InfoHub Logo

Bısmlıllahhır Rahmmannırahım!

Baıqus ana kól jaǵalaı júgirdi, judyryqtaı júreginiń ishinde atom bombysy jaryldy, óz tepe-teńdigin joǵaltty. Qaǵanaǵyn haq jaryp shyqqan shaqalaǵyn tiri turyp sýǵa jiberdi,sonyń artynan ózin sýǵa laqtyrýǵa oıy ketti.

Aspan asty, jer beti qybyrlaǵan tirshilik, qara qumyrysqa biz bilmeıtin maqsattarmen arqasyna al but, jelkesine jeti put júek arqalap ketip barady, barlyq jan ıesi Rabbysyn qalasada, qalamasada zikir ete, dem alyp-dem shyǵarady. Dem úzilse, júrek soǵýdan toqtaıdy, ómir bitedi. Ómir degen bir «dem» ǵana....

Ol sábıi úshin jan berýge daıyn... Sol sátte Uly Jaratýshy Qudiretimen onyń júregine tynyshtyq berdi, keýdesine nur quıdy, sandyqtaǵy sábıi sý betinde birde joǵary, birde tómen teńsele baıaý jylystap barady. Baıqus ana  janyn jegideı jegen aýyr kúızelisten qutyldy. Balasy týraly aryqaraı oılaýǵa oıy jalǵaspady, oılaı almady, denesin basqaratyn jumyr eti júregi «Alla, Alla» dep soǵyp ketti, sondaı bir rahat kúı keshtti, ózin eń baqty adam sezindi. Sý betindegi shaqalaq sandyq ishinde qamsyz uıqyda. Allanyń qalaýymen sý jumsaq aqty. Jórgeginde anasynyń ısin emirene ıskep kózin ashpaı baıaý terbelip, sý aǵysymen bir ıirden aınala kózden kórinbeı ketti. Ana baqyraıyp qarap tur...Júregi «Alla, Alla» dep soǵyp jatty....onyń júrek soǵysyna endi sý betindegi bolmashy tolqyndar, taýlar, arystandar, qustar bár-bári qosyla «Alla, Alla» dep Jaratýshysyn jappaı zikir ete bastady. Ana sondaı baqyttyń qushaǵynda terbeldi...

Jer betiniń apshysyn qýyrǵan qaharly patsha Perǵaýyn Mysyr jerin ashsa alqanynda, jumsa judyryǵynda ustap turdy. Bir kúni ol tús kórdi, túsinde jaman is kórdi. «Baıtl Mýhaddas jaqtan shyqqan órt Mysyrǵa jetip, Mysyrdyń kúlli ǵımarattaryn, kúl qylady. Biraq, bánı Israıl din aman».

Perǵaýyn baqsy, balger, sıqyrshy, juldyzshylardy jınap túsin jorytady. «Bánı Israılden dúnıege bir ul keledi eken, — deıdi jorýshy. — Mysyryń da, taǵyń da sonyń qolynan kúl-talqan bolady. Dinińdi ózgertedi.

Ózin qudaı sanap, ólimdi umytqan ozbyr patsha, óletinin esh moıyndaǵysy kelmeı sary shashy tik turyp, jıren saqaly dirildeıdi, jaman qatty surlandy. Perǵaýyn Israılden týǵan uldy túgel óltirýge ámir etedi. Israıl ishine kóp jasaǵyn baqylaýshy etip qoıady. Jazalaýshylar eki qabat áıelderdi qınap, túsik tastatady. Úlkender ólip, arttan erer jastar qosylmaı, elde erkek quryp bara jatady. Qybtıdyń aqsaqaldary perǵaýynǵa kelip, «Áýlet qurýǵa aınaldy. Aýyr jumys qarttarǵa qaldy. Tirshilikti kim jalǵastyrady», — dep ótinish aıtady. Barlyq isin aqyldasyp sheshetin Perǵaýyn jannydaǵy qyryq ýázirdiń ýájin tyńdap, jyl aralatyp týylǵan ul balalardy qyrýǵa pármen berdi. Dál sol jylda tolǵaǵy qysqan ananyń esi shyqty, uly úshin shyr-pyr boldy. Beıshara ananyń oıyna sandyqshaǵa salyp, sýǵa aǵyzýdan basqa eshteńe túspedi. Shabarmandar bultıǵan qarnynǵa qarap áıelderdi ańdyp, kún-tún shapqylady. Áne, olar zýlap ketip barady.

