Sáken Seıfýllın «Aqsaq kıik»
Almaty oblysy, Raıymbek aýdany,
Aqtasty aýyly "Aqtasty orta mektebi"
Qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Bekmuratova Dına Málikqyzy
Sabaqtyń taqyryby: Sáken Seıfýllın «Aqsaq kıik»
Maqsaty: 1. S. Seıfýllınniń aqyndyq qýatyn tanyta otyryp, «Aqsaq kıik» óleńin taldaý, ıdeıalyq mánin ashý.
2. Oqýshylardyń mánerlep oqý daǵdylaryn jetildirý, óz oılaryn aıtýǵa daǵdylandyrý.
3. Sulýlyqty kóre bilýge, baǵalaı bilýge, jek kórý, súıispenshilik, jaýyzdyq, aıaý sezimderin taný, qalyptastyrý. Ekologıalyq tárbıe berý.
Sabaqtyń túri: jańa bilimdi ıgertý.
Ádisi: baıandaý, suraq - jaýap, test.
Kórnekiligi: S. Seıfýllınniń portreti, mýltımedıa kabıneti, shyǵarmalar jınaǵy.
Barysy: İ. Uıymdastyrý kezeńi
- Synyp oqýshylaryn túgendeý.
- Synyp tazalyǵyn tekserý.
- Oqýshylar zeıinin sabaqqa aýdarý.
2. Maqsatymen tanystyrý, kún retin, jańa taqyrypty habarlaý.
3. Jańa sabaq
İ bólim: S. Seıfýllın jaıly úzik syr.
S. Seıfýllın 1894 jyly Qaraǵandy oblysynyń Nildi degen jerinde týǵan. Sáken jastaıynan án salyp, óleń shyǵaryp ómirge áýestenýmen birge, saıası tartysqa da erte aralasty.
Sáken Seıfýllın
↓
Aqyn, ánshi, jazýshy, qoǵam qaıratkeri, kúıshi
Týǵan jer:i 1894 jyly Qaraǵandy oblysynyń Nildi degen jerinde dúnıege kelgen.
Bilimi: 1908 - 1913 jyldary Aqmolada Prıhodskaıa shkolada, 1913 - 1916 jyldary Ombyda muǵalimder semınarıasynda.
Óleńderi: «Ótken kúnder», «Asaý tulpar», «Ekspress», «Turmys tolqynynda»
Poemalary: «Aqqýdyń aırylysýy», «Kókshetaý», «Qyzyl ot»
Jazýshy «Qyr balalary, «Jer qazǵandar», «Tar jol taıǵaq keshý» romandary
Dramatýrgıa - «Baqyt jolynda»
Qoǵam qaıratkeri - Jazýshylar odaǵynda, «Eńbekshi Qazaq» gazeti, qazirgi «Egemen Qazaqstan», «Ádebıet maıdany» qazirgi «Juldyz» jýrnalynda redaktor bolyp jumys istegen.
2 - bólim: Óleńmen tanysý. Óleńdi mánerlep oqý.
3 - bólim: Betpaqdala - kıikter mekeni
Betpaqdala - qýraǵan shól, qysy - jazy elsiz. Onda ózen, kól, kók ala betegeli bel bolmaıdy. Betpaqtyń kóldeneńin el «segiz» kóship áreń ótken. Mundaı jerde qulan men kıik qana shólge kóship, «ósip - óngen». Meńireý dala yzyńdaǵan jeldiń daýysy ǵana estiledi.
Kıiktiń sıpaty
Adamnyń balasyndaı eki kózi móldiregen, qap - qara, tanaýy jelpildep, aldymyzda bizden úrkip qarap turǵandaı. Ańnyń perishtesi, basqa ańǵa teńdessiz sulý.
Jaraly kıik
Kıikti atyp, múıizin paıda qylyp satyp júrgen adamdardyń biri bizdiń kıikke de kóz saldy. Betpaqdalada kele jatqan kıikti atty. Pana izdep, shybyn janyn qoıarǵa jer tappaı sandalyp, qańǵalaqtap kıik kele jatty. Aq denesi qanǵa boıalyp, álsin - álsin jyǵylyp qany jerge tamyp, qınalyp keledi. Aq bóken saharanyń botakózin kózi qıyp qandaı mergen atty eken. Japanda (aıdalada) kómekke keler eshkim joq, móldiregen eki kózi kómek suraǵandaı áli ketip sorly kıik jyǵyldy.
