قاسقىردى اتقان قايسىسى؟
اڭشىلار ۇشەۋ ەدىك. بىرەۋى مينيستر، بىرەۋى عالىم، ءۇشىنشىسى مەن - جازۋشىمىن.
ارقامىزدا توتىداي قۇلپىرعان قىزىلدى-جاسىلدى ءبىر-بىر بايلام قىرعاۋىل. ارەڭ كوتەرىپ كەلەمىز. ىلعي ەركەگى - اتاسى، اكەسى، بالاسى... اجەسىنە دە، شەشەسىنە دە، قىزىنا دا تيگەنىمىز جوق. اتپادىق.
اڭشىلىق قۇمارى ابدەن تارقادى. كوپ اتتىق. بيىلدىققا ءبىر اڭشى كەلمەگەن سونىعا كەزدەستىك تە، اڭشىسى كەلىسسە ەكى جىل جىر بولاتىن قىرعاۋىل اتتىق. قىرعاۋىل قىرىنان دا قۋلادى، شالقاسىنان دا قۇلادى، تايكەسىنەن دە قۇلادى. شانشىلىپ قۇلاپ كەلە جاتقان بويى قورجىنعا ءوزى دە كىرىپ كەتتى...
ىلەنىڭ تومەنگى جاعىندا وسىنداي ءبىر سونى قورىق بارىن ەستىپ قۇمارتىپ كەلگەنبىز. شىن ەكەن. وزەننىڭ ورتاسىندا قالعان ءۇش ارال. ەكەۋىنە بىلتىردان بەرى ادام اياعى تيمەگەن، تۇنىپ تۇر. قالىڭ قارا اعاش، شىتىرمان جيدە مەن جىڭعىل. بەلۋاردان كەلەتىن قورىق كوك ولەڭ. ءۇشىنشى ارال ءۇيىر-ۇيىر جىڭعىل، شەڭگەل ەكەن، اپپاق قۇم قىرقالانىپ جاتىر. ءدال ورتاسىندا جالعىز وسكەن جۋان توراڭعى كورىنەدى.
تاڭەرتەڭگى ءبىر شارلاۋدا سونشا كوپ قىرعاۋىل اتىپ، ەندى دەمالۋعا ءبىز سول ءۇشىنشى ارالعا كەلە جاتىرمىز. شىن اڭشى اڭ كوپ كەزدەسكەن جەردەن الىستاپ كەتىپ دەمالۋ كەرەك. ءبىز دە سونى ىستەپ، قىرعاۋىل كوپ ەكى ارالدان قاشىقتاپ بارامىز.
اۆگۋست ايىنىڭ اياق شەنى بولسا دا كۇن ءالى ىستىق. سۋ دا جىلى. ءۇشىنشى ارالعا اۋىسۋ ءۇشىن قىرعا شىقپاي-اق سۋ كەشىپ كەلەمىز. ۇشەۋمىز دە ورتا بويلىنىڭ و جاق بۇ جاعىندا بولساق كەرەك، ارقاداعى قىرعاۋىلدىڭ قىزىلدى-جاسىلدى قۇلپىرعان قۇيرىقتارى سۋعا ءجۇزىن كەلەدى.
اڭشىلىق الابۇرتۋى باسىلعان سوڭ، ارتىعىراق كەتكەنىمىز دە ەسكە تۇسە باستادى. الىنعان رۇقسات بويىنشا ءۇش اڭشى ۇش-ۇشتەن توعىز قىرعاۋىل اتپاق ەدىك، ءقازىر توعىز-توعىزدان اسىرىپ جىبەرسەك كەرەك. وسى ءبىر تۇيتكىل ەسكە ءتۇسىپ ۇشەۋىمىز دە ءۇنسىز كەلەمىز.
مينيستر بارىمىزدەن بۇرىن قىراعىلىق كورسەتىپ:
- اسىرا سىلتەپ جىبەرمەدىك پە؟ ۇستالىپ قالساق ۇيات بولىپ جۇرمەس پە ەكەن؟ - دەدى، بىزگە بۇرىلىپ.
- تۇندە قايتامىز عوي، ۇستالا قويماسپىز... - دەدى عالىم.
مەن ۇندەمەدىم. ارقاداعى قىرعاۋىل سالماعى اۋىرلاي تۇسكەندەي بولدى.