***

Perǵaýynnyń jary Ásıa anamyz kópirdiń ústinde keshki salqynda shalynyń janynda turdy. Alystan sý betinde jalt-jult etken nurdy baıqady, qıǵash túsken kún kúmis tolqynǵa shaǵylysa sý beti odan saıyn jarqyrady. Ásıa nurǵa kóz saldy, sandyqsha jaryq-juryq etip jaqyndap keledi, kózin ýqalaı qaıta qarady. Qyzmetshiler sandyqty sýdan alyp betin ashty. Altyn basty balany kórgen jerden Ásıa anamyzdyń analyq meıiri oıanyp, baǵyp alýǵa nıet etti. Qaharly patshy balany kórip sanasy san jaqty kezdi, oıy oıpyl-toıpyl hálge tústi. Ásıa anamyz «baǵyp alsaq» dep ótinish etti, qalyń oı tumanyna shógip turǵan jaýyz patsha únsiz bas ızep turǵanyn ózi de bilgen joq. Balany saraıǵa alyp keldi. Shaqalaqtyń artynan ańdyp kóz salyp júrgen sábı anasynyń sińilsi patsha qolyna túskenin kórgende esi shyqty. Ásıa ana sábıdi ıskedi, jannattyń ısin sezdi, Allaǵa ishteı madaq aıtty. Ańdyǵan ana saraı mańyna mysyq tabanmen jaqyndady. Sábı úni saraıdy jańǵyrtty.  Ordaǵa qarasty áıelderdiń jańa bosanǵandaryn emizidi, bala aýzyna eshqaısysyn salmady. Eshki súti, syıyr sútin berdi, múlde tamsamady. Saraı ishi taǵyda shyrqyraǵan sábı únine ulasty. Saraıdy toraýyldap júrgen ana sábıdiń óz anasyn ákeldi, «osy kisini emizip kórińiz» dep ebin taýyp eskertti. Sábı óz anasyn emirene emdi, shekesi jipsip ter shyqty, ananyń 206 parsha súıegi jumsaryp, tula boıy balqydy.... Taǵyda júregi «Alla, Alla» dep dúrsildep soǵyp kettti, oǵan ilese alyp taýlar men asaý ózender qosyla Jartýshyny zikir etti.

Qaz tabandap bala júrdi, patshanyń esine álgi baqsynyń sózi túsi, tún jarymda uıqysy bólindi, tańa ata úıindegi balany qurtýdy oılaıdy.  Sahar ýaqytynda Ásıa ana balanyń amandyǵyn úshin duǵa tiledi. Tań ata patsha jaman oıynan sap tıyldy. Ár kúni sahar ýaqytyda oıaý Ásıa ana kúnde jasyryn duǵa jasady.

Bir kúni patshaǵa shaıtany «eger ol aqyldy bolsa bunyń kózin qurt, al aqymaq bolsa qolynan eshteńe kele qoımas» dep sybyrlady. Balanyń aldyna  «shoq pen alma» qoıdy. Bala almaǵa qol soza bergende Jebireıil perishte kózdi ashyp jumǵansha kelip onyń qolyn shoqqa burady. Bala Allanyń qalaýymen din aman patsha ordasynda ósti.

***

Perǵaýyn zulymdyqta shekten shyqty, jyl aralatyp týylǵan ul balalardy  aıaýsyz qyrýyn esh toqtatpady. Zar eńiregen analar úni ár úıden estildi....Qyzdardy aıaq esti etip taptady, tósenshi etip tósedi...

