Mazmundama «Qazaqtyń ulttyq taǵamdary»
Taqyryp: Mazmundama «Qazaqtyń ulttyq taǵamdary» (9 synyp)
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdilik: oqýshylardyń qazaq halqynyń taǵamdary týraly bilimderin baqylaý, bilim deńgeıin tekserý;
2. Damytýshylyq: jazbasha kórkem tilin damytý, teorıalyq bilimderin praktıkalyq jumystarda qoldanýǵa, oılaý eńbegine, óz betterimen oılaryn júıeli túrde jetkizýge, qorytyndy jasaı bilýge daǵdylandyrý.
3. Tárbıelik: oqýshylardy mátindi oqyǵanda yntamen tyńdaýǵa, este saqtaýǵa, baǵyttaý, oqýshynyń zeıinin, oıyn damytýǵa, oqýshynyń is - áreketke uıymdastyrý.
Sabaq barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi: amandasý, kezekshilermen áńgimelesý, sabaqtyń taqyryby men maqsatyn aıtý.
II. Mazmundama jazýda neni eskerý kerek?
1. Oqýshynyń bilim deńgeıin;
2. Daǵdysyn
3. Jas ereksheligin
4. Oqýshyny nege úıretý
5. Mazmundama túrin ( negizinde mazmundamanyń 5 túri bar: baqylaý mazmundama, úıretý
mazmundama, qysqa mazmundama, tapsyrmasy bar mazmundama, tańdamaly mazmundama)
III. Kirispe áńgime: muǵalim oqýshynyń nazaryn uıymdastyrý úshin mátin týraly olarǵa qysqasha túsinik beredi, mátinniń mazmunyn túsinýge daıyndaıdy, óıtkeni kirispe áńgimeniń mazmundama sapasyna áseri úlken.
IV. Mátinmen tanysý, mátin boıynsha jumystar:
1. Mátindi asyqpaı, jaǵymdy daýyspen, salmaqpen oqý kerek. Túsiniksiz sózderdi sózdik dápterlerge jazdyrady, keıbir qıyn, jańa sózderdi taqtaǵa jazyp qoıady. Oqýshylar mátinniń eń basty sózderin terip birinshi baǵanaǵa jazady, ekinshi baǵanaǵa etistikterdi jazady. Sodan keıin oqýshylar birinshi men ekinshi baǵanalardaǵy sózdermen sóz tirkesterimen, sóılem qurastyrady.
2. Oqýshynyń mátin mazmunyn túsingen - túsinbegenin tekserýi qajet. Oqýshylar mátin mazmunyn túsinbese túsindirýi kerek. Muǵalim ózi túsindirmeı tek suraq arqyly oqýshylardy mátindi túsinýge jeteleıdi.
Mysaly: - Mátinde ne týraly aıtylǵan? Basty dástúrler qandaı? degen sıaqty suraqtar arqyly iske asady.
3. Jospar qurastyrý. M. M. Janpeıisovanyń «Mátin bólikteri» oıynyn ótkizýge bolady. Oqýshylar 3 topqa bólinedi. Ár top mátinniń belgili bóligin tabady.
Mysaly: I. Kirispe
II. Negizgi bólim
III. Qorytyndy bólim
IV. Tolyqtyrý.
4. Mátindi ekinshi ret oqý, ne óte jaqsy oqıtyn oqýshyǵa oqytý. Budan soń mátindi 2 - 3 oqýshyǵa jospar boıynsha áńgimeletedi.
5. Tildik tapsyrmalarmen baılanystyrady. Ol úshin tirek sózderdi qoldaný, sóılemniń sóz tirkesterin belgili bir úlgilerin qoldaný t. b. osy sıaqty tapsyrmalar arqyly júzege asyrý qajet.
6. Durys jazý. Qazaq tilinde aýyzsha til men jazbasha tilde keıbir sózderdiń aıtylýy men jazylýy birdeı bola bermeıtinin oqýshylarǵa eskertý kerek.
7. Úndestik zańyn eskertý.
