InfoHub Logo

Til kemistigi bar balalarǵa, ata - analarǵa, logopedterge arnalǵan.

Ata - analarǵa nusqaý
Sizdiń sábıińizdiń densaýlyǵy men qatar, jalpy sóıleý tilin durys qalyptastyrý úshin balabaqshamen tyǵyz qarym - qatynas jasaǵanyńyz durys. Usynylyp otyrǵan úı tapsyrmasyn oryndaý dápteri, ózderińizdiń kómekterińizdiń arqasynda balańyzdyń kóp nárseni tanyp bilýine septigin tıgizedi degen oıdamyz.
Bul úı tapsyrmasy dápteri til kemistigi bar balalarǵa arnalady. Munda sizdermen birigip jumys jasaý úshin árbir taqyrypqa sáıkes tapsyrmalar beriledi.
Bir aptaǵa arnalyp berilgen tapsyrmalardy 15 - 20 mınýt balańyzben birge kúndelikti pysyqtap otyryńyz.
Jumys dápteriniń qundylyǵy munda maqal - mátelder, jańyltpashtar, jumbaqtar, taqpaqtar, áńgimeler, oılaý - estý qabiletterin damytýǵa, til baılyqtaryn molaıtýǵa arnalǵan túrli oıyndar, usaq qol qımyldary, shynyqtyrý jattyǵýlary usynylǵan.
Sonymen qatar balańyzben sabaqqa daıyndalý ýaqytyn únemdi paıdalaný úshin sábıińizdiń kóńil kúıiniń kóterińki bolýyn, ári sharshap qalmaýyn qadaǵalańyz.
Ol úshin oıyn túrinde balanyń qyzyǵýshylyǵyn arttyryńyz. Balańyzdyń sóıleý tili qalyptasqan bolsa túrli suraqtar qoıý arqyly oıyn jetkizýge daǵdylanyńyzdar!
Qurmetti ata - analar, sizdiń balańyzben ortaq is - áreketterińizge sáttilik tileımin!
Kitappen jumys isteý erejesi

Ata – anaǵa nusqaý. Barlyq leksıkalyq taqyryptarǵa berilgen tapsyrmalar.

Sózdiń tirkesin damytýǵa arnalǵan tapsyrmalar. Sóz tirkesterin quraý, sóılem quraý, sýretterdi kórsete otyryp áńgimeleý.

Saýsaqtardyń qımyl - qozǵalysyn damytýǵa arnalǵan oıyn tapsyrmalary.

Artıkýlásıalyq jattyǵýlar. Artıkýlásıalyq jattyǵýlardyń negizgi maqsattary til dybystaryn durys aıtýǵa kerekti sóıleý músheleriniń qımyl - qozǵalystaryn tolyq jetildirý. Ár jattyǵýdyń ózindik aty bar.

Qosymsha jeke tapsyrmalar.
Dene músheleri.

Balaǵa aıtyp túsindir.
- Myna sýretke qarap balalaryńyzben sóılesińizder.
- Myna dene múshelerin atap, kórsetip aıtyńyzdar.

«Durys aıt»
Myna dene múshelerimen ne isteımiz?
Mysaly: murynymyzben dem alamyz.
Tisimizben______________________
Aıaǵymyzben ___________________
Basymyzben ___________________
Qolymyzben____________________

«Aıtyp jasap, jatta»
Kózimdi men jumamyn, jumamyn,
Kózimdi men ashamyn, ashamyn,
Aýzymdy men ashamyn, ashamyn,
«A» dybysyn aıtamyn, aıtamyn.

Sende ne bar? Tap.

Balalarǵa óz boılarynan qandaı dene músheleri ekiden ekenin kórsetýin, aıtýyn suraıdy. Mysaly: eki kóz,............................................................................................

Biz ne úshin qolymyzdy jýamyz? Qashan, ne istegende?

Balanyń jaýabyn jazyńyz......................................................................................

Kıimder.

Balaǵa aıtyp túsindir.

Myna kıimderdiń atyn durys ata.

Jaqsy kóretin kıimińdi jaz..
________________________
________________________

Birge jattaý.
Ma - ma - ma qara pıma.
On - on - on jyly ton:
Shyn - shyn - shyn ádemi qulaqshyn,
Ǵap - ǵap - ǵap toqylǵan qolǵap.

«Kóp, az»
Kóılek – kóılekter
Shalbar –.......................
Jeıde –........................
Qulaqshyn –.................
Ton –.............................

