Smýzı jáne onyń túrleri
Taqyryby: Smýzı jáne onyń túrleri
Qazirgi zaman talabyna saı bolashaq mamandardyń kásibı deńgeıin ǵylym salasynda, eńbek naryǵynda básekege qabiletti mamandar daıyndaý tehnıkasynda júıeli túrde týyndaıtyn tendensıalardy eskerý kerek. Osy maqsatqa qol jetkizý úshin, bolashaq maman óz bilimin ári qaraı kásibı deńgeıde jalǵastyrýǵa, áleýmettik - ekonomıkalyq sharttarǵa beıimdelýge nazar aýdarý qajet.
Bizdiń elbasymyz N. Á. Nazarbaev óziniń joldaýynda:
«Qazirgi zamanda jastarǵa aqparattyq tehnologıamen baılanysty álemdik standartqa saı múddeli jańa bilim berý óte qajet» atap ótti.
Qazir tańda óndiristik tájirıbe sabaqtarynda ınteraktıvtik kompúterlik tehnologıalardy (IKT) keńinen qoldanady - ásirese Microsoft office Power Point, Prezi, Padlet prezentasıalyq baǵdarlamalary.
Sonyń ishinde búgin sizdiń nazarlaryńyzǵa Prezi prezentasıalyq baǵdarlamany qoldanyp, daıyndalǵan baıandamany usynamyz.
Prezi — bul tizbeksiz qurylymda ınteraktıvti mýltımedıalyq prezentasıa qurýǵa arnalǵan veb - servıs. Prezi servısinde masshtabtaý (obektilerdi úlkeıtý jáne kishireıtý) tehnologıasynyń mańyzy zor.
Servısti paıdalaný (aqyly)
Búgingi bizdiń sheberlik klassymyzdyń taqyryby: «Kalorıasy tómen taǵam ónimderi - Tirshilik kózi».
Ár adam óz densaýlyǵyn ózi qadaǵalaý qajet. Ol úshin kalorıasy tómen, dárýmenderge baı, aǵzaǵa tez sinetin taǵamdar men sýsyndardy kúndelikti taǵamdyq rasıonyna qosý kerek.
Sonyń ishinde bizdiń búgingi daıyndaıtyn sýsynymyzdyń túri - Smýzı.
Smýzı óz densaýlyǵyn oılaıtyn adamdardyń qurmetine ıe bolǵan desert.
Smýzı - blender nemese mıksermen usaqtalǵan jemis pen kókónisterge muz, sút, ıogýrt, shyryn, bal, jumyrtqa jáne qumshekerdiń jáne basqa da komponentterdiń qosylýymen jasalatyn salqyn desert.
Kalıfornıada ótken ǵasyrdyń 30 - 40 jyldarynda Fred Ozıýs jáne Fred Ýorıng alǵash blender jasap shyǵarǵanda smýzıdiń alǵashqy reseptilerin oılap tapqan. Olar eń birinshi banan men ananastan smýzı daıyndaǵan. 1960 jyldardan keıin smýzıge «hıppi kokteıliniń» dańqy bekitildi. Biraq smýzıdiń ónerkásiptik tarıhy 1984 jylǵy Los - Andjelestegi Olımpıadamen tikeleı baılanysty. Osy olımpıadaǵa arnalyp erekshe densaýlyqqa paıdaly sýsyndar oılap tabylǵan. Amerıkandyqtar dástúr boıynsha smýzıdi oılap tabýshylar etip óz Otanyn jarıalady. Biraq, shyndyǵyna keletin bolsaq, smýzıdiń analogtary ótken ǵasyrlarda ártúrli halyqtarda bolǵan. Mysaly, gýava shyrynyn úndiler ań aýlaý aldynda kúsh - jiger men shydamdylyqty nyǵaıtý úshin ishken. Slavándyq sulydan jasalǵan kısel slaván jylnamashysy Nestordiń «Povestı vremennyh let» shyǵarmasynda sıpattalǵan, ózimizdiń qazaqtyń ulttyq kójesinde osy sýsynnyń qataryna jatqyzýǵa bolady. Smýzı nemese smýsıs dep ( aǵylshyn sózi – birkelki, jumsaq, tegis degendi bildiredi). Bul sýsyn qazirgi kezde jańaryp, durys tamaqtaný salasynda jańa baǵyttyń paıda bolýyna negiz boldy. Bireýler smýzıdi shyryn dese, keıbireýleri ony kokteılmen salystyrady. Shyryndy daıyndaý úshin shyrynsyqqysh, kokteıldi daıyndaý úshin mıkser, al smýzı blenderdiń kómegimen jasalady. Al jemis pen jıdekterdi blenderde ezgende púre jasalyp, smýzıde jasunyq, iri talshyqtar sıaqty paıdaly zattar bolady. Keıbir kokteılder syrtqy túri, quramy men daıyndaý tásilimen smýzıge uqsas bolyp keledi, biraq kokteılderge qaraǵanda smýzı alkogól qosylmaıtyn sýsyn retinde oılastyryldy. Sondyqtan, onyń quramynda alkogól bolmaýy qajet.