8. Mazmundama jazý.
Mazmundama
"Qazaqtyń ulttyq taǵamdary"
Jospar:
1. Qazaqtarda qonaqqa qatysty qandaı túsinikter bar.
2. Qazaq halqynyń salt - dástúrleri:
a) et taǵamdary
B) Sút taǵamdarynyń qasıeti
V) Unnan jasalatyn taǵamdar
Qazaq óte qonaqjaı halyq. Qonaqtyń aldyna barlyq t átti taǵamdy qoıǵan. Bul dástúr urpaqtan — urpaqqa jalǵasýda. Qazaq halqy asty óte joǵary baǵalaǵan, ári qasterleı bilgen. «As - adamnyń arqaýy», «As atasy — nan», «Jaman aýrýǵa — jaqsy as» dep halyq tegin aıtpaǵan. Asqa baılanysty salt - dástúrler: qonaqasy, tabaq tartý, sarqyt, asar, t. b. Yrym boıynsha dastarqanǵa qoıylǵan dámnen aýyz tımeı ketýge bolmaıdy. Qazaq dastarqanyna unnan, sútten, etten jasalǵan taǵamdar qoıady.
Qazaqtyń ulttyq taǵamdarynyń ishinde ettiń orny erekshe. Et dámdiligimen jáne óziniń quramyndaǵy adam organızmine paıdaly beloktyq zattarmen qundy. Úlken toılarda, taǵy basqa jıyndarda mal soıylyp, meımandarǵa tabaq tartylady. Alýan túrli qýyrdaq, qazaqsha et, buqpa, kómbe, syrbaz sekildi taǵamdar dastarqanymyzdyń qadirin arttyra túsedi.
Ult taǵamdarynyń negizi bolyp tabylatyn súttiń orny bólek. Sút taǵamdaryn halyq bir sózben «aq» dep ataıdy. Sútten qymyz, shubat, qatyq, maı, irimshik, qurt, súzbe, qaımaq, aıran sıaqty taǵamdar jasaǵan.
Sút taǵamdarynyń qasıeti mol, ári densaýlyqqa paıdaly.
Unnan jasalatyn taǵamdar: baýyrsaq, shelpek, quımaq, kúlshe, taba nan. «Dándi shashpa, nandy baspa» dep halqymyz nandy asa qurmettegen. Bul taǵamdardyń bárin ysyrap etpeı paıdalana bilgen.
V. Úıge tapsyrma berý: erejelerdi qaıtalaý.
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdilik: oqýshylardyń qazaq halqynyń taǵamdary týraly bilimderin baqylaý, bilim deńgeıin tekserý;
2. Damytýshylyq: jazbasha kórkem tilin damytý, teorıalyq bilimderin praktıkalyq jumystarda qoldanýǵa, oılaý eńbegine, óz betterimen oılaryn júıeli túrde jetkizýge, qorytyndy jasaı bilýge daǵdylandyrý.
3. Tárbıelik: oqýshylardy mátindi oqyǵanda yntamen tyńdaýǵa, este saqtaýǵa, baǵyttaý, oqýshynyń zeıinin, oıyn damytýǵa, oqýshynyń is - áreketke uıymdastyrý.
Sabaq barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi: amandasý, kezekshilermen áńgimelesý, sabaqtyń taqyryby men maqsatyn aıtý.
II. Mazmundama jazýda neni eskerý kerek?
1. Oqýshynyń bilim deńgeıin;
2. Daǵdysyn
3. Jas ereksheligin
4. Oqýshyny nege úıretý
5. Mazmundama túrin ( negizinde mazmundamanyń 5 túri bar: baqylaý mazmundama, úıretý
mazmundama, qysqa mazmundama, tapsyrmasy bar mazmundama, tańdamaly mazmundama)
III. Kirispe áńgime: muǵalim oqýshynyń nazaryn uıymdastyrý úshin mátin týraly olarǵa qysqasha túsinik beredi, mátinniń mazmunyn túsinýge daıyndaıdy, óıtkeni kirispe áńgimeniń mazmundama sapasyna áseri úlken.
IV. Mátinmen tanysý, mátin boıynsha jumystar:
1. Mátindi asyqpaı, jaǵymdy daýyspen, salmaqpen oqý kerek. Túsiniksiz sózderdi sózdik dápterlerge jazdyrady, keıbir qıyn, jańa sózderdi taqtaǵa jazyp qoıady. Oqýshylar mátinniń eń basty sózderin terip birinshi baǵanaǵa jazady, ekinshi baǵanaǵa etistikterdi jazady. Sodan keıin oqýshylar birinshi men ekinshi baǵanalardaǵy sózdermen sóz tirkesterimen, sóılem qurastyrady.