ءۇشىنشى ارالعا كەلىپ ورنالاسقاننان كەيىن اڭشىلىق قالپىمىزعا قايتا ورالىپپىز. اركىم ءوز اتقان قىرعاۋىلىن قويۋىراق كولەڭكەگە تىعىپ جاتىر. عالىم ءوز قىرعاۋىلدارىن ءبىر قۇمنىڭ ەتەگىن قازىپ جىبەرىپ، سىزدى سالقىنعا كومدى. جۋان جالعىز توراڭعى ءۇي ورنىنداي دوڭگەلەنە بىتكەن قالىڭ جىڭعىلدىڭ ءدال ورتاسىنا وسكەن ەكەن، اينالاسىنا قويۋ كولەڭكە ءتۇسىرىپ تۇر.
شىن اڭشىلار ورىندى-ورىنسىز وت جاعىپ، ءتۇتىن بۇرقىراتپاۋلارى كەرەك. ءبىز دە الدىمىزعا تەرموستارىمىزدى اكەلىپ قويدىق. شىن اڭشىلار مىرزا كەلەدى، ءبىز دە سۋمكا بىتكەندى، دوربا بىتكەندى ورتاعا قويدىق. اق مويناقتار، قىزىل مويناقتار قىلتيا باستادى. شىن اڭشىلار دابىرلاپ سويلەسپەيدى، ءبىز دە اقىرىن عانا كۇبىرلەسىپ وتىرمىز. شىن اڭشىلار ۇنەمى ساق وتىرادى، ءبىز دە قولىمىزدا كەسە، كوزىمىز اينالادا، قۇلاعىمىز ءار دىبىسقا ەلەڭ ەتىپ قالىپ وتىر.
- ويباي، ەلىك! - دەپ عالىم گازەت داستارحاننىڭ ۇستىنە بۇعا قالدى. موينى وقىس بۇرىلىپ، كوزدەرى «ەلىك!» دەگەن جاعىنا قادالىپ قالىپتى. تىرناقتىنىڭ كوزى، ءتىستىنىڭ كوزى، اڭشىنىڭ كوزى!.. كەسەسى قيسايىپ، قاراقوشقىل كونياك توگىلىپ جاتىر.
- ەلىك ەمەس، قارا قۇيرىق! - دەپ، مينيستر دە بۇعا قالدى. ونىڭ كەسەسى دە جانتايا قۇلاپ، ونىڭ كونياگى دا توگىلىپ جاتىر.
مەن ەشنارسەنى كورمەي-اق بۇقتىم. مەنىڭ كونياگىم دە توگىلىپ جاتىر... مينيستر دە جوق، عالىم دا جوق، جازۋشى دا جوق، اڭشىلار قالىپپىز...
جىڭعىل شىرشاسىنىڭ ازعانا سەلدىرەگەن جەرىنەن جەل جاعىمىزداعى سۋعا جاقىنداپ كەلىپ توقتاعان ءۇش قارا قۇيرىق كورىنەدى. ەكى لاعىن ەرتىپ كەلگەن انا كيىك ەلەڭ قاعىپ، ەلگەزەك تۇر. ءقاۋىپ بارىن سەزىنگەندەي سەلك ەتىپ قالادى. ەكى لاعىندا تابيعي سەرگەكتىك، اتا جونەلۋگە ءازىر تۇرعاندىق بار. سونىمەن بىرگە اناسىنا سەنگەن بالالىق، بالاعا لايىق ويناقىلىق بار.
ەكى لاقتىڭ ءبىرى سۋعا تىزەسىنەن عانا ءتۇسىپ، سۋدى ءبىر ۇرتتادى دا باسىن كوتەرىپ، تامسانىپ اينالاسىنا قارادى. تاعىنىڭ ساقتىعىن، لاقتىڭ ساقتىعىن ىستەپ تۇر. لاق بايعۇس باسىن سۋعا قايتا ەڭكەيتە بەرگەندە ءبىر بۇيىرىنەن ارس ەتىپ قالىپ، سۋعا اتىلىپ تۇسكەن كوكجال ارلان قاسقىردى كوردىك. انا كيىك قاسىنداعى لاعىمەن بىرگە جالت بۇرىلىپ، ورعىپ-قارعىپ قىر اسىپ كەتتى. سۋدا قالعان لاق از-اق باسسالماعان قاسقىردان ىرشىپ ءبىزدىڭ ارالعا قاراي قاشىپ كەلەدى. ورعىپ-اتقىلاپ، سەكىرىپ ىرشىپ، ۇشىپ كەلەدى. سۋعا لاقتان گورى سالماقتىراق باتىپ، قاسقىر دا قالماي كەلەدى. ءبىزدىڭ ەكى جىگىت مىلتىقتارىن قولدارىنا الدى.
