InfoHub Logo

Қоғамда «ақша бермесең, дәрігерлер қарамайды» деген пікір жиі айтылады. Кейбір науқастар мемлекеттік емханаларда да, жекеменшік клиникаларда да тиісті медициналық көмек алу үшін пара беруге мәжбүр екенін жасырмайды. Бұл жағдай рас па, әлде жалған ақпарат па? Егер рас болса, онымен қалай күресуге болады?

Денсаулық – сатылатын тауар емес.Қазақстанда медицина саласы мемлекеттік бақылауда. "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" Кодексіне сәйкес, әрбір азамат міндетті медициналық сақтандыру арқылы немесе тегін медициналық көмек аясында емделуге құқылы. Бірақ кейбір жағдайларда дәрігерлердің өздері немесе арадағы делдалдар ақша талап ететіні туралы шағымдар жиі кездеседі.

Науқастар өміріне араша сұрап барған ауруханадан «ақшаң жоқ болса, күт» немесе «мұны тегін жасамайды» деген жауап естігенде, дәрменсіз күйге түседі. Себебі кейде медициналық көмек алу – тек уақыт емес, өмір мен өлім мәселесі болуы мүмкін.

Дәрігерлердің кейбірі «жемқорлықтың себебі – жалақының аздығы» деп түсіндіреді. Бірақ медицина қызметкерлерінің жалақысы жыл сайын өсіп келеді. Қазақстанда 2024 жылы дәрігерлердің орташа жалақысы 550-600 мың теңге шамасында. Дегенмен, жекелеген мамандар мен білікті дәрігерлер мұндай табысты аз көріп, пара алу арқылы табысын арттыруды көздеуі мүмкін.

Сондай-ақ, келесі факторлар да парақорлықтың көбеюіне әсер етеді:

Медициналық қызмет сапасына сенімнің төмендігі (ақылы түрде қаралсаң, сапалы ем аласың деген ой);

Дәрігерлер мен науқастар арасындағы «бейресми келісімдер» дәстүрінің қалыптасуы;

Бақылаудың әлсіздігі, құқық қорғау органдарына шағымданудың қиындығы;

Жылдам әрі сапалы қызмет алуға деген науқастардың өздерінің дайын болуы (кейбірі өз еркімен «рахметін» беріп кетеді).

Егер сізден немесе жақындарыңыздан медициналық көмек үшін заңсыз ақша талап етілсе, мына қадамдарды орындауға болады:

1. Медициналық мекеменің басшылығына шағымданыңыз. Ауруханадағы әкімшілікке немесе денсаулық сақтау басқармасына ресми арыз жазыңыз.

2. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметке хабарласыңыз. Қазақстанда бұл мәселені "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы агенттік", "Адалдық алаңы" сияқты ұйымдар қадағалайды.

3. Дәлелдер жинаңыз. Егер дәрігер ақша сұраса, аудио немесе видео жазба жасап, куәгерлердің көмегімен фактілерді бекітіңіз.

4. Құқық қорғау органдарына арыз жазыңыз. Егер жоғарыдағы қадамдар нәтиже бермесе, полицияға немесе сотқа жүгіну керек.

Парақорлықты түбегейлі жою оңай емес, бірақ онымен күресуге бірнеше жол бар.Медицина саласындағы жалақыны әділетті түрде арттыру – дәрігерлердің қосымша табыс көзін іздеуге деген қызығушылығын азайтады.

Медициналық қызметтердің сапасын бақылау жүйесін күшейту – бейресми төлемдердің алдын алу үшін қатаң шаралар енгізу қажет.Науқастардың өздерінің жемқорлыққа жол бермеуі – халық пара беруден бас тартса, жүйенің өзгеруі жылдамдайды.

Ашықтықты қамтамасыз ету – мемлекеттік ауруханалардағы кезек күту жүйесін электронды форматқа ауыстыру, дәрігерлер қызметінің сапасын бағалау механизмін енгізу.

Денсаулық – саудаға салатын зат емес. Егер әрбір азамат парақорлыққа қарсы тұрып, заңсыздыққа көз жұмып қарамаса, бұл мәселе бірте-бірте азаяды. Дәрігерлер де, науқастар да бұл жүйенің дұрыс жұмыс істеуіне мүдделі болуы керек.