Abaı Qunanbaıuly "Qys" óleńi
Ádebıet 5 klass
Taqyryby: Abaı Qunanbaıuly «Qys»
Sabaqtyń maqsaty:
a) bilimdilik: Uly aqyn Abaı atamyzdyń ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly túsinik berip, oqýshylardyń bilimin kóterý;
á) damytýshylyq: aqyn óleńderin taldaı otyryp, ádebı teorıalyq bilimderin tereńdetý, saýatty jazýǵa, durys sóıleýge, shapshańdyqqa, tez oılaýǵa mashyqtandyrý. adam men tabıǵat arasyndaǵy baılanysty, uqsastyqty baıqata otyryp, óz oıyn jınaqtap, qoryta bilýge, baılanystyryp sóıleı alýǵa baýlý;
b) tárbıelik: oqýshylardy tabıǵatty aıalaýǵa, adaldyqqa, shynshyldyqqa, bilimge baýlý;
Sabaqtyń túri: jańa bilimdi meńgertý sabaǵy.
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, satylaı keshendi taldaý.
Sabaqtyń kórnekiligi: A. Qunanbaev portreti, kitaptar kórmesi (aqyn shyǵarmashylyǵy), aqyn ómiri jazylǵan plakat, satylaı keshendi taldaý syzbasy.
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
İİ. Úı tapsyrmasyn suraý.
1. Y. Altynsarınniń ómir joly
2. «Ózen»óleńin jattaý. Satylaı keshendi taldaý jasaý.
İİİ. Jańa sabaq.
1. Sabaqtyń maqsaty túsindiriledi.
2. Aqyn ómiri men shyǵarmashylyǵyn túsindiredi.
Abaı Qunanbaev – HH ǵasyrdaǵy qazaq ádebıetine tóńkeris jasaǵan uly aqyn, fılosof, sazger, qazaq jazba ádebıetiniń negizin salýshy.
Týǵan jeri: qazirgi Shyǵys Qazaqstan oblysy, abaı aýdany, Qasqabulaq degen jer
Qyzmeti: qazaq halqynyń danyshpany, uly aqyn, kemeńger oıshyl, jazba ádebıetiniń negizin salýshy, aǵartýshy - ustaz, ádil bı, zańger, qoǵam qaıratkeri.
«Adamdy, Allany ádiletti súı», «Atańnyń balasy emes, adamnyń balasy bol», «Birińdi qazaq, birińdi dos, kórmeseń istiń bári bos» degen ónegeli sózder qaldyrdy.
Shyǵarmashylyǵy
Ol kúlli Shyǵysta fılosofıanyń negizgi máni bolyp tabylatyn «kámil adamdy» ózekti jáne basty problema etip qarastyryp, soǵan aıryqsha kóńil bólgen.
Poemalary:
«Masǵut», «Eskendir», «Ázimniń áńgimesi»(aıaqtalmaǵan)
Óleńderi:
«Óleń sózdiń patshasy sóz, sóz sarasy», «Bireýdiń kisisi ólse qaraly ol», «Men jazbaımyn óleńdi ermek úshin» Sóz óneri týraly
«Jasymda ǵylym bar dep eskermedim», «Ǵylym tappaı maqtanba», «Internatta oqyp júr»
Oqý - ǵylym jaıly
«Jaz», «Qys», «Kúz», «Jazǵytury» Tabıǵat lırıkasy
«Segiz aıaq», «Bolys boldym, minekı», «Qaıran elim», «Qarasha, jeltoqsan men sol bir - eki aı», «Qartaıdyq, qaıǵy oıladyq, ulǵaıdy arman», «Sabyrsyz, arsyz, erinshek»
Áleýmettik máseleler jaıly
3. «Qys» óleńin muǵalim jatqa oqıdy.
4. Oqýshylarǵa mánerlep oqytady.
İV. Sabaqty bekitý. Óleńge satylaı keshendi taldaý júrgizý
1. Avtory - Abaı Qunanbaev – qazaq halqynyń uly aqyny, oıshyl - fılosofy, kompozıtor ári aýdarmashy, reformator.
2. Taqyryby – qys mezgiliniń ereksheligi, ashshy aıaz, doly boran kezindegi aýyl, el ómiri.
3. Janr túri – óleń. Bul óleń tabıǵat lırıkasyna jatady. Sebebi, aqyn tabıǵattyń qytymyr qataldyǵyna qarsy turýyn óz kóńili, sezimi arqyly bildiredi.
4. Ideıasy degenimiz – aqynnyń aıtar oıy men maqsaty. Óleńniń ıdeıasy – qys sıpatyn kúsheıtip sýrettep, adamdardy tabıǵattyń doly kúshine qarsy tura bilýge shaqyrady.
5. Shýmaq degenimiz – aıaqtalǵan sıntaksıstik birtutas oıdy bildiredi. Óleń 5 shýmaqtan turady.
6. Tarmaq degenimiz – óleńniń ár joly. 22 tarmaqty
7. Býnaq degenimiz – belgili daýys yrǵaǵymen bólinýi. 2 - 3, 3 - 3 býnaqty
8. Býyn sany – daýysty dybys sanyna baılanysty. Óleń 11 býyndy.
9. Uıqas túri.
Uıqas degenimiz – óleńniń bitim, mazmunymen tamyrlas kelip, oǵan áýen, erekshe sóz berip turatyn óleń tarmaqtaryndaǵy sózderdiń úndestigi ekendigin aıtyp ketedi. Bul óleń qara óleń (a - a - b - a) jáne kezekti uıqaspen jazylǵan (a - b - v - b)
10. Ádebı teorıalyq uǵymdar:
Trop nemese qubyltý túrleri
Epıtetter - aq kıimdi, deneli aq saqaldy, aq qyraý, kári quda, aq orda, jas balalar, qaıran jylqy, kári shal.
Keıipteý - Aq kıimdi deneli aq saqaldy,
Soqyr, mylqaý, tanymas tiri jandy
Ústi - basy aq qyraý, túsi sýyq
Basqan jeri syqyrlap kelip qaldy.
Demalysy - úskirik aıaz ben qar
Kári qudań qys kelip álek saldy.
Teńeý - ushpadaı, bulttaı.
11. Sózdikpen jumys.
Ushpa - bult (jeke, shoq bult),
býradaı — túıeniń doldanyp, ashýlanýy.
12. Óleńniń tárbıelik máni. Shıdem men tondaryn qabattap kıse de, doly boranǵa týra qaraı almasa da, mal sońynda qar jamylyp, muz jastanǵan jylqyshylardyń erligine rıza bolasyń, úlgi alasyń. Sýyqtan, ashtyqtan áli quryǵan jylqylardy aýyz salmaq bolǵan ash qasqyrlarǵa jem qylmaı, saqtanyp, elge soıyp berýge aqyl etedi.
V. Úıge tapsyrma berý. Óleńdi jattaý. Qys mezgili týraly sýret salyp kelý.
VI. Baǵalaý. Sabaqqa belsendi aralasyp otyrǵan oqýshylardyń bilimin baǵalap, tıisti baǵasyn qoıý.
Taqyryby: Abaı Qunanbaıuly «Qys»
Sabaqtyń maqsaty:
a) bilimdilik: Uly aqyn Abaı atamyzdyń ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly túsinik berip, oqýshylardyń bilimin kóterý;
á) damytýshylyq: aqyn óleńderin taldaı otyryp, ádebı teorıalyq bilimderin tereńdetý, saýatty jazýǵa, durys sóıleýge, shapshańdyqqa, tez oılaýǵa mashyqtandyrý. adam men tabıǵat arasyndaǵy baılanysty, uqsastyqty baıqata otyryp, óz oıyn jınaqtap, qoryta bilýge, baılanystyryp sóıleı alýǵa baýlý;
b) tárbıelik: oqýshylardy tabıǵatty aıalaýǵa, adaldyqqa, shynshyldyqqa, bilimge baýlý;
Sabaqtyń túri: jańa bilimdi meńgertý sabaǵy.
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, satylaı keshendi taldaý.
Sabaqtyń kórnekiligi: A. Qunanbaev portreti, kitaptar kórmesi (aqyn shyǵarmashylyǵy), aqyn ómiri jazylǵan plakat, satylaı keshendi taldaý syzbasy.
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
İİ. Úı tapsyrmasyn suraý.
1. Y. Altynsarınniń ómir joly
2. «Ózen»óleńin jattaý. Satylaı keshendi taldaý jasaý.
İİİ. Jańa sabaq.
1. Sabaqtyń maqsaty túsindiriledi.
2. Aqyn ómiri men shyǵarmashylyǵyn túsindiredi.
Abaı Qunanbaev – HH ǵasyrdaǵy qazaq ádebıetine tóńkeris jasaǵan uly aqyn, fılosof, sazger, qazaq jazba ádebıetiniń negizin salýshy.
Týǵan jeri: qazirgi Shyǵys Qazaqstan oblysy, abaı aýdany, Qasqabulaq degen jer
Qyzmeti: qazaq halqynyń danyshpany, uly aqyn, kemeńger oıshyl, jazba ádebıetiniń negizin salýshy, aǵartýshy - ustaz, ádil bı, zańger, qoǵam qaıratkeri.
«Adamdy, Allany ádiletti súı», «Atańnyń balasy emes, adamnyń balasy bol», «Birińdi qazaq, birińdi dos, kórmeseń istiń bári bos» degen ónegeli sózder qaldyrdy.
