- 29 мар. 2024 09:53
- 890
Керімсал Жұбатқанов, тарих ғылымдарының кандидаты, Қазақ - Орыс Халықаралық Университетінің доценті
Туған тарихына жаңа көзқарас керек!
Халықты туған тарихы ғана біріктіре алады. Бұл мәдениеттің, этнологияның және басқа да
салалардың өзгермейтін факторы. Қауымдастықты біріктіру қажет болғанда, оны тарих
негізінде, өткеннің негізінде біріктіруге болады. Тек өткен уақыт бізге бүгінді түсінуге
және болашақтың болашағын белгілеуге негіз береді.
Тарихқа қазіргі қазақ қоғамын топтастырудың негізгі қайнар көзі ретінде жүгіну мүлдем
дұрыс және ақиқат. Осы орайда тарихқа қазіргі көзқарастың осы жағы туындайды. Ол
үлкен идеологиялық, кейде тіпті күнделікті даулардың, пікірталастардың сферасына
айналады, өйткені өткенге деген көзқарас қазір өте өзекті бола бастады.
Бұл тек Қазақстанда ғана емес, бүкіл әлемде болып жатыр. Бұл біз әлемдегі, адамзат
құрылымының күрт өзгеруінің қарсаңында немесе қазірдің өзінде жүріп жатқандықтан
болып жатыр.
1945-1991 жж. әлем екі алып держава – АҚШ пен КСРО басқарған екі ірі жүйеден тұрды.
Әлемнің барлық басқа бөліктері тартымдылық полюсін таңдады. Бұл тәртіп Екінші
дүниежүзілік соғыс аяқталғаннан кейін бекітілді.
Ал ХХ ғасырдың аяғында бұл жүйе орнықты. Белгілі болғаны сонша, бәрі оны таныс және
тұрақты деп санады. Бірақ адамзат тарихының бір ерекшелігі бар, ол ешқашан түпкілікті
емес. Адам болмысының мәні - бәрі өзгереді және ештеңе мәңгілік емес.
ХХІ ғасырдың басына қарай бұл биполярлық жүйе ыдырай бастады. Кеңес Одағының
ыдырауы және ең оңтайлы үлгі ретіндегі қоғамның коммунистік, социалистік моделінің
ыдырауы және әлемнің батыстық либералдық-демократиялық үлгісінің салтанат құруы.
Олардың қоғамдағы коммунистік, социалистік құрылыстың барлық қағидаларын қалай
сынап, қалай тәрк еткеніне бәріміз куә болдық.
Біздің өткен кеңестік дәуіріміз «кеңестік» деп аталды, бәрі де кеңестік жүйенің
жетістіктерін, кеңестік әлемдік тәртіпті сынау мен күрт жоққа шығару толқынында болды.
Батыстың либералдық үлгісі ғана қалғандай көрінді.
Американдық философ Фрэнсис Фукуяма басқа дамытатын жеріміз жоқ, біз кемелдік
шыңына жеттік және қазір әлемнің дамуы осы үлгіні бүкіл әлемге тарату болып табылады
деді. Бұл адамзаттың дамуын тоқтатуы керек еді.
Бірақ бәрі де, барлық жерде емес, батыстық либералдық демократиялық әлемнің барлық
құндылықтары мен идеологияларын қабылдағысы келмейді. Ал бүгін біз осы өткір
текетірес пен адамзат қоғамы құрылымының жаңа үлгісін іздеу әрекеттерінің куәсі болып
отырмыз. Либералды демократиялық модель қазір қатты сынға ұшырады.