Smýzıdiń paıdasyn tek dıetologtar ǵana emes, psıhologtar da rastaıdy. Olar smýzıdiń terapevtıkalyq áserin zerttep, bul sýsynnyń streske qarsy áseri bar ekendigin aıtyp ketti.
Álem dıetologtary: «Osy ónim dárýmender, jasunyq, pektın, mıneraldar, qorektendiretin zattar, kálsı men aqýyzdar (eger smýzıdiń negizi sútten jasalsa), bıologıalyq belsendi zattarǵa baı bolady. Eger óz rasıonyńyzǵa smýzıdi engizseńiz, aǵza qajetti zattar, dárýmendermen qorektendirilip, tazaryp, ýlaǵysh zattar men shlaktar shyǵyp, zattardyń almasýy jyldamdatylady. Smýzı asqazandy júktemeı toıdyrady, qartaımaýǵa áser etedi.
Smýzıdi álsiz adamdarǵa ımýnıtetti nyǵaıtý úshin qoldaný usynylady. Osyndaı smýzıdiń ıngrıdıentterine apelsın, qaraqat, jenshen, shyrǵanaq, janjabil, zyǵyr dáni enedi. Maýsymdyq sýyq tıýde óz rasıonyńyzǵa sıtrýs negizdi smýzıdi engizińiz. Bundaı smýzı 6 kúndik dárýmender normasyn toltyrady dep esepteledi. Keminde aptasyna bir ret tabıǵı ıogýrt, banan, apelsın, bal jáne suly qosylǵan smýzı brekfest kúnin jasaýǵa keńes beremin.
Salmaqty tómendetý úshin jemisti smýzılerge kalorıasy tómen jemis pen jıdekter qoldaný kerek: abrıkostar, mandarınder jáne qara qaraqat. Maılylyǵy az ónimderge alma, greıpjemis, ananas, anar, shıe. Al júzim, avokado, qarbyz, qaýyn jáne persıkten bas tartqanyńyz jón.
Dıetologtardyń aıtýy boıynsha, smýzıdiń quramynda tistiń emalin qatty buzatyn áseri bar jemis qyshqyly bolady. Sondyqtan smýzıdi ishkende kokteıl tútikshesin qoldanyńyz. Ádettegi tamaqtanýdy uzaq ýaqyt smýzıdi qoldanýmen almastyrýǵa bolmaıdy. Sebebi, tis saý bolý úshin jumys isteý qajet: tisteý, shaınaý, kemirý. Tamaqty shaınaý kezinde tisti tazartatyn tabıǵı antıseptık silekeı bólinedi. Tek suıyq tamaq ishkende, silekeı az bólinedi, tisterde karıes paıda bolyp buzylady. Sonymen qatar, as qorytý úderisiniń buzylýyna alyp keledi. Eger siz smýzıdi úıde daıyndasańyz, onyń tazalyǵy men tabıǵılyǵyna senimdi bolasyz.
Smýzıdi úıde de daıyndaýǵa bolady. Eń bastysy jemis, jańǵaq, kókónis, askók, balmuzdaq, ıogýrt, muzdy púrege ońaı aınaldyratyn qýatty stasıonarlyq blenderińiz bolsa bolǵany. Sonymen birge, sizge kókónister men jemisterdi daıyndaýǵa arnalǵan kishkentaı pyshaq, ólshegish stakan, eki shyny bokal, úlken dıametrli kokteıl tútiksheleri qajet.