Shyǵarmashylyǵy
Ol kúlli Shyǵysta fılosofıanyń negizgi máni bolyp tabylatyn «kámil adamdy» ózekti jáne basty problema etip qarastyryp, soǵan aıryqsha kóńil bólgen.
Poemalary:
«Masǵut», «Eskendir», «Ázimniń áńgimesi»(aıaqtalmaǵan)
Óleńderi:
«Óleń sózdiń patshasy sóz, sóz sarasy», «Bireýdiń kisisi ólse qaraly ol», «Men jazbaımyn óleńdi ermek úshin» Sóz óneri týraly
«Jasymda ǵylym bar dep eskermedim», «Ǵylym tappaı maqtanba», «Internatta oqyp júr»
Oqý - ǵylym jaıly
«Jaz», «Qys», «Kúz», «Jazǵytury» Tabıǵat lırıkasy
«Segiz aıaq», «Bolys boldym, minekı», «Qaıran elim», «Qarasha, jeltoqsan men sol bir - eki aı», «Qartaıdyq, qaıǵy oıladyq, ulǵaıdy arman», «Sabyrsyz, arsyz, erinshek»
Áleýmettik máseleler jaıly
3. «Qys» óleńin muǵalim jatqa oqıdy.
4. Oqýshylarǵa mánerlep oqytady.
İV. Sabaqty bekitý. Óleńge satylaı keshendi taldaý júrgizý
1. Avtory - Abaı Qunanbaev – qazaq halqynyń uly aqyny, oıshyl - fılosofy, kompozıtor ári aýdarmashy, reformator.
2. Taqyryby – qys mezgiliniń ereksheligi, ashshy aıaz, doly boran kezindegi aýyl, el ómiri.
3. Janr túri – óleń. Bul óleń tabıǵat lırıkasyna jatady. Sebebi, aqyn tabıǵattyń qytymyr qataldyǵyna qarsy turýyn óz kóńili, sezimi arqyly bildiredi.
4. Ideıasy degenimiz – aqynnyń aıtar oıy men maqsaty. Óleńniń ıdeıasy – qys sıpatyn kúsheıtip sýrettep, adamdardy tabıǵattyń doly kúshine qarsy tura bilýge shaqyrady.
5. Shýmaq degenimiz – aıaqtalǵan sıntaksıstik birtutas oıdy bildiredi. Óleń 5 shýmaqtan turady.
6. Tarmaq degenimiz – óleńniń ár joly. 22 tarmaqty
7. Býnaq degenimiz – belgili daýys yrǵaǵymen bólinýi. 2 - 3, 3 - 3 býnaqty
8. Býyn sany – daýysty dybys sanyna baılanysty. Óleń 11 býyndy.
9. Uıqas túri.
Uıqas degenimiz – óleńniń bitim, mazmunymen tamyrlas kelip, oǵan áýen, erekshe sóz berip turatyn óleń tarmaqtaryndaǵy sózderdiń úndestigi ekendigin aıtyp ketedi. Bul óleń qara óleń (a - a - b - a) jáne kezekti uıqaspen jazylǵan (a - b - v - b)
10. Ádebı teorıalyq uǵymdar:
Trop nemese qubyltý túrleri
Epıtetter - aq kıimdi, deneli aq saqaldy, aq qyraý, kári quda, aq orda, jas balalar, qaıran jylqy, kári shal.
Keıipteý - Aq kıimdi deneli aq saqaldy,
Soqyr, mylqaý, tanymas tiri jandy
Ústi - basy aq qyraý, túsi sýyq
Basqan jeri syqyrlap kelip qaldy.
Demalysy - úskirik aıaz ben qar
Kári qudań qys kelip álek saldy.
Teńeý - ushpadaı, bulttaı.
11. Sózdikpen jumys.
Ushpa - bult (jeke, shoq bult),
býradaı — túıeniń doldanyp, ashýlanýy.
12. Óleńniń tárbıelik máni. Shıdem men tondaryn qabattap kıse de, doly boranǵa týra qaraı almasa da, mal sońynda qar jamylyp, muz jastanǵan jylqyshylardyń erligine rıza bolasyń, úlgi alasyń. Sýyqtan, ashtyqtan áli quryǵan jylqylardy aýyz salmaq bolǵan ash qasqyrlarǵa jem qylmaı, saqtanyp, elge soıyp berýge aqyl etedi.
V. Úıge tapsyrma berý. Óleńdi jattaý. Qys mezgili týraly sýret salyp kelý.
VI. Baǵalaý. Sabaqqa belsendi aralasyp otyrǵan oqýshylardyń bilimin baǵalap, tıisti baǵasyn qoıý.
You Might Also Like
-
Almaty oblysy, Aqsý aýdany, Qyzylaǵash aýyly,