Adamdar oıyna kelgenin istep nápsiniń quly boldy. Ul men qyz óz ákesiniń kim ekenin bilmeı basy qatty, zınany «jigittik, erlik» dep qaraıtyn jigitter paıda boldy, aqyndar ony tamasana jyrlady, ósim jeý- ómirleriniń máni boldy. Qaryz alyp toı jasap, toıǵa baratyn jigitter qaryzdanyp moınyna altyn shynjyr, qolyna alatyn saǵat, júzik taqty, jibek sharpy orady... erler áıelge, áıelder erkekke uqsady....Saýdagerdiń bári jalǵan sóılemese basy aýyratyn boldy, týysqa, ózgege dep eki túrli tarazy ustady. Qoǵamdy ádiletsizdik jaılady. Áli jetken áli jetkendi áp-sátte uryp jyǵatyn. Qazylar altyn aqsha alsa  boldy, judyryǵy jýandy jaqtap, qoldan adamdarǵa taǵdyr jazdy. Perǵaýynnyń sol jaq ıyǵynda jasyl shapan keıgen shaıtany qulaǵyna kún-túndemeı sybyrlap turdy, oń jaqtaǵy perishtege jazatyn eshteńe qalmady. Ordadaǵy atqa miner aq jaǵaly top paraqorlyqta tý tikti, ózderin jarty qudaı sanady. Ár biri óz oıy boıynsha is istep, jurtty ábden sastyrdy.

***

Patsha ordasynda aman ósken Mýsa zińgitteı jigit boldy. Kóshedegi álim jettikke jany tózbedi, bir beısharany toqpaqtaǵan jýan judyryqshyny salyp qaldy da, elden ketýge májbúr boldy.Mysyq murty tebendegen bala jigit ıen dala, qarańǵy túnda jalǵyz qaldy, tabıǵattyń tylysym syrlaryn alǵash sezdi, sýdyń saryly, naskomdardyń san túrli úni, aspandaǵy juldyzdyń jymyńy, topyraqtyń jylýy, jeldiń soǵýy, qustardyń shyryly bár-bári oǵan Bir Qudirettiń baryn sezdirdi. Sol qarańǵy túnniń emshegin emirene ópti, Ózińe rızamyn Jaratqan dep duǵa jasady. Tań atty, túske jaqyn qoı sýǵarýǵa kelgen eki qyzdyń qoıyn sýǵarýǵa kómektesti de únsiz otyrdy. Ádepti jigittiń kómegin qyzdar ákesine aıtyp keldi, suńǵyla áke birden onyń jaı adam emestigin bildi, on jyl qoı baqty, qoı baǵyp júrip tabıǵatpen tildesti. Qoılardyń únsiz tómen qarap, júretinin ózin soıǵaly jatqanda qyńq demeı jatatynyn, Uly Qudirettiń ony adam úshin osylaı jýas etip jaratqanyn oılady. Sonydyqtan da ony Jartýshynyń atymen baýyzdaýdy bildi. Barlyq nárseniń Jartýshynyń múlki ekenin, adam balasynyń meniki deıtin eshtemesi joq ekenin, ýaqyty kelgede adam bul dúnıege qalaı jalańash kelse, solaı jalańash túgi joq kúıde Jartýshynyń aldyna qaıtatynyn sezdi. Qyz ákesi eńbek aqysyna qyzyn berdi.

Tas qarańǵy túnde janǵan otqa jaqyndady, Ulyq Allanyń zor daýsyn estidi, Jartýshyny zikir etti, Alla Taǵala onyń oń qolyna nur, asa taıaq berip muǵjızalap Mysyr eline Paıǵambar etip jiberdi. İnisi Harýn ekeýi qos Paıǵambar bolyp asaý Perǵaýynǵa bardy. «Biz álemderdiń Rabbysynan kelgen elshimiz, saǵan tekqana  Allanyń aqıqatyn jetkizemiz», «biz aıqyn dálelmen, asqan mýǵjızamen keldik», «Israıl halqyn quldyqtan bosat» dedi. Qandaı asaý bolsada Allanyń Qudiretimen ashýlana almady. Sál oılanyp qaldy...

Ýazirlerimen aqyldasty. Olar qoralana otyrdy... Aıqyn dálelin kórsetsin, bizde eldegi eń myqty sıqyrshylardy jınap Mysyr halqynyń aldynda onyń ótirigin pash eteıik dep oı túıdi. Patsha únsiz kelisti.