Cmýzı daıyndaý úshin jumsaǵy 50%tyǵyz jemis(banan, mango, grýsha) jáne 50% shyryndy jemisti qoldansańyz púre tym qoıý bolmaıdy. Sosyn sý, sút nemese muz kýbıkterimen aralastyryńyz.
Paıdaly sýsyn jasaýdyń erejeleri:
Smýzıdi kóp etip daıyndamaý. Ol tek jańa jasalǵan kúıinde paıdaly
Maılylyǵy tómen sút, maılylyǵy tómen aıran, ıogýrt nemese irimshik, al qanttyń ornyna bal qoldanyńyz.
Kókónisten jasalǵan smýzıge tuz salmaýǵa tyrysyńyz: úgitilgen qurǵaq teńiz oramjapyraǵy men dámdeýishter qoldanǵan paıdaly.
Osyndaı smýzıdi qoldanǵanda kelesi ónimderdi paıdalaný qajet: 2 bólik askók+2 bólik suıyqtyq+3 bólik kókónis. Bul jerde negizge 160 gramdyq ólshegish keseni alý kerek.
Smýzı daıyndaý úshin eń tanymal kókónis, jemis jáne askókke shpınat, latýk salaty, japyraqty oramjapyraq, aqjelken, banan, avokado, jıdekter, mango, apelsın, almurt, júzim, tomat, sábiz, qyzylsha, qıar jatady. Dámin jaqsartýǵa janjabil, darshyn, kakao, proteındik kokteıl, jańǵaqtar kómektesedi. Japyraqtar bóliginiń sýsynǵa túspeýi jáne birkelkilikke qol jetkizý úshin jasyl smýzı eki kezeńmen aralastyrylady. Birinshi kezeńde askók pen suıyq negiz aralastyrylady. Ekinshi kezeńde jemister qosylyp, birkelki kúıge kelgenshe aralastyrylady.
1. Ár túrli jemisterden qabattalyp daıyndalǵan smýzı.
Quramy:
banan
kıvı
qulpynaı
ıogýrt
bal
Daıyndaý tehnologıasy:
Bananda dóńgelekshelep týrap, ústine ıogýrt quıyp, blendermen birtekti massaǵa kelgenshe aralastyrady. Kıvıdi týrap, bólek ydysta ústine bal quıyp, blendermen birtekti massaǵa kelgenshe aralastyrady. Muzdatylǵan qulpynaıǵa ıogýrt quıyp, blendermen birtekti massaǵa kelgenshe aralastyrady. Bokalǵa banan, kıvı, qulpynaıdy kezekpen quıady. Qulpynaıdyń ústine banannan gúldi órnektep jáne jalbyz japyraǵyn ásemdik úshin qoıady.
2. Jasyl smýzı
Quramy:
avokado
shpınat
aqjelkek
alma shyryny
usaqtalǵan muz
Daıyndaý tehnologıasy:
Aqjelkekpen shpınatty usaqtap týrap, ústine týralǵan avokadony salyp, blendermen birtekti massaǵa kelgenshe aralastyrady. Ásemdeýge avokado tilimimen qabyǵyn paıdalanýǵa bolady.
3. Maısyzdandyrylǵan aıranda daıyndalǵan smýzı.
Quramy:
maısyzdandyrylǵan aıran
jibitilgen suly
muzdatylǵan qyzyl qaraqat
bal
Daıyndaý tehnologıasy:
Eń aldymen sulyny ystyq sý quıyp, jibitip qoıady. Sol kezde qaraqatqa bal quıyp, blendermen birtekti massaǵa kelgenshe aralastyrady. Oǵan jibitilgen suly men aırandy quıyp, taǵy da blendermen birtekti massaǵa kelgenshe aralastyrady. Ásemdeýge kokos untaǵy men lımon tilimin qoldanady.
4. Sútte daıyndalǵan smýzı.
Quramy:
banan
sút 2, 5%
apelsın
bal
usaqtalǵan muz
Daıyndaý tehnologıasy:
Banan men apelsındi bólikterge bólip, oǵan muz, bal, sút quıyp, blendermen birtekti massaǵa kelgenshe aralastyrady.
