سولتۇستىك ەۋروپا ەلدەرى
گەوگرافيا 11 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سولتۇستىك ەۋروپا ەلدەرى
ساباقتىڭ ماقساتتارى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى سولتۇستىك جانە باتىس ەۋروپا ەلدەرىمەن تانىستىرا وتىرىپ، ولاردىڭ ەرەكشەلىكتەرى مەن ماڭىزىنا توقتالۋ.
2. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ءسوز قورىن دامىتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن جانە تەز ويلاۋعا، ءوز پىكىرىن ايتۋعا داعدىلاندىرۋ.
3. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى باسقا مەملەكەتتەردىڭ تابيعاتىمەن قوسا ءوز ەلى، جەرىنىڭ تابيعاتىن سۇيۋگە، قۇرمەتتەۋگە، ءبىرىن - ءبىرى سىيلاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
وقىتۋ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، تۇسىندىرمەلى.
ساباقتىڭ ادىستەمەلىك جابدىقتالۋى: اتلاس كارتالار، وقۋلىق، كەسكىن كارتالار، كاتوچكالار، سۋرەتتەر.
ساباقتىڭ بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. وقۋشىلارمەن امانداسىپ، وقۋشىلاردى تۇگەندەپ، زەيىندەرىن تۇراقتاندىرۋ، وزىمە نازار اۋدارتۋ.
جاڭا ساباق:
سولتۇستىك ەۋروپا ەلدەرى. ەۋروپانىڭ بۇل بولىگىن اتىنا سايكەس، سولتۇستىكتەگى سكانديناۆيا تۇبەگىندە ورنالاسقان نورۆەگيا، شۆەسيا، فينليانديا جانە ارالدىق يسلانديا مەن دانيا ەلدەرى قۇرايدى.
گەوگرافتار سكانديناۆيا تۇبەگىن فينليانديامەن قوسا فەننوسكانديا دەپ اتايدى. بۇل ەلدەردىڭ بارلىعى اتلانت مۇحيتى مەن ونىڭ تەڭىزدەرىنىڭ جاعالاۋىندا ورنالاسقان. سوندىقتان ايماقتىڭ تابيعاتى، حالقىنىڭ شارۋاشىلىق ارەكەتى مەن تۇرمىس - تىرشىلىگى تەڭىزبەن تىعىز بايلانىستى دامىعان.
سولتۇستىك اتلانت جىلى اعىسىنىڭ اسەرىنەن باتىستاعى جاعالىق تەڭىز سۋلارى قىستا دا قاتپايدى. سكانديناۆيا تۇبەگىنىڭ جاعالاۋى وتە كۇشتى تىلىمدەنگەن، مۇندا مۇز باسۋ اسەرىنەن قالىپتاسقان تىك جاعالى، تەرەڭ، تار شىعاناقتار – فوردتار كوپ كەزدەسەدى. جاعالاۋدا جارتاستى شاعىن ارالدار كوپ. مۇندا گەرمان توبىنا جاتاتىن يسلانديالىقتار، نورۆەگتەر مەن شۆەدتەر، شىعىسىندا فيندتەر تۇرادى. ولار ەجەلدەن بۇعى شارۋاشىلىعىمەن، اڭ جانە بالىق اۋلاۋمەن اينالىسقان. نورۆەگتەردىڭ تۇرمىسى تەڭىزبەن تىعىز بايلانىستى، ولار ەجەلدەن - اق ەرجۇرەك تەڭىزشىلەرىمەن ايگىلى.
دانيا جەرىندە كليمات قولايلى بولعاندىقتان حالىق تىعىز قونىستانعان، جەرى اناعۇرلىم جاقسى يگەرىلگەن.