Barsha mysyr halqy ózderi kún saıyn ańyz etip aıtatyn, aýzyna qus tistegen sıqyrshylaryn úkilep alyp keldi. Allany zikir etken Mýsa Paıǵambar Perǵaýyn sıqyrshylaryna kóz saldy. Mysyr sıqyrshylarynyń qoldaryndaǵy jipteri jylanǵa aınaldy, qara halyqty tańqaldyrdy, Halyq shapalaq soqty. Bular qaıter eken dep, Perǵaýynda Mýsa men Harýn Paıǵambarǵa qarady, olardyń boıynda esh abyrjý joq. Tóbede túıdektelgen bult paıda boldy. Kezek Mýsaǵa(a.s) keldi, Bısmıllah dep qolyndaǵy asasyn laqtyrdy. Lezde alyp ajdahaǵa aınalyp jylandardy qylǵyp juta bastady. Jańbyr tamshylady, halyq tań qaldy... Perǵaýyn únin jutty. Sıqyrshylar aqıqatty moıyndap jerge bastaryn uryp sájdege keldi. Patshanyń shaıtany sybyrlady. Bular menen rýqsatsyz Mýsanyń Qudaıyna «qul boldy» dep tepsingen patsha olarǵa: «shadyr órelep, qol-aıaǵyńdy kesemin» dep aıbar shekti, olardyń júregi «Alla, Alla» dep soǵyp turdy... Sıqyrshylar musylman bolǵan halde Allanyń rahmetine qaýyshty....Jańbyr tógip ótti.

***

Mýsa(a.s) nyń aıqyn belgisin kórgen Perǵaýynnyń qyzynyń kútýshi áıeli, jary Ásıa anamyz musylman boldy,

Bıazyy minezdi qyz kútýshisin bilgen sátte patsha balalarymen qosa ol áıeldi qazanǵa maı qaınatyp shyjǵyrdy... sol sátte kún tutylyp, aı kúıdi, nadandyqtyń batpaǵyna tunshyqqan patsha odan saıyn bata berdi....Óz jary Ásıany da qınap óltirdi....

Allanyń oǵan haqary tústi, shegirtke apatyn jiberdi, qalyń shegirtke jumyr basty dándi daqyldyń baryn baýdaı túsirdi, ár úıdiń baý-baqshasyna deıin túk qoımady, elge asharshylyq keldi, patsha  kedeı halqyna qazynadaǵy aqshasyn shyǵaryp, molynan úlestirdi... qazynasynyń túbi kórindi, aqsaqaldar Mýsa paıǵambarǵa kelip, ýáde berip jalyndy... Jartýshy Mýsa paıǵambardyń duǵasymen, apattyń betin qaıtardy.

Aı aýnap, jyl jylystady, olar qaıtadan kúpirliktte taltańdady, kókiregi soqyr patsha,ne ýázirlerler aspandaǵy kúnge, túndegi aıǵa, jymyńdaǵan qalyń juldyzǵa bir sát saý aqyl kózimen qaramady. Patshynyń esine perishtesi «seniń janyńdy óz elińnen týylǵan bir ul bala alady» degen baqsynyń sózi saldy, tuńǵysh ret ólimdi, óziniń óletinin oılady, biraq onyń janyna sol sátte shaıtany shaýyp kelip, oıyn basqaǵa bóldi, taǵy jaýyzdyqqa basty, jórgeginde shaqalaqtardy qyrdy. Analardyń kóz jasy Nil ózenine qosylyp, sý tasydy Mysyr halqy sýdyń astynda qaldy, barlyǵyn shaıdy... patshada, eldede dármen joq aqsaqaldar Mýsa (a.s) baryp taǵy jalynyp-jalpaıdy, biz osydan keıin seniń Allańa moısunamyz desti. Mýsa paıǵambar Allaǵa duǵa jasady. Nil arnasynda aqty.