Batys Qazaqstan oblysy, Oral qalasy,
«Oral «Servıs» tehnologıalyq koleji»MKQK,
óndiristik oqytý sheberi Gýmırova Akmaral Erjanovna
Smýzı jáne onyń túrleri júkteý
Qazirgi zaman talabyna saı bolashaq mamandardyń kásibı deńgeıin ǵylym salasynda, eńbek naryǵynda básekege qabiletti mamandar daıyndaý tehnıkasynda júıeli túrde týyndaıtyn tendensıalardy eskerý kerek. Osy maqsatqa qol jetkizý úshin, bolashaq maman óz bilimin ári qaraı kásibı deńgeıde jalǵastyrýǵa, áleýmettik - ekonomıkalyq sharttarǵa beıimdelýge nazar aýdarý qajet.
Bizdiń elbasymyz N. Á. Nazarbaev óziniń joldaýynda:
«Qazirgi zamanda jastarǵa aqparattyq tehnologıamen baılanysty álemdik standartqa saı múddeli jańa bilim berý óte qajet» atap ótti.
Qazir tańda óndiristik tájirıbe sabaqtarynda ınteraktıvtik kompúterlik tehnologıalardy (IKT) keńinen qoldanady - ásirese Microsoft office Power Point, Prezi, Padlet prezentasıalyq baǵdarlamalary.
Sonyń ishinde búgin sizdiń nazarlaryńyzǵa Prezi prezentasıalyq baǵdarlamany qoldanyp, daıyndalǵan baıandamany usynamyz.
Prezi — bul tizbeksiz qurylymda ınteraktıvti mýltımedıalyq prezentasıa qurýǵa arnalǵan veb - servıs. Prezi servısinde masshtabtaý (obektilerdi úlkeıtý jáne kishireıtý) tehnologıasynyń mańyzy zor.
Servısti paıdalaný (aqyly)
Búgingi bizdiń sheberlik klassymyzdyń taqyryby: «Kalorıasy tómen taǵam ónimderi - Tirshilik kózi».
Ár adam óz densaýlyǵyn ózi qadaǵalaý qajet. Ol úshin kalorıasy tómen, dárýmenderge baı, aǵzaǵa tez sinetin taǵamdar men sýsyndardy kúndelikti taǵamdyq rasıonyna qosý kerek.
Sonyń ishinde bizdiń búgingi daıyndaıtyn sýsynymyzdyń túri - Smýzı.
Smýzı óz densaýlyǵyn oılaıtyn adamdardyń qurmetine ıe bolǵan desert.
Smýzı - blender nemese mıksermen usaqtalǵan jemis pen kókónisterge muz, sút, ıogýrt, shyryn, bal, jumyrtqa jáne qumshekerdiń jáne basqa da komponentterdiń qosylýymen jasalatyn salqyn desert.
Kalıfornıada ótken ǵasyrdyń 30 - 40 jyldarynda Fred Ozıýs jáne Fred Ýorıng alǵash blender jasap shyǵarǵanda smýzıdiń alǵashqy reseptilerin oılap tapqan. Olar eń birinshi banan men ananastan smýzı daıyndaǵan. 1960 jyldardan keıin smýzıge «hıppi kokteıliniń» dańqy bekitildi. Biraq smýzıdiń ónerkásiptik tarıhy 1984 jylǵy Los - Andjelestegi Olımpıadamen tikeleı baılanysty. Osy olımpıadaǵa arnalyp erekshe densaýlyqqa paıdaly sýsyndar oılap tabylǵan. Amerıkandyqtar dástúr boıynsha smýzıdi oılap tabýshylar etip óz Otanyn jarıalady. Biraq, shyndyǵyna keletin bolsaq, smýzıdiń analogtary ótken ǵasyrlarda ártúrli halyqtarda bolǵan. Mysaly, gýava shyrynyn úndiler ań aýlaý aldynda kúsh - jiger men shydamdylyqty nyǵaıtý úshin ishken. Slavándyq sulydan jasalǵan kısel slaván jylnamashysy Nestordiń «Povestı vremennyh let» shyǵarmasynda sıpattalǵan, ózimizdiń qazaqtyń ulttyq kójesinde osy sýsynnyń qataryna jatqyzýǵa bolady. Smýzı nemese smýsıs dep ( aǵylshyn sózi – birkelki, jumsaq, tegis degendi bildiredi). Bul sýsyn qazirgi kezde jańaryp, durys tamaqtaný salasynda jańa baǵyttyń paıda bolýyna negiz boldy. Bireýler smýzıdi shyryn dese, keıbireýleri ony kokteılmen salystyrady. Shyryndy daıyndaý úshin shyrynsyqqysh, kokteıldi daıyndaý úshin mıkser, al smýzı blenderdiń kómegimen jasalady. Al jemis pen jıdekterdi blenderde ezgende púre jasalyp, smýzıde jasunyq, iri talshyqtar sıaqty paıdaly zattar bolady. Keıbir kokteılder syrtqy túri, quramy men daıyndaý tásilimen smýzıge uqsas bolyp keledi, biraq kokteılderge qaraǵanda smýzı alkogól qosylmaıtyn sýsyn retinde oılastyryldy. Sondyqtan, onyń quramynda alkogól bolmaýy qajet.