Aıanysh sezimi joq adamdarda
Meniń tań qalatynym, adamdarda aıanysh sezimi joq bolyp barady. Tabıǵattyń erkeleri, perishteleri ańdar men qustar, sonyń ishinde qarlyǵash, kıik, aqqý, bóken sıaqty sulýlyqty, ásemdikti kóre bilmeı de jaýyzdyq jasaıdy - aý. Aıanysh sezimi joq adamdardy ortamyzdan alastatylýy tıis. Tabıǵatty qorǵap, qasterlep, bir jándigine bolsa da zıan tıgizbeıik. Ádemilikti, sulýlyqty kóre bileıik.
İÚ. Bilimdi bekitý. Satylaı keshendi taldaý.
1. Avtory - S. Seıfýllın
2. Taqyryby - Sulýlyqty túsine bilý, qorǵaý.
3. Janr túri - poezıa (óleń)
4. Ideıasy - tabıǵatty qorǵaý, jaýyzdyqty áshkereleý.
5. Shýmaq - 17 shýmaqty
6. Tarmaq - 68 tarmaqty
7. Býnaq - 3 býnaq. Betpaq shól (oıly - qyrly) panasy bar
8. Býyn sany - 11 býyndy
ar - qa - nyń bet - paq de - gen da - la - sy bar,
9. Uıqas túri - a, a, b, a qara óleń uıqasy
10. 1. Epıtet – sulý ań, jazasyz jan, qý baıalysh, qara jýsan, kógala, betegeli bel, shóbi suıyq, tańy appaq, kózi móldir, qara, ádemi tanaý, baıǵus bóken, aqsaq kıik, shybyn jan, qyzyl qan, qońyltaq jel.
10. 2. Teńeý – qazaqtyń maldaryndaı, jas balasha
11. Túsindirme sózdik – shóbi suıyq - shóbi az
saıaq - neken - neken - saıaq
meńireý - typ - tynysh
12. Tárbıelik máni - Óleń tabıǵat sulýlyǵyn aıta otyryp, ádemilikti túsine bilýge, súıýge tárbıeleıdi.
Ú. Sabaqty qorytý: «Jez kıik»
Úİ. Úıge tapsyrma. Óleńdi mánerlep oqý, «Keı adam kıik satyp, kásip qylǵan» shyǵarma jazý.
Úİİ. Baǵalaý.
Aqtasty aýyly "Aqtasty orta mektebi"
Qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Bekmuratova Dına Málikqyzy
Sabaqtyń taqyryby: Sáken Seıfýllın «Aqsaq kıik»
Maqsaty: 1. S. Seıfýllınniń aqyndyq qýatyn tanyta otyryp, «Aqsaq kıik» óleńin taldaý, ıdeıalyq mánin ashý.
2. Oqýshylardyń mánerlep oqý daǵdylaryn jetildirý, óz oılaryn aıtýǵa daǵdylandyrý.
3. Sulýlyqty kóre bilýge, baǵalaı bilýge, jek kórý, súıispenshilik, jaýyzdyq, aıaý sezimderin taný, qalyptastyrý. Ekologıalyq tárbıe berý.
Sabaqtyń túri: jańa bilimdi ıgertý.
Ádisi: baıandaý, suraq - jaýap, test.
Kórnekiligi: S. Seıfýllınniń portreti, mýltımedıa kabıneti, shyǵarmalar jınaǵy.
Barysy: İ. Uıymdastyrý kezeńi
- Synyp oqýshylaryn túgendeý.
- Synyp tazalyǵyn tekserý.
- Oqýshylar zeıinin sabaqqa aýdarý.
2. Maqsatymen tanystyrý, kún retin, jańa taqyrypty habarlaý.
3. Jańa sabaq
İ bólim: S. Seıfýllın jaıly úzik syr.
S. Seıfýllın 1894 jyly Qaraǵandy oblysynyń Nildi degen jerinde týǵan. Sáken jastaıynan án salyp, óleń shyǵaryp ómirge áýestenýmen birge, saıası tartysqa da erte aralasty.
Sáken Seıfýllın
↓
Aqyn, ánshi, jazýshy, qoǵam qaıratkeri, kúıshi
Týǵan jer:i 1894 jyly Qaraǵandy oblysynyń Nildi degen jerinde dúnıege kelgen.
Bilimi: 1908 - 1913 jyldary Aqmolada Prıhodskaıa shkolada, 1913 - 1916 jyldary Ombyda muǵalimder semınarıasynda.
