Maqal - mátel - sóz máıegi
Mańǵystaý oblysy,
Túpqaraǵan aýdany, Aqshuqyr aýyly
Ótegenova Áıgerim Janalyqyzy
Maqal - mátel - sóz máıegi
Qazaqta tereń maǵynaly oı salatyn maqal - mátel túri san alýan jáne olardyń taqyryptary da birine - bir uqsamaıdy. El úlgi tutatyn aqyn - jazýshylardyń shyǵarǵan asyl da astarly maǵynadaǵy túıin sózderi halyqtyń oı eleginen ótkizilip, esh ózgerissiz umytylmaı saqtalyp, aýyzdan - aýyzǵa taralǵany bizge málim. Olar adamzat balasyna úlken oı týdyryp, naqyl da aqyl sóz retinde úlgi - ónegege toly bolǵandyqtan, qoldaný aıasy keńeıe túsken. Iaǵnı, osy turǵysynan aıtar bolsaq, maqal - máteldiń berer tálim - tárbıelik mańyzy zor ekendigin aıqyndaıdy. Maqal - toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıinin bildirip, belgili bir tujyrym jasaıdy. Al, mátel - oı pikirdi beıneli ári tuspaldap, ıshara túrinde jetkizedi. Demek, maqal - mátel - sóz uıytqysy bola otyryp, jaqsylyq, jamandyq, dostyq, qastyq, óner - bilim, t. s. s. taqyryptarǵa qurylady. Solardyń birine toqtalar bolsam, «dosy kópti jaý almaıdy, aqyly kópti daý almaıdy»- degen halyq danalyǵynda dostyq, qastyq týrasynda, al aıtylar oı - ıa dosyńnyń sansyz kóptigin, ıa bolmasa, bilimińniń tolyqqandy jetkilikti bolyp ǵana qoımaı, qandaı qamal bolsa da buzýǵa qaýhary jetetindigin kórsetedi. Iaǵnı, munda - birlik te bolyp, aqyldy bolýǵa tárbıeleıdi. Al, «ónerli órge júzedi, ónerlige ólim joq» - degen osy bir naqyl sózdiń maǵynasy - ónerli adam kóptegen bıik shyńdardan kórinip, úlken jetistikterge jetetinin, ıaǵnı qabilet - isinen óz kúnińdi kóre alatyndyǵyn aıqyn topshylaıdy. Aıtpaq oıy, ónerli, eńbekqor bolyp talaptaný qajet ekendigin alǵa tartady.
«Aǵaıynnyń qadirin jalaly bolǵanda bilersiń,
Ata - ananyń qadirin balaly bolǵanda, bilersiń»- degen maqal mánisi, ata - ana qadirin ózi balaly - shaǵaly bolǵanda biletinin aıtady. Mundaǵy oı - saryny – aǵaıynmen araz bolmaı, tatý, yntymaqta bolyp, áke - shesheni syılap, qurmetteý qajettigin meńzeıdi. Sondaı - aq, «jasyńda jalyqpasań, qartaıǵanda toryqpaısyń»- munda dál, naqty oımen jetkizilgen. Tipti, bul túıin sóz «kóndikpeseń beınetke, qolyń jetpes zeınetke»- degen maqal maǵynasymen para - par ári dáleli ispettes desem, artyq aıtqandyq bolmas.
Sonymen, toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıini, maqal - mátel - tereń oılaýdy qajet etetin, qadir - qasıeti joıylmaǵan, tujyrym - túıindegi sóz máıegi, asyl mura.
Túpqaraǵan aýdany, Aqshuqyr aýyly
Ótegenova Áıgerim Janalyqyzy
Maqal - mátel - sóz máıegi
Qazaqta tereń maǵynaly oı salatyn maqal - mátel túri san alýan jáne olardyń taqyryptary da birine - bir uqsamaıdy. El úlgi tutatyn aqyn - jazýshylardyń shyǵarǵan asyl da astarly maǵynadaǵy túıin sózderi halyqtyń oı eleginen ótkizilip, esh ózgerissiz umytylmaı saqtalyp, aýyzdan - aýyzǵa taralǵany bizge málim. Olar adamzat balasyna úlken oı týdyryp, naqyl da aqyl sóz retinde úlgi - ónegege toly bolǵandyqtan, qoldaný aıasy keńeıe túsken. Iaǵnı, osy turǵysynan aıtar bolsaq, maqal - máteldiń berer tálim - tárbıelik mańyzy zor ekendigin aıqyndaıdy. Maqal - toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıinin bildirip, belgili bir tujyrym jasaıdy. Al, mátel - oı pikirdi beıneli ári tuspaldap, ıshara túrinde jetkizedi. Demek, maqal - mátel - sóz uıytqysy bola otyryp, jaqsylyq, jamandyq, dostyq, qastyq, óner - bilim, t. s. s. taqyryptarǵa qurylady. Solardyń birine toqtalar bolsam, «dosy kópti jaý almaıdy, aqyly kópti daý almaıdy»- degen halyq danalyǵynda dostyq, qastyq týrasynda, al aıtylar oı - ıa dosyńnyń sansyz kóptigin, ıa bolmasa, bilimińniń tolyqqandy jetkilikti bolyp ǵana qoımaı, qandaı qamal bolsa da buzýǵa qaýhary jetetindigin kórsetedi. Iaǵnı, munda - birlik te bolyp, aqyldy bolýǵa tárbıeleıdi. Al, «ónerli órge júzedi, ónerlige ólim joq» - degen osy bir naqyl sózdiń maǵynasy - ónerli adam kóptegen bıik shyńdardan kórinip, úlken jetistikterge jetetinin, ıaǵnı qabilet - isinen óz kúnińdi kóre alatyndyǵyn aıqyn topshylaıdy. Aıtpaq oıy, ónerli, eńbekqor bolyp talaptaný qajet ekendigin alǵa tartady.
«Aǵaıynnyń qadirin jalaly bolǵanda bilersiń,
Ata - ananyń qadirin balaly bolǵanda, bilersiń»- degen maqal mánisi, ata - ana qadirin ózi balaly - shaǵaly bolǵanda biletinin aıtady. Mundaǵy oı - saryny – aǵaıynmen araz bolmaı, tatý, yntymaqta bolyp, áke - shesheni syılap, qurmetteý qajettigin meńzeıdi. Sondaı - aq, «jasyńda jalyqpasań, qartaıǵanda toryqpaısyń»- munda dál, naqty oımen jetkizilgen. Tipti, bul túıin sóz «kóndikpeseń beınetke, qolyń jetpes zeınetke»- degen maqal maǵynasymen para - par ári dáleli ispettes desem, artyq aıtqandyq bolmas.
Sonymen, toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıini, maqal - mátel - tereń oılaýdy qajet etetin, qadir - qasıeti joıylmaǵan, tujyrym - túıindegi sóz máıegi, asyl mura.
You Might Also Like
