InfoHub Logo

XVII ғасырдың соңындағы қазақтардың көтерілісі: Сырым Датұлының ерлігі және "Тар кезең" романының талдауы

XVII ғасырдың соңында, Еділ мен Жайық өзендері аймағындағы жайылым жерлердің патшалық Ресейдің отарлау саясаты арқылы тартып алынуы қазақ халқы арасында үлкен наразылық туғызды. Осы кезеңде Сырым Датұлы өзінің батырлығымен және шешендігімен көтеріліске жетекшілік етеді. Оның бастауындағы қарсылықта 7 мыңға жуық әскер болған.

"Тар кезең" романы, Қажығали Мұханбетқалиұлының жазуында, бұл оқиғаларды терең зерттейді. 2012 жылы жарық көрген бұл шығарма, 2014 жылы Мемлекеттік сыйлыққа ие болды. Романның басты ерекшеліктерінің бірі – оның эпиграфында келтірілген Қ. Мырза Әлидің өлең жолдары, ол кітаптың ұлттық және патриоттық бағытын айқындайды.

Сырым Датұлының өмірі және көтерілісі тарихи ақиқаттарға негізделген. Ол 1783 жылы Ресейдің колониализміне қарсы шығып, орыс әкімшілігіне айтарлықтай соққы берген. Жаулап алынған жерлер үшін күрес жалғаса берді және ол Қазақстан тарихындағы еркіндік үшін күрестің белгісі болып қала берді.

Романда Сырым Датұлының батырлығы мен саяси күресі қазақ халқының бостандығы үшін жүргізген күресімен қатар алып жүрілген. Бұл көтеріліс Қазақстанның өзге де танымал көтерілістерімен салыстыруға болады, мәселен, Жанна д'Арктың Франциядағы ерліктері мен Уильям Уоллеспен Шотландиядағы көтерілісі сияқты. Осы арқылы Қажығали Мұханбетқалиұлы әлемдік әдебиетпен диалог орнатқан.

"Тар кезең" романы, Қазақстан тарихының күрделі кезеңдерін зерттеуге және түсінуге қызығушылық танытқан оқырмандар үшін құнды ресурс болып табылады. Бұл шығарма, Сырым Датұлының бейнесі арқылы қазақ халқының өткеніне және бүгінгі күніне жаңа көзқарас ұсынады.

«Тар кезең» романы қысқаша мазмұны және талдау

Тар кезең романы идеясы