Aıaq kıimder.

Balaǵa aıtyp túsindir.
- Bizge nege aıaq kıim qajet, ony neden jasaıdy.

Sýretke qarap aıaq kıimderdiń ataýlaryn durys ata. (ókshe, baý, qonysh, zamok, taban, bas)

«Sóz taýyp este saqta»
Etik qandaı?..................................................................
Pıma qandaı?..............................................................
Báteńke qandaı?..........................................................
Týflı qandaı?.............................................................

Dıdaktıkalyq oıyn «Sózdi qaıtar» (doppen)

Balamen dopty laqtyra otyra kıimderdi, aıaq kıimderdi ataı otyryp dopty bir - birine beredi.
________________________________________________________
________________________________________________________

Ydystar.

Balaǵa aıtyp túsindir.
- Balańyzǵa ydystar týraly túsinik berip, olardy qaıda qoldanatynymyzdy aıtyp túsindirińiz.

Sýrettegi ydystardyń ataýlaryn ata.

«Az, kóp»
Pyshaq - pyshaqtar
Qasyq –...........................
Tárelke –........................
Ojaý –............................
Kese –..............................
Shanyshqy -....................

Jumbaq sheshý
Ótkir júzdi keledi,
Óte qajet qural ol.
Tutas zatty bóledi,
Usaqtap ta týrar ol.

Dıdaktıkalyq oıyn «Kim tez»
Dopty bir - birine bere otyra, ydystardy ataý.

Sýretke qarap suraqqa jaýap ber. Sýretti boıa.

Ana ne istep jatyr?...............................................................................
Qasynda qandaı ydystar bar?.............................................................
Sýrette qandaı bólme beınelengen?....................................................
Ana qolynda ne ustap tur?...................................................................
Jaz.

Balaǵa aıtyp túsindir.

- Balaǵa dalada jaz mezgili kelgeni týraly túsindirińiz.
- Jaz aıynda aǵashtar gúldep, orman jasyl túske boıalyp, qyrda kóptegen ósimdik gúlder ósetinin aıtyp túsindirińiz.
Sýretke qarap suraqtarǵa jaýap ber

- Qandaı jyl mezgili keldi?..........................................................................
- Jaz aıynda aǵashtar men shópterdiń túsi qandaı?..................................
- Jazda ormanda neler kóp?........................................................................
- Jazda aspan qandaı?.................................................................................
- Balalar ne istep jatyr?............................................................................

Birge jattaıyq!
Balaqaı - aý balaqaı,
Jaz keledi - aý alaqaı.
Jalań aıaq júremiz,
Balaqty da túremiz.
Taıǵa minip kelemiz,
Altybaqan tebemiz.

Sýrettegi gúldi durys boıa.

Úı janýary. Mysyq.

Balaǵa aıtyp túsindir.
Sýretke qarap mysyqtyń dene múshelerin ata.

Este saqtaıyq!
Mysyq - mıaýlaıdy, pyryldaıdy.
Mysyq – marǵaý, úı janýary.

Taqpaq jattaý.
«Mysyq»
Mysyq kózin ashty da,
Súrtti betin qolymen.
Kim bilsin, qarny ashty ma,
Jýyndy ata jolymen.

«Oılap, tap» Mysyq ne istep jatyr.

________________ _________________

Oıyn «Aınytpaı sal» Olaı - bylaı júgirip,
Ala mysyq oınamaı,
Asha almasa esikti,
Dybystaıdy ol qalaı?......................

Durys boıa.

Úı janýary. It.

Balaǵa aıtyp túsindir.
- Sýretke qarap ıttiń dene múshelerin ata.

It úı janýary, ıttiń balasy kúshik.

Birge jattaıyq.
«Kúshik»
Kúshigim ósip ıt boldy,
Túnde tynbaı úredi.
Adal dosyn qasymnan,
Qalmaı birge júredi.
Este saqta.
It úredi, arsyldaıdy, yryldaıdy.
Kúshik sháýildeıdi.

Oıyn «Aınytpaı sal»
Kúzetshi kúshik saq qulaq,
Úı kúzetip shapqylap.
Dybys shyqsa qattyraq,
Qalaı - qalaı úredi?.....................

Jumbaqty sheship, sýretti durys boıa.

Adamǵa serik,
Kúzetke berik.
(..........)
Til kemistigi bar balalarǵa, ata - analarǵa, logopedterge arnalǵan júkteý