Óleńderi: «Ótken kúnder», «Asaý tulpar», «Ekspress», «Turmys tolqynynda»
Poemalary: «Aqqýdyń aırylysýy», «Kókshetaý», «Qyzyl ot»
Jazýshy «Qyr balalary, «Jer qazǵandar», «Tar jol taıǵaq keshý» romandary
Dramatýrgıa - «Baqyt jolynda»
Qoǵam qaıratkeri - Jazýshylar odaǵynda, «Eńbekshi Qazaq» gazeti, qazirgi «Egemen Qazaqstan», «Ádebıet maıdany» qazirgi «Juldyz» jýrnalynda redaktor bolyp jumys istegen.
2 - bólim: Óleńmen tanysý. Óleńdi mánerlep oqý.
3 - bólim: Betpaqdala - kıikter mekeni
Betpaqdala - qýraǵan shól, qysy - jazy elsiz. Onda ózen, kól, kók ala betegeli bel bolmaıdy. Betpaqtyń kóldeneńin el «segiz» kóship áreń ótken. Mundaı jerde qulan men kıik qana shólge kóship, «ósip - óngen». Meńireý dala yzyńdaǵan jeldiń daýysy ǵana estiledi.
Kıiktiń sıpaty
Adamnyń balasyndaı eki kózi móldiregen, qap - qara, tanaýy jelpildep, aldymyzda bizden úrkip qarap turǵandaı. Ańnyń perishtesi, basqa ańǵa teńdessiz sulý.
Jaraly kıik
Kıikti atyp, múıizin paıda qylyp satyp júrgen adamdardyń biri bizdiń kıikke de kóz saldy. Betpaqdalada kele jatqan kıikti atty. Pana izdep, shybyn janyn qoıarǵa jer tappaı sandalyp, qańǵalaqtap kıik kele jatty. Aq denesi qanǵa boıalyp, álsin - álsin jyǵylyp qany jerge tamyp, qınalyp keledi. Aq bóken saharanyń botakózin kózi qıyp qandaı mergen atty eken. Japanda (aıdalada) kómekke keler eshkim joq, móldiregen eki kózi kómek suraǵandaı áli ketip sorly kıik jyǵyldy.
Aıanysh sezimi joq adamdarda
Meniń tań qalatynym, adamdarda aıanysh sezimi joq bolyp barady. Tabıǵattyń erkeleri, perishteleri ańdar men qustar, sonyń ishinde qarlyǵash, kıik, aqqý, bóken sıaqty sulýlyqty, ásemdikti kóre bilmeı de jaýyzdyq jasaıdy - aý. Aıanysh sezimi joq adamdardy ortamyzdan alastatylýy tıis. Tabıǵatty qorǵap, qasterlep, bir jándigine bolsa da zıan tıgizbeıik. Ádemilikti, sulýlyqty kóre bileıik.
İÚ. Bilimdi bekitý. Satylaı keshendi taldaý.
1. Avtory - S. Seıfýllın
2. Taqyryby - Sulýlyqty túsine bilý, qorǵaý.
3. Janr túri - poezıa (óleń)
4. Ideıasy - tabıǵatty qorǵaý, jaýyzdyqty áshkereleý.
5. Shýmaq - 17 shýmaqty
6. Tarmaq - 68 tarmaqty
7. Býnaq - 3 býnaq. Betpaq shól (oıly - qyrly) panasy bar
8. Býyn sany - 11 býyndy
ar - qa - nyń bet - paq de - gen da - la - sy bar,
9. Uıqas túri - a, a, b, a qara óleń uıqasy
10. 1. Epıtet – sulý ań, jazasyz jan, qý baıalysh, qara jýsan, kógala, betegeli bel, shóbi suıyq, tańy appaq, kózi móldir, qara, ádemi tanaý, baıǵus bóken, aqsaq kıik, shybyn jan, qyzyl qan, qońyltaq jel.
10. 2. Teńeý – qazaqtyń maldaryndaı, jas balasha
11. Túsindirme sózdik – shóbi suıyq - shóbi az
saıaq - neken - neken - saıaq
meńireý - typ - tynysh
12. Tárbıelik máni - Óleń tabıǵat sulýlyǵyn aıta otyryp, ádemilikti túsine bilýge, súıýge tárbıeleıdi.
Ú. Sabaqty qorytý: «Jez kıik»
Úİ. Úıge tapsyrma. Óleńdi mánerlep oqý, «Keı adam kıik satyp, kásip qylǵan» shyǵarma jazý.
Úİİ. Baǵalaý.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