سولتۇستىك تەڭىز قايراڭىنان مۇناي وندىرۋمەن، اعاش وندىرۋمەن اينالىسادى. شۆەسيانىڭ «ۆولۆو»، «سكانيا» ماشينا جاساۋ، «ەريكسسون» بايلانىس قۇرالدارىن جاسايتىن كونسەرىندەرى، فينليانديانىڭ «نوكيا» كاسىپورنى الەمگە ايگىلى. ال دانيا دۇنيەنىڭ تۇكپىر – تۇكپىرىنە ءسۇت ونىمدەرىن جونەلتەدى. سولتۇستىك ەۋروپا ەلدەرىندە حالىقتىڭ تۇرمىسى وتە جوعارى دارەجەدە. باسقا ەلدەرمەن سالىستىرعاندا ايماقتىڭ تابيعاتى دا ءبىرشاما جاقسى ساقتالعان.
باتىس ەۋروپا ايامعىنا ەۋروپانىڭ باتىس بولىگىندەگى ۇلىبريتانيا، يرلانديا، فرانسيا، گەرمانيا، شۆەيساريا، بەلگيا، نيدەرلاند، اۋستريا جانە بىرنەشە ۇساق ەلدەر كىرەدى. ۇلىبريتانيا مەن يرلانديا ماتەريكتەگى ەلدەردەن لا - مانش بۇعازى ارقىلى ءبولىنىپ جاتىر.
باتىس ەۋروپا ەلدەرىنىڭ تابيعات جاعدايىنا اتلانت مۇحيتىنىڭ تيگىزەتىن ىقپالى وتە زور. بلريتان ارالدارىنىڭ وڭتۇتىگى مەن ماتەريكتەگە ەلدەردىڭ سولتۇستىگىن جازىق جەرلەر الىپ جاتىر.
باتىس ەۋروپا – دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ جوعارى دامىعان ەلدەردىڭ شوعىرلانعان ايماعى. ايماقتا حالىق تىعىز قونىستانعان، ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى قالالاردا تۇرادى. حالىقتىڭ ۇلتتىق قۇرامى دا كۇردەلى. قازىرگى كەزدە بۇل ەلدەردە شىعارىلاتىن رەاكتيۆتى ۇشاقتار، اۆتوموبيلدەر («مەرسەدەس»، «رەنو»، «اۋدي»، «پەجو»)، كۇردەلى ەلەكتروندىق تەحنيكا (كومپيۋتەرلەر، ەسەپتەگىش قۇرالدار) دۇنيە جۇزىنە ايگىلى. شۆەيساريادا جاسالاتىن ساعاتتار وتە دالدىگىمەن، ساپالىلىعىمەن اسا جوعارى باعالانادى.
باتىس ەۋروپ ەلدەرىنىڭ تابيعي جانە تاريحي - مادەني ەسكەرتكىشتەرىن كورىپ، تاماشالاۋ ءۇشىن، جانعا جايلى تابيعاتىنىڭ اياسىندا ەمدەلىپ، دەمالۋ ءۇشىن بۇل ايماققا جىل سايىن الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىنەن ميلليونداعان تۋريستەر مەن دەمالۋشىلار اعىلادى.
ۇلىبريتانيا؛ يرلانديا؛ فرانسيا؛ گەرمانيا؛ شۆەيساريا؛ بەلگيا؛ نيدەرلاندى؛ اۆستريا؛
كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا كەرەكتىسىن جاز:
v ەۋروپانىڭ جالپى جەر كولەمى -............ مىڭ كم².
v ەۋروپا حالقىنىڭ جالپى سانى -............. ملن ادام.
v باتىس ەۋروپانىڭ ويپاتتارىنىڭ تەڭىز دەڭگەيىنەن بيىكتىگى............. م - دەن اسپايدى.
قورىتىندى: بۇگىنگى ساباقتا سولتۇستىك جانە باتىس ەلدەرىمەن تانىستىردىم. مەڭگەرگەنىن تاقىرىپقا قاتىستى قىزىقتى گەوگرافيالىق تاپسىرمالار ارقىلى تەكسەردىم.
ۇيگە تاپسىرما: § 24 – وقۋ. كەسكىن كارتاعا سولتۇستىك پەن باتىس ەۋروپا ەلدەرىن ءتۇسىرۋ، تەست قۇراۋ.