Smýzıdiń paıdasyn tek dıetologtar ǵana emes, psıhologtar da rastaıdy. Olar smýzıdiń terapevtıkalyq áserin zerttep, bul sýsynnyń streske qarsy áseri bar ekendigin aıtyp ketti.
Álem dıetologtary: «Osy ónim dárýmender, jasunyq, pektın, mıneraldar, qorektendiretin zattar, kálsı men aqýyzdar (eger smýzıdiń negizi sútten jasalsa), bıologıalyq belsendi zattarǵa baı bolady. Eger óz rasıonyńyzǵa smýzıdi engizseńiz, aǵza qajetti zattar, dárýmendermen qorektendirilip, tazaryp, ýlaǵysh zattar men shlaktar shyǵyp, zattardyń almasýy jyldamdatylady. Smýzı asqazandy júktemeı toıdyrady, qartaımaýǵa áser etedi.
Smýzıdi álsiz adamdarǵa ımýnıtetti nyǵaıtý úshin qoldaný usynylady. Osyndaı smýzıdiń ıngrıdıentterine apelsın, qaraqat, jenshen, shyrǵanaq, janjabil, zyǵyr dáni enedi. Maýsymdyq sýyq tıýde óz rasıonyńyzǵa sıtrýs negizdi smýzıdi engizińiz. Bundaı smýzı 6 kúndik dárýmender normasyn toltyrady dep esepteledi. Keminde aptasyna bir ret tabıǵı ıogýrt, banan, apelsın, bal jáne suly qosylǵan smýzı brekfest kúnin jasaýǵa keńes beremin.
Salmaqty tómendetý úshin jemisti smýzılerge kalorıasy tómen jemis pen jıdekter qoldaný kerek: abrıkostar, mandarınder jáne qara qaraqat. Maılylyǵy az ónimderge alma, greıpjemis, ananas, anar, shıe. Al júzim, avokado, qarbyz, qaýyn jáne persıkten bas tartqanyńyz jón.
Dıetologtardyń aıtýy boıynsha, smýzıdiń quramynda tistiń emalin qatty buzatyn áseri bar jemis qyshqyly bolady. Sondyqtan smýzıdi ishkende kokteıl tútikshesin qoldanyńyz. Ádettegi tamaqtanýdy uzaq ýaqyt smýzıdi qoldanýmen almastyrýǵa bolmaıdy. Sebebi, tis saý bolý úshin jumys isteý qajet: tisteý, shaınaý, kemirý. Tamaqty shaınaý kezinde tisti tazartatyn tabıǵı antıseptık silekeı bólinedi. Tek suıyq tamaq ishkende, silekeı az bólinedi, tisterde karıes paıda bolyp buzylady. Sonymen qatar, as qorytý úderisiniń buzylýyna alyp keledi. Eger siz smýzıdi úıde daıyndasańyz, onyń tazalyǵy men tabıǵılyǵyna senimdi bolasyz.
Smýzıdi úıde de daıyndaýǵa bolady. Eń bastysy jemis, jańǵaq, kókónis, askók, balmuzdaq, ıogýrt, muzdy púrege ońaı aınaldyratyn qýatty stasıonarlyq blenderińiz bolsa bolǵany. Sonymen birge, sizge kókónister men jemisterdi daıyndaýǵa arnalǵan kishkentaı pyshaq, ólshegish stakan, eki shyny bokal, úlken dıametrli kokteıl tútiksheleri qajet.
