تىگىس تۇرلەرى
بقو، تاسقالا اۋدانى، مەرەي اۋىلى
جالپى ءبىلىم بەرەتىن شيپوۆ ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى مۋكانوۆا ساليما حاناتوۆنا
• ساباقتىڭ ماقساتى:
ءبىلىم بەرۋدە – تىگىس تىگۋ، تىگىستىڭ پايداسى مەن تىگىلۋ جولدارى تۋرالى بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ. تىگىس تىگۋ كەزىندە داعدىنى قالىپتاستىرۋ. تىگىس تۇرلەرىنىڭ ورىندالۋ تەحنولوگياسىن مەڭگەرتۋ.
• دامىتۋشىلىق – تىگىستەردىڭ جاسالۋ رەتتىلىگىن سۋرەتتەگى بەينەلەۋلەر كومەگىمەن، ماقساتقا ءوز بەتىنشە جەتۋ ءۇشىن وقۋشىعا مۇمكىندىك بەرۋ.
• تاربيەلىك – وقۋشىنىڭ ءوز بەتىنشە جۇمىس جاساۋعا ەرىكتىلىگىن، ءوز كۇشىنە سەنۋشىلىگىن قالىپتاستىرۋ. بەرىلگەن ءىستى ساپالى، ۇقىپتى، قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ساقتاي وتىرىپ ورىنداۋعا تاربيەلەۋ.
قۇرال - جابدىقتار: جىپتەر، ينەلەر، تۇيرەۋىشتەر، سىزعىش، تاسپا مەتر، بور، قايشى، ويماق.
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
پسيحولوگيالىق دايىندىق
گۇل وسىرسەڭ تەرلەپ،
مۇنىڭ اتى – ەڭبەك.
كەستە تىكسەڭ زەرلەپ،
مۇنىڭ اتى – ەڭبەك.
قيىندىقتىڭ ءبارىن
ەڭبەك قانا جەڭبەك.
وتكەن ساباقتى قايتالاۋ
قول جۇمىسىن ورىنداۋدا جۇمىس ورنىن قالاي ۇيىمداستىرامىز؟
- ءجۇن جانە تابيعي جىبەك ماتالار تۋرالى تۇسىنىك.
- ماتانىڭ نەگىزگى قاسيەتتەرىن اتا.
- فيزيكالىق - مەحانيكالىق قاسيەتەرىن اتا.
ءسوزجۇمباق
1. تۇمسىعى مىقتى،
قىر مەن ويدى تەگىستەپ شىقتى
2. ءسوزى دانا ءۇنى جوق،
سويلەمەيدى ءتىلى جوق.
قولىڭا الساڭ شەشەن،
اقىلى اسقان كوسەم.
3. ءوشىردى، ءسۇرتتى، وزگەنى قۇرتتى، ءوزىن دە قۇرتتى.
4. اپپاق دالا، قارا ءدان
ءدانىن سەپسەڭ تۇسىنۋگە جاراعان
5. اسپاي پىسكەن، قايناماي تۇسكەن
جاڭا ساباق
▪ ادامنىڭ جەكە تۇلعا رەتىندە دامۋىنا سەبەپكەر بولاتىن قىزمەت – ەڭبەك. ەڭبەكتەنگەن ادامنان ونەر تۋادى.
▪ كەز كەلگەن بۇيىمدى تىككەن كەزدە ءبىز وعان سايكەس ماتانى جانە تىگىس تەحنولوگياسىن پايدالانامىز.
▪ بۇيىمنىڭ بولشەكتەرىن ينەشانشىم مەن تىگىم ارقىلى قوسامىز.
1 - سلايد: تىگىس تۇرلەرى
2 - سلايد: ينەشانشىم
تىگىس – بولشەكتەردىڭ بىرىككەن ورنى
ينەشانشىم – ماتادا جىپتەردىڭ ايقاسۋى ارقىلى اياقتالادى.
تىگىم – بىرنەشە رەت قايتالانعان ينەشانشىم بولشەكتەردىڭ بىرىككەن ورنى
3 - سلايد: كوكتەۋ
▪ كوكتەۋ دەگەنىمىز – بۇيىمدى ۋاقىتشا بىرىكتىرىپ تۇراتىن تىگىس.
▪ كوكتەپ تىگۋ – بولشەكتەردىڭ شەتىن بىرىكتىرۋگە جانە ماتانىڭ شەتى سەتىنەپ سوگىلمەۋى ءۇشىن تىگىلەدى.
4 - سلايد:
▪ ەكى رەت ىشىنە قايىرىلعان شەتىن ينەنى ىلگەرى شانشۋ ارقىلى كوكتەپ تىگەمىز. بۇيىمنىڭ ماتەريالىن تەسىپ وتپەيتىندەي ەتىپ، تىگىستى تومەننەن جوعارى قاراي جۇرگىزەمىز
5 - سلايد: كومكەرۋ
كومكەرىپ (جورمەپ) تىگۋ – بۇيىمنىڭ بەرىلگەن شەتىن تىگۋ ءۇشىن قولدانىلادى. كومكەرىپ تىگۋدىڭ بىرنەشە ءتۇرى بار.
6 - سلايد: تور تىگىس
▪ تور تىگىس – بەكىتۋشى، ءارى ساندىك تىگىس رەتىندە قولدانىلادى. تورلاپ تىگۋ ماتەريالدىڭ شەتىن وڭدەۋگە، تۇيمەلىكتى تورلاۋعا، جۇمساق ويىنشىق تىگۋگە قولايلى.