Perǵaýyn samaıyndaǵy aq shashqa kózi tústi «qartaıýdy» moıyndamaı jerdi  tepsine basyp kúshin kórsetti. Halqy baıaǵy áýenmen ándete kún keshti... Mysyr halqyna endi bıt-búrge, qandalanyń qyshymasy tústi. Ústerin tar-tar qasydy, qasyǵan saıyn jandary kirdi, qası berdi, qası berdi... kıimderiniń tigisi appaq sirkege toldy, ústeri bórtip, deneleri qotyrlandy. Baqsy oınatyp, em jasady, aýyrýlary odan beter asqyndy. Qaterli teri aýyrýyna ulasyp, el qyryldy. Jer betinde ajaldyń bıin bılegen Perǵaýyn patsha ólgenderge tastan úsh qyrly úı saldy. Sasyp bar aýmaqqa jaılady. Juqpaly aýyrý tarady...

Patsha jan-jaqqa ǵalymdaryn jiberip emin izdedi. Olar sebebin jasady, emi tabylmady. Ǵalymdar arasyndaǵy Mýsanyń aıqyn belgisin kórgende jasyryn musylman bolǵan jeti jigit sahar ýaqytynda Jaratýshyǵa jalyna eli úshin duǵa jasap, azanmen iske kirisip, ózderi jasaǵan dári-dármekti  halyqqa taratty. Olar ishteı «biz Seniń bergen aqylyńmen sebebin jasadyq Allam, Óziń shıpa ber» dep em júrgizdi. Aqsaqaldar taǵy Mýsa paıǵambarǵa bardy. Tynysh tirshilik jalǵasty... Bári baıaǵydaı kórindi...

Perǵaýyn taǵy esirdi, shekten shyqty... Alla jylan apatyn jiberdi, ár úıdiń as úıinde jer baýyrlaǵan kishkentaı ajdaqa olardyń esin aldy. Ázeıldiń túsi bar jylandy kórgen kóp adamnyń esine ólim tústi, ózderiniń álsizdigin bildi, dúnıe qýyp júrgen olar artynan ajaldyń qýyp kele jatqanyn sezdi. Alla osy oılaryna olarǵa keńshilik jasady, umytshaq adam baıqus taǵy bárin umytty. Jasaqtardyń ózi halyqtan par ala bastady.... Jemqorlyq shekten shyqty...

Jerge shóp shyqpaı qýańshylyq apaty eldi jaılady, shóptiń baǵasy aspandap jer ıemdengen baılar odan saıyn qara halyqty qysty...mal ashtyqtan qyryldy.

Bir kúni Patshanyń erke qyzy ákesine sen qudaısyń-ǵoı jańbyr jaýdyrsańshy dep mazasyn aldy... Ol birinshi ret óziniń qudaı emestigin oılady. Eki qasynyń ortasyndaǵy bódenedeı asaý nápsisi «sen qudaısyń» dep shekesin solqyldatty.... Qyzy «jańbyr jaýdyr áke» dep taǵy ótindi....

***

Mysyr eline qurbaqalar qaptady. Qurbaqanyń kirmegen esigi, uıalamaǵan tóri qalmady. Olardyń quryldaǵan daýystarynan mysyrlyqtar kúndiz kúlki, túnde uıqy kórmedi. Túnde muzdaı bolyp arqalaryna, qaryndaryna jabysty, olar uıqydan qaldy, Mýsa paıǵambarǵa bardy, jalyndy, úıip-tógip aqsaqaldar ýáde berdi, «ımanǵa kelemiz» dep ant-sý ishti..... Paıǵambar duǵa jasady, páleden qutyldy, artynsha olar taǵy da eki júzdilikke basty. Jabbar Ie budan soń olarǵa úlken azap jiberip, Nil ózenin qanǵa aınaldyrdy. Mysyrlyqtardyń negizgi sý kózi osy Nil edi. Bir kúni olar tańerteń turǵanda, Nil ózeniniń qyp-qyzyl qan bolyp aǵyp jatqanyn kórip, aqyl-esten aıyryla jazdady. Qaladan isherge bir tamshy sý taba almady. Sol kúnderi kún de qatty ysyp, kápir el shólden qatalap, sý izdep shartarapty sharlady. Qudyqtan alǵan sýlary da qanǵa aınalǵanyn kórgende, sharasyz qaldy. Mysyrdyń kápir halqynyń tóbesine tóngen osy páleketter shamamen on jyl boıy birinen-soń biri aınalyp kelip turdy. Alla Taǵala olardy túzeler dep elshi jiberdi, paıǵambardy tyńdamaǵan soń, apat jiberip tárbıeledi. Ár páleket kelgende, haziret Musaǵa jalynyp, páleket ketisimen, ýádeden taıyp turdy.

