋ سىرتىندا جارعىمەن نەمەسە كوماندير بەلگىلەگەن اراقاشىقتىقتا ورنالاسقان ساپ.
باعىتتاۋشى – كورسەتىلگەن باعىتتاعى ءبىرىنشى ءجۇرىپ كەلە جاتقان اسكەري قىزمەتشى.
2) الدىن الا بەرىلەتىن جانە ورىندالاتىن پارمەندەر.
ساپتى باسقارۋ داۋىسپەن، بەلگىلەرمەن كوماندير بەرەتىن پارمەندەرمەن جانە بۇيرىق بەرۋمەن جۇزەگە اسىرىلادى.
پارمەندەر
↓
•الدىن الا بەرىلەتىن پارمەندەر ساپتاعىلار كومانديردىڭ ولاردان قانداي
ارەكەتتەردى تالاپ ەتىپ تۇرعانىن شۇعىل جانە ناقتى ورىنداۋ. قاجەت.
• ورىندالاتىن پارمەندەر
ورىندالاتىن پارمەندەردى ءتۇسىنۋى ءۇشىن نىق، قاتتى جانە سوزىلمالى داۋىسپەن بەرىلەدى
پارمەندەر بەرىلگەندە، ساپتاعى اسكەري قىزمەتشىلەر ساپتىق تۇرىستى قابىلدايدى، ال ساپتان تىس بولسا، باستىق جاققا بۇرىلادى دا، ساپتىق تۇرىستى قابىلدايدى.
3) ساپقا تۇرۋ الدىنداعى جانە ساپتاعى اسكەري قىزمەتشىنىڭ مىندەتتەرى.
اسكەري قىزمەتشى:
- ءوزىنىڭ قارۋىنىڭ، جەكە قورعانىس قۇرالدارىنىڭ، بەكىنىس قۇرال - سايماندارىنىڭ، نىساندى كيىمدەرىنىڭ جانە جابدىعىنىڭ جارامدىلىعىن تەكسەرۋگە؛
- نىساندى كيىمدەرىن ۇقىپتى رەتتەۋگە، جابدىقتاردى دۇرىس كيۋگە جانە جوندەۋگە، انىقتالعان كەمشىلىكتەردى جويۋ ءۇشىن جولداسىنا كومەكتەسۋگە؛
- ساپتاعى ءوز ورنىن بىلۋگە، وعان جىلدام جانە ابىگەرسىز تۇرۋعا، قوزعالىس كەزىندە تۇزەلىمدى، بەلگىلەنگەن ارالىق پەن اراقاشىقتىقتى ساقتاۋعا، قاۋىپسىزدىك تالاپتارىن ورىنداۋعا، ساپتان رۇقساتسىز شىقپاۋعا؛
- ساپتا رۇقساتسىز سويلەسپەۋگە، تەمەكى تارتپاۋعا، كومانديردىڭ بۇيرىقتارى مەن پارمەندەرىنە ىقىلاسپەن نازار اۋدارۋعا، جىلدام جانە ناقتى، باسقالارعا بوگەت جاساماستان ورىنداۋعا؛
- بۇيرىقتاردى، پارمەندەردى بۇرمالاماي، قاتتى جانە ناقتى وتكىزۋگە مىندەتتى.
4) سالەمدەسۋگە ورنىندا تۇرىپ جاۋاپ بەرۋ.
اعا شەندىنىڭ «سالەمەتسىزدەر مە، وقۋشى مىرزالار»، «قوش بولىڭىزدار، وقۋشى مىرزالار» دەگەندە ساپتاعى نەمەسە ساپتان تىس تۇرعان بارلىق اسكەري قىزمەتشىلەر: «سالەمەتسىز بە، اعا لەيتەنانت مىرزا»، «قوش بولىڭىز، اعا لەيتەنانت مىرزا» دەپ جاۋاپ قاتادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
