InfoHub Logo

Әлемде соңғы бірнеше онжылдықта адамдардың өмір сүру жасы тұрақты түрде қысқарып бара жатқандығы байқалуда. Әсіресе дамушы елдерде бұл үрдіс айқын көрініс табуда. Бұл мәселе көпқырлы және күрделі, себебі оның себептері түрлі әлеуметтік, экологиялық және денсаулық сақтау саласындағы факторларға байланысты. Осы мақаланың мақсаты – адамдардың өмір сүру жасының азаюының негізгі себептерін анықтап, бұл жағдайдың салдарын талдау.

1. Экологиялық факторлар: Қоршаған ортаның ластануы

Қоршаған ортадағы ластану адам денсаулығына зиянды әсер етеді. Ауадағы зиянды газдар, өнеркәсіптік қалдықтар, химиялық заттар мен микробтар тыныс алу жолдарының ауруларын қоздырады. Әсіресе мегаполистерде және өнеркәсіптік аймақтарда тұрғындар арасында өкпе аурулары, бронхит, пневмония сияқты аурулар жиі кездеседі. Бұл мәселелердің бір бөлігі – әлемнің климаттық өзгерістерімен байланысты болғандықтан, олар халықтың денсаулығына ұзақ мерзімді қауіп төндіруде.

Жоғары деңгейдегі экологиялық ластану тек тыныс алу жүйесіне ғана емес, жүрек-қан тамырлары жүйесіне де теріс әсер етеді. Ауа ластануы жүрек ауруларының көбеюіне ықпал етіп, бұл адамдардың өмір сүру ұзақтығын қысқартуға себеп болады.

2. Денсаулық сақтау жүйесінің әлсіздігі

Денсаулық сақтау саласының сапасы – адамдардың өмір сүру жасының ұзақтығына әсер ететін басты факторлардың бірі. Көптеген елдерде медициналық қызметтерге қолжетімділік жеткіліксіз. Әсіресе ауылдық жерлерде немесе кедей аймақтарда адамдар ауруларын ерте анықтап, қажетті емді алуға мүмкіндік таппайды. Диагностика мен емдеудің сапасыздығы, дәрігерлердің тапшылығы, медициналық жабдықтардың ескіргендігі сияқты проблемалар аурулардың асқынып, өлім-жітімнің көбеюіне әкеледі.

Бұдан бөлек, денсаулық сақтау қызметтерінің қаржыландырылуының төмендігі де проблема болып табылады. Бұл әсіресе дамушы елдерде өзекті мәселе болып тұр. Мұның нәтижесінде халықтың өмір сүру ұзақтығы төмендейді, өйткені адамдардың көпшілігі негізгі медициналық көмекке қол жеткізе алмайды.

3. Әлеуметтік факторлар: Кедейлік және өмір сапасының төмендігі

Кедейлік және әлеуметтік теңсіздік – өмір сүру жасының қысқаруына әсер ететін маңызды факторлар. Кедей отбасыларында өмір сүру жағдайларының нашарлығы, дұрыс тамақтанудың болмауы, психологиялық және физикалық күйзелістер адамның денсаулығына теріс әсер етеді. Бұл факторлар адамның ауруларға қарсы иммунитетін әлсіретеді, әрі өмір сүру ұзақтығына қысым жасайды.

Әлеуметтік факторлардың бірі – өмір сүру деңгейі мен білім деңгейінің төмендігі. Білімсіздік, әсіресе денсаулық сақтау саласындағы ақпараттың жетіспеушілігі адамдардың дұрыс тамақтанбауына, зиянды әдеттерге (темекі шегу, алкогольді көп тұтыну) әкеледі. Мұның барлығы адамның өмір сүру сапасын төмендетеді.

4. Ғылыми-техникалық прогресс және генетикалық факторлар

Ғылыми-техникалық прогресс денсаулық сақтау саласында көптеген жетістіктерге жетуді қамтамасыз еткенімен, кейбір қауіпті технологиялар мен өмір сүру салтының өзгеруі адамдардың өмір сүру ұзақтығына теріс әсер етуі мүмкін. Мысалы, жоғары технологиялық өндірістердің дамуы экологиялық апаттар мен индустриалды аурулардың көбеюіне алып келуі мүмкін. Бұдан бөлек, генетикалық аурулар мен тұқым қуалайтын аурулардың таралуы да адамдардың өмір сүру ұзақтығын қысқартуда.

5. Алкоголь және темекі өнімдерінің кең таралуы

Алкоголь мен темекі – адамдардың өмір сүру ұзақтығын қысқартатын негізгі себептердің бірі. Бұл өнімдер жүрек-қан тамырлары жүйесіне, өкпеге және бауырға зиянды әсер етеді. Әсіресе жас ұрпақ арасында темекі шегу мен алкогольді ішімдіктерді пайдалану жиілігі артып келеді, бұл өз кезегінде денсаулықтың нашарлауына әкеледі. Мұның нәтижесінде әр түрлі аурулар, оның ішінде қатерлі ісіктер мен жүрек аурулары көбейеді.

Адамдардың өмір сүру жасының қысқаруы – көпжақты проблема, ол экологиялық, әлеуметтік, медициналық және мәдени факторларға тікелей байланысты. Осы мәселелерді шешу үшін әлемдік қауымдастықтың бірігіп жұмыс істеуі қажет. Экологиялық жағдайды жақсарту, денсаулық сақтау жүйесін нығайту, кедейлікпен күресу және зиянды әдеттермен байланысты жұмыстарды жүргізу адамдардың өмір сүру ұзақтығын арттыруға көмектеседі. Сонымен қатар, ғылыми зерттеулер мен технологияларды дамыту да бұл мәселелерді шешуге үлкен үлес қосады.