Cmýzı daıyndaý úshin jumsaǵy 50%tyǵyz jemis(banan, mango, grýsha) jáne 50% shyryndy jemisti qoldansańyz púre tym qoıý bolmaıdy. Sosyn sý, sút nemese muz kýbıkterimen aralastyryńyz.
Paıdaly sýsyn jasaýdyń erejeleri:
Smýzıdi kóp etip daıyndamaý. Ol tek jańa jasalǵan kúıinde paıdaly
Maılylyǵy tómen sút, maılylyǵy tómen aıran, ıogýrt nemese irimshik, al qanttyń ornyna bal qoldanyńyz.
Kókónisten jasalǵan smýzıge tuz salmaýǵa tyrysyńyz: úgitilgen qurǵaq teńiz oramjapyraǵy men dámdeýishter qoldanǵan paıdaly.
Osyndaı smýzıdi qoldanǵanda kelesi ónimderdi paıdalaný qajet: 2 bólik askók+2 bólik suıyqtyq+3 bólik kókónis. Bul jerde negizge 160 gramdyq ólshegish keseni alý kerek.
Smýzı daıyndaý úshin eń tanymal kókónis, jemis jáne askókke shpınat, latýk salaty, japyraqty oramjapyraq, aqjelken, banan, avokado, jıdekter, mango, apelsın, almurt, júzim, tomat, sábiz, qyzylsha, qıar jatady. Dámin jaqsartýǵa janjabil, darshyn, kakao, proteındik kokteıl, jańǵaqtar kómektesedi. Japyraqtar bóliginiń sýsynǵa túspeýi jáne birkelkilikke qol jetkizý úshin jasyl smýzı eki kezeńmen aralastyrylady. Birinshi kezeńde askók pen suıyq negiz aralastyrylady. Ekinshi kezeńde jemister qosylyp, birkelki kúıge kelgenshe aralastyrylady.
1. Ár túrli jemisterden qabattalyp daıyndalǵan smýzı.
Quramy:
banan
kıvı
qulpynaı
ıogýrt
bal
Daıyndaý tehnologıasy:
Bananda dóńgelekshelep týrap, ústine ıogýrt quıyp, blendermen birtekti massaǵa kelgenshe aralastyrady. Kıvıdi týrap, bólek ydysta ústine bal quıyp, blendermen birtekti massaǵa kelgenshe aralastyrady. Muzdatylǵan qulpynaıǵa ıogýrt quıyp, blendermen birtekti massaǵa kelgenshe aralastyrady. Bokalǵa banan, kıvı, qulpynaıdy kezekpen quıady. Qulpynaıdyń ústine banannan gúldi órnektep jáne jalbyz japyraǵyn ásemdik úshin qoıady.
2. Jasyl smýzı
Quramy:
avokado
shpınat
aqjelkek
alma shyryny
usaqtalǵan muz
Daıyndaý tehnologıasy:
Aqjelkekpen shpınatty usaqtap týrap, ústine týralǵan avokadony salyp, blendermen birtekti massaǵa kelgenshe aralastyrady. Ásemdeýge avokado tilimimen qabyǵyn paıdalanýǵa bolady.
3. Maısyzdandyrylǵan aıranda daıyndalǵan smýzı.
Quramy:
maısyzdandyrylǵan aıran
jibitilgen suly
muzdatylǵan qyzyl qaraqat
bal
Daıyndaý tehnologıasy:
Eń aldymen sulyny ystyq sý quıyp, jibitip qoıady. Sol kezde qaraqatqa bal quıyp, blendermen birtekti massaǵa kelgenshe aralastyrady. Oǵan jibitilgen suly men aırandy quıyp, taǵy da blendermen birtekti massaǵa kelgenshe aralastyrady. Ásemdeýge kokos untaǵy men lımon tilimin qoldanady.
4. Sútte daıyndalǵan smýzı.
Quramy:
banan
sút 2, 5%
apelsın
bal
usaqtalǵan muz
Daıyndaý tehnologıasy:
Banan men apelsındi bólikterge bólip, oǵan muz, bal, sút quıyp, blendermen birtekti massaǵa kelgenshe aralastyrady.
Batys Qazaqstan oblysy, Oral qalasy,
«Oral «Servıs» tehnologıalyq koleji»MKQK,
óndiristik oqytý sheberi Gýmırova Akmaral Erjanovna
Smýzı jáne onyń túrleri júkteý
You Might Also Like