2. Oqýshynyń mátin mazmunyn túsingen - túsinbegenin tekserýi qajet. Oqýshylar mátin mazmunyn túsinbese túsindirýi kerek. Muǵalim ózi túsindirmeı tek suraq arqyly oqýshylardy mátindi túsinýge jeteleıdi.
Mysaly: - Mátinde ne týraly aıtylǵan? Basty dástúrler qandaı? degen sıaqty suraqtar arqyly iske asady.
3. Jospar qurastyrý. M. M. Janpeıisovanyń «Mátin bólikteri» oıynyn ótkizýge bolady. Oqýshylar 3 topqa bólinedi. Ár top mátinniń belgili bóligin tabady.
Mysaly: I. Kirispe
II. Negizgi bólim
III. Qorytyndy bólim
IV. Tolyqtyrý.
4. Mátindi ekinshi ret oqý, ne óte jaqsy oqıtyn oqýshyǵa oqytý. Budan soń mátindi 2 - 3 oqýshyǵa jospar boıynsha áńgimeletedi.
5. Tildik tapsyrmalarmen baılanystyrady. Ol úshin tirek sózderdi qoldaný, sóılemniń sóz tirkesterin belgili bir úlgilerin qoldaný t. b. osy sıaqty tapsyrmalar arqyly júzege asyrý qajet.
6. Durys jazý. Qazaq tilinde aýyzsha til men jazbasha tilde keıbir sózderdiń aıtylýy men jazylýy birdeı bola bermeıtinin oqýshylarǵa eskertý kerek.
7. Úndestik zańyn eskertý.
8. Mazmundama jazý.
Mazmundama
"Qazaqtyń ulttyq taǵamdary"
Jospar:
1. Qazaqtarda qonaqqa qatysty qandaı túsinikter bar.
2. Qazaq halqynyń salt - dástúrleri:
a) et taǵamdary
B) Sút taǵamdarynyń qasıeti
V) Unnan jasalatyn taǵamdar
Qazaq óte qonaqjaı halyq. Qonaqtyń aldyna barlyq t átti taǵamdy qoıǵan. Bul dástúr urpaqtan — urpaqqa jalǵasýda. Qazaq halqy asty óte joǵary baǵalaǵan, ári qasterleı bilgen. «As - adamnyń arqaýy», «As atasy — nan», «Jaman aýrýǵa — jaqsy as» dep halyq tegin aıtpaǵan. Asqa baılanysty salt - dástúrler: qonaqasy, tabaq tartý, sarqyt, asar, t. b. Yrym boıynsha dastarqanǵa qoıylǵan dámnen aýyz tımeı ketýge bolmaıdy. Qazaq dastarqanyna unnan, sútten, etten jasalǵan taǵamdar qoıady.
Qazaqtyń ulttyq taǵamdarynyń ishinde ettiń orny erekshe. Et dámdiligimen jáne óziniń quramyndaǵy adam organızmine paıdaly beloktyq zattarmen qundy. Úlken toılarda, taǵy basqa jıyndarda mal soıylyp, meımandarǵa tabaq tartylady. Alýan túrli qýyrdaq, qazaqsha et, buqpa, kómbe, syrbaz sekildi taǵamdar dastarqanymyzdyń qadirin arttyra túsedi.
Ult taǵamdarynyń negizi bolyp tabylatyn súttiń orny bólek. Sút taǵamdaryn halyq bir sózben «aq» dep ataıdy. Sútten qymyz, shubat, qatyq, maı, irimshik, qurt, súzbe, qaımaq, aıran sıaqty taǵamdar jasaǵan.
Sút taǵamdarynyń qasıeti mol, ári densaýlyqqa paıdaly.
Unnan jasalatyn taǵamdar: baýyrsaq, shelpek, quımaq, kúlshe, taba nan. «Dándi shashpa, nandy baspa» dep halqymyz nandy asa qurmettegen. Bul taǵamdardyń bárin ysyrap etpeı paıdalana bilgen.
V. Úıge tapsyrma berý: erejelerdi qaıtalaý.
You Might Also Like