- قاسقىردى، قاسقىردى! - دەسىپ، ىسىلداسىپ قالدىق.
لاق قاشىپ، قاسقىر قۋىپ كەلە جاتقان سۋ ىلە وزەنىنىڭ ءوزى ەمەس، ءۇش ارالدى كۇن شىعىس جاعىنان وراپ كەتكەن جىڭىشكە جارماسى عانا. تەرەڭ دە ەمەس، ەنى دە ەلۋ مەتردەي عانا. بايعۇس لاق ءبىر سەكىرگەندە ەكى مەتردەي كەتەدى دە قاسقىر ودان شالىمدى ەمەس، اۋىرلاۋ مالتىعىپ كەلەدى.
قويان كوجەگىندەي سۇرعىلت لاق قۇم ارالعا قالجىراپ شىقتى. كوكجال ارلان بەس مەتردەي كەيىن شىقسا دا بولدىرماپتى. قايراق قۇمعا تىرناعى ىلىككەن سوڭ-اق لاقپەن اراسى جاقىنداي بەردى.
تاعى بالاسى قاراۋىتقانعا جاقىنداماي، ءبىزدىڭ وڭ جاعىمىزداعى قۇم بۇيراتتىڭ قىرقاسىمەن قاشىپ كەلەدى. ارلان قاسقىر اۋزىن اراڭداي اشىپ العان. كەڭىردەك تۇبىنەن شىققان ىزالى ىرىل ەستىلە باستادى. قاشقان لاق، قۋعان قاسقىر ءدال ءبىزدىڭ تۇسىمىزعا كەلگەندە ارالارى ءۇش مەتردەي-اق ەدى. كوزدەرى شۇبارتىپ كەتكەن كوك تاجال بار ىزاسىمەن ەندى ءبىر ارس ەتىپ قالسا، قورقاق لاق ۇشىپ تۇسكەندەي. ەكى مىلتىق جالعاسا گۇرس ەتىپ قالدى. مەن سەلك ەتە ءتۇستىم. قورىققاننان ەمەس ەكەن...
لاق بايعۇس ءوز ەكپىنىمەن دوڭعالانىپ بارىپ، تۇمسىعىنان شانشىلا قۇمعا قۇلاپ ءتۇستى. بار قامقورلىعىمىز - ازاپتاماي، تەز ولتىرگەنىمىزدە بولات تا... قاسقىر جالت بۇرىلىپ، اتجال قۇمنىڭ تاساسىنا ءتۇسىپ كەتتى. جوق بولدى.
اڭشىلار بىرىمىزگە-بىرىمىز قارادىق تا ۇندەسپەي قالدىق.
- قاسقىردى، قاسقىردى! - دەپ، ىسىلداسىپ قالعانىمىز قايدا؟
تەرموس قاقپاعى اشىلعان جوق. اركىم ءۇنسىز ورنىنان تۇرىپ، ءوز بۇيىمدارىن جيناي باستادى.
سول بەتىمىزبەن ماشينامىزعا قايتتىق. تۇنىق قارا كوزدەرى ءالى مولدىرەپ، مەيىرىم تىلەپ جاتقان ءولى لاقتى ەشكىم العان جوق.
سودان بەرى سول اڭشى دوستارىممەن كەزدەسكەن ەمەسپىن...
You Might Also Like
-
دەپۋتات جىگىتتىڭ قاباعى قاتىڭقىلاۋ وتىرعان. سابىرلى دا ويلى جۇزىندەگى بايسالدىلىق العاش كورگەن ادامعا سالقىن قاندى، توڭ مويىن بىرەۋ مە دەگەن كۇدىك تۋعىزىپ تاستاۋى دا ابدەن مۇمكىن. ءبىراق كوزىنە كوزى...
-
ماشينا جارىساتىن جولداردا ۇلكەن جارىستار وتكىزە الۋ ءۇشىن، بۇل جولدار سەرتيفيكاتتالعان بولۋى ءتيىس. ال سەرتيفيكاتتان وتە الۋ ءۇشىن، جولداردى بارىنشا تەگىس ەتىپ، ماشينا جۇرگىزۋشىسىنە ەشقانداي ءقاۋىپ ءتون...