7 - سلايد: قايشى تىگىستەر
8 - سلايد: ساباقتى تىگىس
ساباقشالاپ تىگۋ كوبىنە كەستە تىگۋ ءۇشىن قولدانىلادى. ماتەريالدى تاڭداپ العاننان كەيىن، ونىڭ بەتىنە كەستە سۋرەتىن سالامىز.
باستاپقى نۇكتەدەن باستاپ ءجىپتى بىرتىندەپ العا جۇرگىزەمىز. ءجىپ ساباقتالعان ينەنى ماتاعا شانشىپ، تەرىس جاعىنان ارتقا قاراي جۇرگىزە وتىرىپ، كەلەسى تىگىستىڭ ورتا تۇسىنان شىعارامىز.
9 - سلايد: كوركەم تىگىس
10 - سلايد: سەرگىتۋ مينۋتى
دوڭگەلەك شەڭبەر ەتىپ يىلگەن، كيىز ءۇيدىڭ ەڭ جوعارعى سۇيەگى
2. جەڭسىز جەڭىل كيىم
3. ساندىك ءۇشىن بىلەككە تاعاتىن اشەكەيلى، باعالى بۇيىم
4. جەتى ءتۇرلى ءداندى - داقىلداردان ءسۇت قوسىپ پىسىرىلگەن سۇيىق اس
5. سۋرەت سالىپ توقىلعان كىلەم
6. نارەستەگە ارنالىپ جاسالعان اعاش توسەك
7. تەرىدەن جاسالعان، قىمىز قۇياتىن ىدىس
11 - سلايد: تىگىن ينەسىمەن جۇمىس جاساۋداعى قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرى
ينەنىڭ كىرۋىنەن قاننىڭ بۇزىلۋى مۇمكىن. جۇمىس كەزىندە ينەنى ينە قاداعىشقا قاداماي ەرنىڭە سالىپ وتىرساڭ، وعان قاقالىپ نەمەسە جۇتىپ قويۋىڭ مۇمكىن
1. جۇمىسقا كىرىسپەس بۇرىن ينەلەردى ساناپ الىڭىز، سىنعانىن جانە توت باسقانىن تاستاڭىز
2. تىگىس تىگۋدە ويماق قولدانىڭىز
3. ينەلەردى ارنايى قوراپشادا نەمەسە ينەقاپتا ساقتاڭىز
4. ينەنى اۋزىڭىزعا سالماڭىز، كيىمگە جانە جۇمساق جيھازعا قاداماڭىز
5. جۇمىس سوڭىندا ينەلەردى ساناڭىز، ول جۇمىس باستالعانعا دەيىنگىدەي بولۋ كەرەك
12 - سلايد: ەڭبەك مادەنيەتىنىڭ ەرەجەلەرى
- جۇمىس ورنىن دايىندا
- ساراماندىق جۇمىستاردى ورىنداعاندا، كيىمىڭ تازا جانە ۇتىكتەلگەن بولۋىن قاداعالا
- جۇمىستى ساپالى ورىندا، ساباقتا ۋاقىتتى راسيونالدى قولدان
- قۇرال - جابدىقتاردى ۇقىپتاپ ۇستا، ولاردى تاعايىندالۋى بويىنشا قولدان جانە تازالىقتا ۇستا
- ماتەريالدى ۇنەمدەپ قولدان
- جۇمىس ورنىندا تازالىقتى ساقتا
- جۇمىستى اياقتاپ بولعان سوڭ، جۇمىس ورنىڭدى جيناپ، قۇرالدار مەن ماتەريالداردى كەزەكشىگە تاپسىر
ساراماندىق جۇمىس
1. جۇمىس تاسىلدەرىن كورسەتۋ جانە تىگىستى ورىنداتۋ ەرەجەلەرى.
2. تىگىس تۇرلەرىن ساباقتىڭ ۇستىندە ورىنداۋىن قاداعالاۋ.
3. وقۋشىنىڭ جۇمىس ۇستەلىن تەكسەرىپ وتىرۋ.
4. تىگىس تۇرلەرىن سحەماعا قاراپ ماتاعا سالۋ.
5. تەحنيكا قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ەستە ساقتاي وتىرىپ تىگۋ.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ
ۇيگە تاپسىرما:
تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىنە ارناپ كەستە تىگۋ.
كەستەگە بۇگىنگى ساباقتا وتكەن تىگىس تۇرلەرىن پايدالانۋ
جالپى ءبىلىم بەرەتىن شيپوۆ ورتا مەكتەبىنىڭ
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى مۋكانوۆا ساليما حاناتوۆنا
• ساباقتىڭ ماقساتى:
ءبىلىم بەرۋدە – تىگىس تىگۋ، تىگىستىڭ پايداسى مەن تىگىلۋ جولدارى تۋرالى بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ. تىگىس تىگۋ كەزىندە داعدىنى قالىپتاستىرۋ. تىگىس تۇرلەرىنىڭ ورىندالۋ تەحنولوگياسىن مەڭگەرتۋ.
• دامىتۋشىلىق – تىگىستەردىڭ جاسالۋ رەتتىلىگىن سۋرەتتەگى بەينەلەۋلەر كومەگىمەن، ماقساتقا ءوز بەتىنشە جەتۋ ءۇشىن وقