سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 1 كۇن بۇرىن)
ءتىل مەرەكەسى
ءتىل مەرەكەسى
ءبىرىنشى كورىنىس: دالا ساحناسى «شەشەندىك الەمىندە» دەگەن جازۋ الىستان كوز تارتادى. ساحنا تورىندە قازاق تاريحىنداعى كورنەكتى شەشەن بيلەر تولە بي، قازىبەك بي، ايتەكە بي وتىرادى. ورتادا داستارحان جاعالاي اقساقالدار، وتىرىسقان.
ءبىرىنشى جۇرگىزۋشى: «حالقىمىزدىڭ تاريحىندا ەل ءۇشىن ەڭىرەنىپ، ۇرپاعىنىڭ بولاشاعى ءۇشىن الىسىپ وتكەن كەمەڭگەرى، ويشىلدارى، قايراتكەرلەرى از بولماعان. ولاردىڭ ەڭ باستىلارى وت اۋىزدى وراق ءتىلدى، اقىلى اسىپ تۋعان بيلەر. تولە بي، ايتەكە بي، قازىبەك بي. ەل تاعدىرى سىنعا تۇسكەندە ابىزداي كۇڭىرەنىپ، اراشاعا كەلىپ سوناۋ سۇڭعىلا جانداردىڭ اتقارعان قىزمەتى ۇشان - تەڭىز. تولە ءبيدىڭ رۋى ءۇيسىن - دۋلات. ونىڭ ىشىندە جانىس، تولە بي ورتا ءجۇزدىڭ اعا ءبيى قازىبەك كەلدىبەكۇلىمەن، كىشى ءجۇزدىڭ اعا ءبيى ايتەكە بايبەكۇلىمەن بىرگە ءاز تاۋكەنىڭ باستى كەڭەسشىسى ءارى كومەكشىسى بولادى. تولە بي الىبەك ۇلى قازىرگى شىمكەنت وبلىسى لەڭگىر اۋدانىنا قاراستى اقبۇرحان وردا دەگەن جەردە 93 جاسىندا دۇنيەدەن وتكەن.
تولە بي: ەي، الەۋمەت! قۇس ارىسا، قاناتى تالادى، ات ارىسا تۇياعى توزادى»، - دەگەن، الىس قياننان كەلىپ وتىرسىزدار، وسى اتتىڭ كۇشى قاي جەردە بولادى؟ – دەپ سۇرايدى.
بىرەۋ: اتتىڭ كۇشى الدىڭعى ەكى اياعىندا شىعار.
ەكىنشى بىرەۋ: ارتقى ەكى اياعىندا بولار. سوندا بالا قازىبەك تۇرىپ:
قازىبەك بي: اتتىڭ كۇشى الدىڭعى اياعىندا دا ەمەس، ارتقى اياعىندا دا ەمەس، ورتاسىندا بولادى، - دەپتى.
تولە بي: (بالاعا قادالا قاراپ). ونى قايدان ءبىلدىڭ، سەبەبى نە؟
قازىبەك بي: استىندا ءتورت تىرەۋى جوق جەردە كۇش قايدان بولسىن، كۇش تىرەۋى ورتاسىندا. الدىمدا اعام بار، ارتىمدا ءىنىم بار، ەكى جاعىنان دا تىرەگىم زور. ءادىل بيلىك لايىق ەمەس پە؟ – دەگەن ەكەن.
تولە بي: (سوندا قازىبەككە باتا بەرگەن ەكەن)
ايتقان ءسوزىڭ اتالى بولسىن، جۇرگەن جەرىڭ ءباتۋالى بولسىن، دۋالى اۋىز، ءادىل جان اتانعاي، وسى ساعان بەرەر باتام، - دەپتى.
ەكىنشى جۇرگىزۋشى: ءتىلىم مەنىڭ!
وسى تىلدە شەجىرەم، جىرىم مەنىڭ.
اسان قايعى ارمانى، قورقىت كۇيى،
تاعدىرىممەن تامىرلاس مۇڭىم مەنىڭ.
ءبىرىنشى جۇرگىزۋشى: ءتىلىم مەنىڭ!
جاۋعا ايبارىم، ۇرانىم، تۋىم مەنىڭ.
نايزاسىمەن تەڭ ۇستاپ، انا ءتىلدى،
نامىسىمدى قورعادى سىرىم مەنىڭ.
ەكىنشى جۇرگىزۋشى: ءتىلىم مەنىڭ!
تىرشىلىگىم، تانىسىم، قۇنىم مەنىڭ!
باس بەرگەنمەن، ماحامبەت ءتىل بەرگەن جوق،
ءتىل كەسىلسە، نە بولماق كۇنىم مەنىڭ.
ءبىرىنشى جۇرگىزۋشى: ءتىلىم مەنىڭ!
تۇتاستىعىم، ەلدىگىم، ءۇيىم مەنىڭ،
ەل قورعاعان ەرلەرگە رۋح بەرگەن،
وسى تىلدە تولعادى ءبيىم مەنىڭ.
ەكىنشى جۇرگىزۋشى: ءتىلىم مەنىڭ!
ۇلى ابايداي، مۇحتارداي ءپىرىم مەنىڭ!
تۇنىعىم، رۋحاني جان ازىعىم،
ول بۇلىنسە، مەنىڭ دە بۇلىنگەنىم.
ءبىرىنشى جۇرگىزۋشى: ءتىلىم مەنىڭ!
ءتىلىم ءۇشىن مىڭ ءولىپ، ءتىرىلدى ەلىم،
ارالىممەن، ارىممەن، قاتار قويىپ،
ءتىلدى قورعاۋ – پارىزىم بۇگىن مەنىڭ.
قازاق حالقىنىڭ ءداستۇر - سالتىنا ارنالعان كەشىمىزدى ادەبي - مۋزىكالىق كونسەرتپەن باستايىق.
ءان شاشۋ
كوركەم ءسوز وقۋشى: قازاق ەلىنىڭ قايتا جاڭعىرىپ، ماڭدايى جارقىراپ، باعى جانۋى رۋحاني تازا، ادامگەرشىلىك مۇرالاردان ءنار الۋىندا، اتا - بابالار ءتالىمىن قاستەرلەپ، ۇلتتىڭ يىرىمدەرىنىڭ نەبىر شۇرايلىسىن حالىقتىق مۇرالاردان ىزدەپ تابۋدا.
يماندىلىق، ادامدىق قاسيەتتەردى بويعا سىڭىرۋدە حالىق پەداگوگيكاسىنىڭ تەرەڭىنە ۇڭىلسەك، قازاق حالقى ءوزىنىڭ ۇرپاعىن «تەك» دەپ وسىرگەن ەكەن. «جاقسى ءسوز – جارىم ىرىس» - دەگەن اتا - بابالارىمىز جامان ءسوزدى، سۋىق ءسوزدى ايتۋعا تىيىم سالعان. ال ءجون - جورالعىلاردى، جاقسى - جامان ىرىمداردى ەستىپ كورمەگەن، مەكتەپتە ولاردىڭ ءبارىن ەسكىنىڭ قالدىعى دەپ جيرەندىرگەن سوڭ، بۇگىنگى ۇرپاق 7 اتاسىن، تەگىنىڭ كىم ەكەنىن بىلمەيدى بىلاي قويىپ، انا تىلىندە سويلەۋ ارتتا قالۋشىلىق دەپ ۇقتى - اۋ.
ءبىرىنشى وقۋشى:
بەيبىت ەلدە بولماسا دا قاتال كۇن،
بەيقام ءجۇرىپ «شالا قازاق» اتاندىم.
انىق تەگىن انىق بىلمەي اتامنىڭ،
ار - نامىسسىز، «شالا قازاق» اتاندىم.
قاسيەتىن قادىرلەمەي ساقالدىڭ،
قاس – نادانداي «شالا قازاق» اتاندىم.
ماعىناسىن تۇسىنە الماي ماقالدىڭ،
ماسقارا بوپ «شالا قازاق» اتاندىم.
قۇسا بولىپ قۇستاي، تالاي قاقالدىم،
بارىبىردە «شالا قازاق» اتاندىم.
ءوز بالاسى بولام قالاي وتاننىڭ،
ءوز ۇيىمدە «شالا قازاق» اتاندىم.
ەكىنشى وقۋشى:
ۇيات بولار، «شالا قازاق» اتانبا،
جۇرگەن جوقسىڭ الىس ەلدە جاپاندا.
وسى مەنىڭ ساعان ايتار اقىلىم،
وسى مەنىڭ ساعان بەرەر باتام دا.
اكەڭ قازاق، شەشەڭ - قازاق، قاراعىم،
سەندە ۇلىسىڭ مىناۋ دارقان دالانىڭ.
ءار حالىقتا ۇلتتىق نامىس دەگەن بار،
ونى بيىك قاسيەت دەپ ساناعان.
جەتى اتاڭدى، رۋىڭدى بىلمەيسىڭ،
ۇلكەن ءسوزىن قۇلاعىڭا ىلمەيسىڭ.
اكەڭمەنەن اڭگىمەگە زاۋقىڭ جوق،
«مەن بىلمەس» دەپ ءتىلدى بۇرىپ كۇرمەيسىڭ.
جاۋاپ قاتتىڭ ماعان ورىس تىلىندە،
تالاسىم جوق، بولار سەندە ءبىلىم دە.
باسقا ءتىلدى بىلگەن جاقسى، ءبىراق تا،
تازا سويلە ءوز اناڭنىڭ تىلىندە.
جاس ادامسىڭ، باسقا سەنىڭ ءمىنىڭ جوق،
مەنىڭ سەنەن جاسىراتىن سىرىم جوق.
وتان، انا، انا ءتىلىڭ – ءۇش ايىڭ،
وسىلارسىز بولاشاقتا كۇنىڭ جوق.
1. ءۇش باقىتىم
2. حور «مەنىڭ قازاقستانىم»
3. «قازاقتاردى قوناقتارمەن تانىستىرۋ»
4. ءان – شاشۋ
ەكىنشى جۇرگىزۋشى: ءقازىر، «اتا - بابا ۇلاعاتى» اتتى قازاق ىرىمدارىمەن تانىسامىز. (ساحنادا ۇلتتىق كيىمدە، انا، اجە، اتا، اكە وتىرادى. ءبىرى تەكەمەتتىڭ ۇستىنە، ءبىرى ديۆانعا، ءبىرى ورىندىققا جايعاسقان).
10 جاسار بالا: تابالدىرىقتا تۇرىپ الادى.
اكە: بالام، تابالدىرىقتا تۇرما.
8 جاسار قىزى: تابالدىرىقتى كەرىپ تۇرادى.
انا: قىزىم، بوساعانى كەرمە.
7 جاسار بالا: ۇيدە ىسقىرادى.
اتاسى: بالام ۇيدە ىسقىرما.
8 جاسار بالا: ءۇيدى اينالىپ جۇگىرەدى.
اجە ەكى نەمەرەسىن ۇستاپ: بالالارىم، ۇلكەننىڭ ايتقانىن تىڭداپ العان دۇرىس، جامان ىرىم جاماندىققا باستايدى، دەيتىن اجە - اتالارىمىز. ايعا قاراپ دارەت المايدى. باس كيىمدى تەرىس قاراتىپ كيۋگە بولمايدى. مويىنعا بەلبەۋ سالعان جامان ىرىم. كۇلدى باسپا، ءبۇيىرىڭدى تايانبا، ادامدى اينالىپ جۇگىرمە. قاراقتارىم، وسىنداي ىرىمداردى ەسكە الىپ جۇرسەڭدەر، ادەپتى، يبالى ادام بولاسىڭدار. ۇلكەننەن باتا الۋعا تىرىسىڭدار. «باتالى قۇل ارىماس، باتاسىز قۇل جارىماس» - دەگەن بابالارىمىز.
كوركەم ءسوز:
ەجەلدەن - اق ەلىمىز ءىرى، ىرگەلى،
شەجىرەمىز، تاريحىمىز ىلگەرى.
مەنىڭ ءتىلىم قاز داۋىستى قازىبەك،
ايتەكە مەن تولە ءبيدىڭ تىلدەرى.
العاش رەت انا ءسۇتىن جۇتقام - دا،
العاش رەت انا ءتىلىم ۇققان - دا.
ءوز انامدى «ماما» دەمەي انا دەپ،
العاش رەت ءتىلىم مەنىڭ شىققان دا.
تەگىن بىلمەۋ جەتەسىزدىك جات ماعان،
ءتىلىم – ارىم، ول ارىمنان اتتامان.
دۇنيە ەسىگىن سول تىلىممەن اشقانمىن،
كەلمەسكە دە سول تىلىممەن اتتانام.
كەلەسى كەزەكتە حالىق اندەرىنەن مۋزىكالىق ناسيحاتناما ايتىلادى.
1. گۇلدەرايىم
2. ۇكىلىم - اي
3. «كەلىنشەك ءبيى» ورىندالادى
4. قارىنداسىم ءانى
ءبىرىنشى جۇرگىزۋشى:
انا - ءتىلىم جۇرەگىسىڭ انامنىڭ،
جۇرەك انا، مەن وزىڭنەن جارالدىم.
ساعات سايىن ساۋلىعىڭدى تىلەيمىن،
سەنسىز ماعان كەرەگى جوق عالامنىڭ.
ەكىنشى جۇرگىزۋشى:
سەنىڭ ارقاڭ قانىپ ىشسەم تۇرىقتان،
سەنىڭ ارقاڭ دۇنيەدەن سىر ۇقسام.
اناشىڭدى ۇمىتقانىڭ ەمەس پە؟
انا ءتىلىن ەگەر سەنى ۇمىتسام.
ەكى جۇرگىزۋشى حورمەن:
سەنىڭ ءاربىر تىنىسىڭمەن كۇن كەشەم،
سەن ارقىلى تىرشىلىكپەن تىلدەسەم.
ەل بەتىنە قالاي تۋرا قارايمىن،
انا ءتىلىم، ەگەر سەنى بىلمەسەم.
انامنىڭ ءتىلى: ءان

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما