InfoHub Logo

Qar borasyndap esigi joq qora men tesigi kóp úıdi shyr aınalyp júr. Úıirip te soǵady, qaıyryp ta soǵady, "aýzy-murny" bitelgenshe tynym tappaıdy. Túkirgen túkirik jerge túspeıtin sýyq.

Ásirese, bul surapyldyń molyraq jeri Jalaǵash aýdanynyń Mádenıet ýchastoginde sıaqty. Óıtkeni qaı jerdiń yqtasyny az bolsa, sol jerdegi borasynnyń qabynýy qattyraq bolatyny zańdy. Anyǵyraq bilgińiz kelip, tolyǵyraq kórgińiz kelse, Dándiqara basqarǵan fermanyń baspaq qorasyna bara qoıyńyz. Biraq, bul qora deıtin qora emes. Aı dalada "aýzy-murny joq" jol shetinde úsh bólmeli buzylǵan úı tur. Esik ornynda sheńgel, tereze ornynda sabannan tyqqan tyǵyn bar. Shyǵysynan soqqan borasyn batysynan shyǵyp, ýildeıdi de gýildeıdi.

Dándiqara basyn qasyp turyp: "Boran salǵan ándi qara" dep jymyń-jymyń etedi. Onyń kózine qar basyp qatyp qalǵan qyzyl ógizshe túspeıdi. Túse qalsa: "Ajaly jetken óledi" dep toqtaý salady. Ferma bastyǵy tujyra - tujyra tuqyly qalǵan qara murtyn sylap turyp: "Árıne, ajalǵa ara turýǵa bola ma?" degendi qosyp qoıady. Sóz sonymen bitedi. "Qalaı óldi, qashan óldi?" degen suraqtar aýzynan shyqpaıdy.

Baspaqshy qarttardyń:

— Qorada shóp joq, qolda jem joq, úıdiń esigi mynaý, tesigi anaý!.. — degenine qulaq aspaıdy. Qaıta jekirip:

— Arqalap tasy, alaqanyńmen bite, onda bizdiń jumysymyz joq! — degendi aıtady da jónine ketedi.

Osy úsh bólmeli qar sybaǵan "aýzy-murny joq" úıdiń ishinde 127 baspaq bar. Olardy úıden súırep shyǵarmasań, ózdiginen shyǵar qaly joq, biri birine jabysyp qalǵan sıaqty, áreń qımyldap tur.

— Bularyń ne? — deseń qarttar ashýly pishinmen bastyqty syqaqtaıdy.

Jalaǵashtyń baspaqtary jatpaıdy,
Sýyqqa da qatpaıdy,
Úıde turyp ottaıdy.
Biraq bastyqqa bul syqaq ta batpaıdy.
Qaıta kónin súıretip,
Ólgeli turǵan baspaqtaryn maqtaıdy.

— Tyǵyz tursa jyly turady, jyly tursa tońbaıdy, biriniń ústine birin kımeletip, bastyra tús! — depti olarǵa Dándiqara.

Qyzyl ógizsheniń ólgenine aı toldy, áli aıaq astynda baspaqtardyń ortasynda jatyr. Ony alyp tastaýǵa eshkimniń batyly jetpeı júr. Óıtkeni mal dárigeri joq. Mal dárigeri bolmasa akti de bolmaıdy, akti bolmasa ólgen ógizshe de turmaıdy.

Ári ókirip, beri ókirip "ólikti" kórgen baspaqtar da basyldy. Úırene kele basyna basyn qoıyp jatatyndy shyǵardy. Onyń ústine úrkýge de ál kerek. Óıtkeni, barlyq baspaqtyń jalaıtyny úsh-aq shelek jem. Sondyqtan yq etýge shamasy joq. Tiske tıer shóp bolmaǵanyna aı toldy. Dalaǵa shyqsa qar jalap, úıge kirse kesek jalap jatqan jaǵdaıy bar.

Baspaqtardyń bul jaǵdaıyn basqa basshylary bilmeı otyrǵan joq. Tipti Ómekeńniń ózi kórip te, ferma basshylaryna qatty-qatty keıip te ketti. Biraq túk ózgeris bolǵan joq. Dándiqaraǵa qarasań: "Biz qaıtemiz, boran salǵan ándi qara" dep dalany silteıdi. Dala borandy, boran qorany silteıdi. Qora tesigin qarmen búrkeıdi, onan týǵan qylmysty ferma bastyqtary búrkeıdi. Sonymen ýaqyt ótip jatyr. Ár túsken qar, ár soqqan jel, baspaqtardyń shyńyna jetip jatyr.

Dándiqara, "Boran salǵan ándi qara" dep otyra bergenshe, sýyqta turǵan maldy da qara.

---