InfoHub Logo

Qorǵanys mınıstriniń birinshi orynbasary Sultan Kamaletdınov jastardyń áskerden qashýynyń sebebin "turaqtylyq pen jaıly ómirge úırenip qalǵandyqtan" dep túsindirdi. Biraq bul máseleniń túp-tamyry áldeqaıda tereńde jatyr. Mundaǵy problema – jaı ǵana armıadaǵy tósekti jınaý nemese anasynyń úıdegi kútimi emes. Bul – memlekettiń jastarǵa usynar bolashaǵyna degen senimniń álsireýinde, ınstıtýttarǵa degen senimsizdikte, ári azamattyq jaýapkershilik pen áleýmettik ádiletsizdik arasyndaǵy qaqtyǵysta.

Kamaletdınovtiń sózi qoǵamdaǵy belgili bir shyndyqty moıyndatqandaı áser qaldyrady: ıá, qazirgi jastardyń bir bóligi áskerden bas tartýǵa tyrysady. Biraq nege? Sebebi áskerı borysh – bul jaı ǵana jattyǵý emes. Bul — tártip, jaýapkershilik, ózge júıege baǵyný. Alaıda qazaqstandyq áskerde tártip emes, qorlyq pen jemqorlyq jıi kezdesetini jaıly naqty mysaldar jeterlik. Beıbit ómirde adam quqyǵy aıaqqa taptalyp jatsa, áskerı ortada onyń múlde joq bolýy jastardyń boıynda qorqynysh týǵyzýy zańdy.

Sońǵy jyldary ásker qatarynda sarbazdardyń qaza tabýy jıilep, kóp jaǵdaıda ólimniń sebebi — ofıserler tarapynan qysym kórsetý, qorlaý, júıelik qatelikter ekeni anyqtalýda. Biraq buǵan jaýaptylar jazasyz qalyp otyr. Endeshe, jastardyń áskerden bas tartýy – bul álsizdik emes, ómirdi qorǵaý ınstınkti.

Jastardyń jaılylyqqa úırenip qalǵany ras shyǵar. Biraq odan da mańyzdysy — olar kózin ashqaly kórip kele jatqan shyndyq: ádiletsizdik, teńsizdik, mansap qurýdaǵy tanys-tamyrlyq júıe. Mundaı ortada jas adamda memleketke qyzmet etýge degen motıvasıa qalaı qalyptasady?

Kópshilik úshin armıa — bul azamattyq paryz emes, amalsyz jaza. Sebebi ol jerde ómir súrý jaǵdaıy tómen, quqyq qorǵaý tetikteri álsiz, al komandırlerdiń ústemdigi shekten shyǵyp ketedi. Iaǵnı armıa – memlekettiń azamatqa degen qarym-qatynasyn kórsetetin ındıkator.

Qoǵam áskerge barýdan jaltarǵan jastardy emes, sol armıany ózgertpegen júıeni aıyptaýy tıis. Ásker azamattyq tárbıe men qaýipsizdik mektebi bolýǵa tıis edi. Alaıda búgingi Qazaqstanda ol – kóbine tártipsizdik, zorlyq-zombylyq pen nemquraılylyqtyń sımvolyna aınalyp barady.

Sultan Kamaletdınov jastarǵa syn aıtpas buryn, Qorǵanys mınıstrligi óz qurylymyndaǵy jemqorlyqty, sarbazdardyń quqyǵyn aıaqqa taptaýdy jáne áskerı ómirdiń qatygez realıalaryn moıyndap, shuǵyl reformalar bastaýy qajet. Áıtpese jastardyń qorǵanys emes, qorqynyshtan qashýy jalǵasa bermek.

Avtor: Berdaly ORAZ ǴABITULY