سولتۇستىك ەۋروپا ەلدەرى. جۇكتەۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سولتۇستىك ەۋروپا ەلدەرى
ساباقتىڭ ماقساتتارى:
1. بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى سولتۇستىك جانە باتىس ەۋروپا ەلدەرىمەن تانىستىرا وتىرىپ، ولاردىڭ ەرەكشەلىكتەرى مەن ماڭىزىنا توقتالۋ.
2. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ءسوز قورىن دامىتۋ، پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن جانە تەز ويلاۋعا، ءوز پىكىرىن ايتۋعا داعدىلاندىرۋ.
3. تاربيەلىك: وقۋشىلاردى باسقا مەملەكەتتەردىڭ تابيعاتىمەن قوسا ءوز ەلى، جەرىنىڭ تابيعاتىن سۇيۋگە، قۇرمەتتەۋگە، ءبىرىن - ءبىرى سىيلاۋعا تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
وقىتۋ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، تۇسىندىرمەلى.
ساباقتىڭ ادىستەمەلىك جابدىقتالۋى: اتلاس كارتالار، وقۋلىق، كەسكىن كارتالار، كاتوچكالار، سۋرەتتەر.
ساباقتىڭ بارىسى: ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. وقۋشىلارمەن امانداسىپ، وقۋشىلاردى تۇگەندەپ، زەيىندەرىن تۇراقتاندىرۋ، وزىمە نازار اۋدارتۋ.
جاڭا ساباق:
سولتۇستىك ەۋروپا ەلدەرى. ەۋروپانىڭ بۇل بولىگىن اتىنا سايكەس، سولتۇستىكتەگى سكانديناۆيا تۇبەگىندە ورنالاسقان نورۆەگيا، شۆەسيا، فينليانديا جانە ارالدىق يسلانديا مەن دانيا ەلدەرى قۇرايدى.
گەوگرافتار سكانديناۆيا تۇبەگىن فينليانديامەن قوسا فەننوسكانديا دەپ اتايدى. بۇل ەلدەردىڭ بارلىعى اتلانت مۇحيتى مەن ونىڭ تەڭىزدەرىنىڭ جاعالاۋىندا ورنالاسقان. سوندىقتان ايماقتىڭ تابيعاتى، حالقىنىڭ شارۋاشىلىق ارەكەتى مەن تۇرمىس - تىرشىلىگى تەڭىزبەن تىعىز بايلانىستى دامىعان.
سولتۇستىك اتلانت جىلى اعىسىنىڭ اسەرىنەن باتىستاعى جاعالىق تەڭىز سۋلارى قىستا دا قاتپايدى. سكانديناۆيا تۇبەگىنىڭ جاعالاۋى وتە كۇشتى تىلىمدەنگەن، مۇندا مۇز باسۋ اسەرىنەن قالىپتاسقان تىك جاعالى، تەرەڭ، تار شىعاناقتار – فوردتار كوپ كەزدەسەدى. جاعالاۋدا جارتاستى شاعىن ارالدار كوپ. مۇندا گەرمان توبىنا جاتاتىن يسلانديالىقتار، نورۆەگتەر مەن شۆەدتەر، شىعىسىندا فيندتەر تۇرادى. ولار ەجەلدەن بۇعى شارۋاشىلىعىمەن، اڭ جانە بالىق اۋلاۋمەن اينالىسقان. نورۆەگتەردىڭ تۇرمىسى تەڭىزبەن تىعىز بايلانىستى، ولار ەجەلدەن - اق ەرجۇرەك تەڭىزشىلەرىمەن ايگىلى.
دانيا جەرىندە كليمات قولايلى بولعاندىقتان حالىق تىعىز قونىستانعان، جەرى اناعۇرلىم جاقسى يگەرىلگەن.
سولتۇستىك تەڭىز قايراڭىنان مۇناي وندىرۋمەن، اعاش وندىرۋمەن اينالىسادى. شۆەسيانىڭ «ۆولۆو»، «سكانيا» ماشينا جاساۋ، «ەريكسسون» بايلانىس قۇرالدارىن جاسايتىن كونسەرىندەرى، فينليانديانىڭ «نوكيا» كاسىپورنى الەمگە ايگىلى. ال دانيا دۇنيەنىڭ تۇكپىر – تۇكپىرىنە ءسۇت ونىمدەرىن جونەلتەدى. سولتۇستىك ەۋروپا ەلدەرىندە حالىقتىڭ تۇرمىسى وتە جوعارى دارەجەدە. باسقا ەلدەرمەن سالىستىرعاندا ايماقتىڭ تابيعاتى دا ءبىرشاما جاقسى ساقتالعان.