Patsha qulaǵynda qyzynyń «jańbyr jaýdyrsańshy» degen sózi qulaǵynda jańǵyrdy... Sol kezde asaý nápsi shekesin solqyldata qysty, Perǵaýyn barǵan saıyn zulymdyǵyn jasady. Alla Taǵala Mýsa Paıǵambarǵa altyn jasaý ǵylymyn úıretti, Mýsanyń tóńiregindegi qaýym laýlaǵan óttyń ishindegi salqyndap otyraǵan Yrabhım(a.s) Paıǵambar sıaqty jandary tynysh baqytty kúnder keshti, taqýalyqta kún keshken Mýsa paıǵambardyń jıeni Qaryn altyn jasaýdy úırenip, ashkózdikke salynyp Allasyn umytty, qamba-qamba altynnyń kiltterin esekpen tasydy. Qaryn baı buny ózim taptym dep shirendi...Allanyń ashýy keldi ol bir sátte joq boldy.

Shaıtan sybyrlap Perǵaýynǵa bunyń bárin jetkizdi, qalyń áskeri men Mýsany elden túre qýdy. Arqyraǵan qyzyl teńiz arnasyna sımaı tasyp jatty, Qaharly patsha qylshtan ótkizýge taıap keledi, artynda qýatty qalyń qol aldynda aqyraǵan ózen. Mýsa paıǵambardan basqa qaýym ólimdi kóz aldaryna elestetti. Alladan ún keldi, «Meniń atymmen qolyńdaǵy asa taıaqpen sýdy ur». Bizge qıyn nárse Allaǵa ońaı, din degen aqylǵa salynbaıdy, tek sený. Aıttyń boldy, boısundym deý kerek. Allanyń Qudiretimen sý qaq jaryldy. Arqyraǵan sý «Alla, Alla» dep jóńkile aǵyp barady... Mýsa aman-saý Allanyń qorǵaýynda qaýymymen jaǵaǵa shyqty. Sondaı uly Qudirettiń kúshin kórip turǵan nadan Perǵaýyn sýǵa lap qoıdy. Sý laq etip qosyldy...Ejelden Alla jalǵyz, Paıǵambarlar haq, tek aınalasyndaǵy qaýymdar aqylyn qosyp adasty. Burynǵy kitaptardy ózgertti... Eń sońǵy Paıǵambar Muhammed Mustafa(s.a.ý), eń soǵy kitap Quran. Búginde jer betinde jalǵyz din bar ol Islam...

Perǵaýyn sýǵa batyp ólerde «Banı Israıldyń qudaıyna syıyndym» dep ún qatty, Alla Taǵala onyń óli denesin bizderge sabaq bolsyn dep, jaǵaǵa laqtyrdy. Qumda birneshe myń jyl onyń jıren salqaly men, sary shashy sol kúıinde saqtaldy... Asqaq, takappar, jaýyz patshanyń  óli denesi  Allany tanymaıtyn «órkenıetti eldiń» tórinde qazirgi baqytty baılyqtan, mánsaptan, sulý áıelden izdeıtin, adamdyq qatynastardy aqshamen baılaıtyn «damyǵan» adamdarǵa úlken shyndyqty eskertip turǵandaı....

Aspan asty, jer beti qybyrlaǵan tirshilik, qara qumyrysqa biz bilmeıtin maqsattarmen arqasyna al but, jelkesine jeti put júek arqalap ketip barady, barlyq jan ıesi Óz Qudiretimen jandaryn ustap turǵan Rabbysyn qalasada, qalamasada zikir ete, dem alyp-dem shyǵarady. Áý basta Alla bizdi bir tamshy mánıden uıyǵan qanǵa, odan ókpeni jaratyp, júrekti soqtyrǵan solaı jan bergen... ókpe syǵylyp, dem jetpeı, ómir bitedi. Ómir degen bir «dem» ǵana....

---