InfoHub Logo

Kúlik balasy — Tileýimbet, munan týǵan — Janaıdar. Bul Janaıdar — Abylaı zamanynda jas bala. Jurt aýzynda jaqsy Janaıdar atanǵan.

Sol zamandaǵy Buqaraı shárip hany Arqadaǵy Abylaı hanǵa elshi jibergen maı-qatyǵyn taýyp bersin dep. Sonda Abylaı han Kúlik Jańabatyr bıge kisi jibergen: «Bir aýyz sózimen jaýapty túzý taýyp bererlik jan taýyp jibersin», — dep.

Sonda Jańabatyr bı óziniń synyna kelgendikten, on tórt jasar bala Kúntý balasy Janaıdardy jiberedi. Sonda Janaıdar Abylaı hanǵa «Aldıar!» dep kirip barǵanda, otyrǵyzbastan suraǵan:

— Balam, maı-qatyǵy ne bolady? — dep.

Sonda Janaıdar kidirmesten jaýap qaıtarǵan:

— Burynǵylar aıtpap pa edi: «Halyq aınysa, han túzeıdi, maı aınysa, tuz túzeıdi» dep, halyq qatyǵy ortasyndaǵy hany bolady da, dúnıedegi tamam tamaqtyń dámin kirgizetuǵyn maı qatyǵy tuz daǵy, taqsyr! — degen.

Bul sózden Abylaı han bilgen Buqar hany tuz suratqan ekendigin. Úsh júzdiń balasy qazaqtan túıe jıdyryp, qyryq bıine Janaıdardy aqylshy qylyp qosyp berip, kóp tuz tıep jibergen. Barǵan qyryq bıdi Buqar hany syılap kútti.

Qaıtarar kezi bolǵanda Buqar hany surady:

— Abylaı artyq pa, men artyq pa? — dep. Qyryq bı aıtty:

— Siz artyqsyz dep. Sizdiń tegińiz de asyl, sizdiń jerińiz de asyl. ózińizdiń asyldyǵyńyz Buqaradaı shaharda altyn taqtyń ústinde sap-sarala altynǵa malynyp otyrsyz. Jerińizdiń asyldyǵy, jerińiz etikpen namaz oqýǵa jaraıdy, — desti.

Buqar hany surady:

— Abylaıdyń osy otyrǵandaryńyzdan basqa jibergen kisisi bar ma? — dedi.

— Qosta bir atshy bala bar, on tórt jasta, — dedi.

— Endeshe, sony shaqyr! — dedi. Shaqyryp keldi. Buqar hany aıtty:

— Áı, balam, — dedi, — men artyq pa, Abylaı artyq pa? — dedi.

Bala aıtty:

— Abylaı artyq, — dedi. Buqar hany:

— Abylaı menen qalaısha artyq bolady? — dedi. Bala aıtty:

— Abylaı atasy sadaǵyn saǵymǵa kótertken nurdan paıda bolǵan, sizdiń atańyz — mańǵyt, toq mańǵyt. Bizdiń qazaqtyń balalary oınaǵanda: «mańǵyt, aýzyna sańǵyt» dep oınaıdy. Túbi tegiń mańǵyt jaqsy bolatyn bolsa, aýyzǵa úıdep alynbas edi.

— Balam, Abylaı turǵan jeri asyl ma, meniń turǵan jerim asyl ma? — dedi.

— Sizdiń ózińizden Abylaıdyń ózi asyl, jerińizden jeri asyl. Seniń sýyń asyl bolatuǵyn bolsa, sýdy Samarqannan aldyryp isher me ediń? Tuzdy Saryarqadan suratar ma ediń? Abylaıdyń turǵan jeri Saryarqa eki bassa, biri — bulaq, aǵar sýy bal tatıdy, aq shabaǵy maı tatıdy. Eki bassa, biri — tuz, bir úıden bireý tuz surap almaıdy, — dedi.

Buqardyń hany sózine rıza bolǵandyqtan, qyryq bıge syılap bergeni jalǵyz balaǵa bergenine teń boldy. Jaqsy Janaıdar atanǵan jeri — osy.

Oqýǵa keńes beremiz:

Abylaı hanmen sońǵy kezdesý

Abylaıdyń «Qandy qaraǵaı qan boldy, jol boldy» dep at berýi

Abylaıdyń qyrǵyz, ózbekke joryǵy (İİ nusqa)

---