باتىس ەۋروپا ايامعىنا ەۋروپانىڭ باتىس بولىگىندەگى ۇلىبريتانيا، يرلانديا، فرانسيا، گەرمانيا، شۆەيساريا، بەلگيا، نيدەرلاند، اۋستريا جانە بىرنەشە ۇساق ەلدەر كىرەدى. ۇلىبريتانيا مەن يرلانديا ماتەريكتەگى ەلدەردەن لا - مانش بۇعازى ارقىلى ءبولىنىپ جاتىر.
باتىس ەۋروپا ەلدەرىنىڭ تابيعات جاعدايىنا اتلانت مۇحيتىنىڭ تيگىزەتىن ىقپالى وتە زور. بلريتان ارالدارىنىڭ وڭتۇتىگى مەن ماتەريكتەگە ەلدەردىڭ سولتۇستىگىن جازىق جەرلەر الىپ جاتىر.
باتىس ەۋروپا – دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ جوعارى دامىعان ەلدەردىڭ شوعىرلانعان ايماعى. ايماقتا حالىق تىعىز قونىستانعان، ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى قالالاردا تۇرادى. حالىقتىڭ ۇلتتىق قۇرامى دا كۇردەلى. قازىرگى كەزدە بۇل ەلدەردە شىعارىلاتىن رەاكتيۆتى ۇشاقتار، اۆتوموبيلدەر («مەرسەدەس»، «رەنو»، «اۋدي»، «پەجو»)، كۇردەلى ەلەكتروندىق تەحنيكا (كومپيۋتەرلەر، ەسەپتەگىش قۇرالدار) دۇنيە جۇزىنە ايگىلى. شۆەيساريادا جاسالاتىن ساعاتتار وتە دالدىگىمەن، ساپالىلىعىمەن اسا جوعارى باعالانادى.
باتىس ەۋروپ ەلدەرىنىڭ تابيعي جانە تاريحي - مادەني ەسكەرتكىشتەرىن كورىپ، تاماشالاۋ ءۇشىن، جانعا جايلى تابيعاتىنىڭ اياسىندا ەمدەلىپ، دەمالۋ ءۇشىن بۇل ايماققا جىل سايىن الەمنىڭ كوپتەگەن ەلدەرىنەن ميلليونداعان تۋريستەر مەن دەمالۋشىلار اعىلادى.
ۇلىبريتانيا؛ يرلانديا؛ فرانسيا؛ گەرمانيا؛ شۆەيساريا؛ بەلگيا؛ نيدەرلاندى؛ اۆستريا؛
كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا كەرەكتىسىن جاز:
v ەۋروپانىڭ جالپى جەر كولەمى -............ مىڭ كم².
v ەۋروپا حالقىنىڭ جالپى سانى -............. ملن ادام.
v باتىس ەۋروپانىڭ ويپاتتارىنىڭ تەڭىز دەڭگەيىنەن بيىكتىگى............. م - دەن اسپايدى.
قورىتىندى: بۇگىنگى ساباقتا سولتۇستىك جانە باتىس ەلدەرىمەن تانىستىردىم. مەڭگەرگەنىن تاقىرىپقا قاتىستى قىزىقتى گەوگرافيالىق تاپسىرمالار ارقىلى تەكسەردىم.
ۇيگە تاپسىرما: § 24 – وقۋ. كەسكىن كارتاعا سولتۇستىك پەن باتىس ەۋروپا ەلدەرىن ءتۇسىرۋ، تەست قۇراۋ.
سولتۇستىك ەۋروپا ەلدەرى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءۇشبۇرىشتىڭ بيىكتىگى، بيسسەكتريساسى، مەدياناسىنا ەسەپتەر شىعارۋ.
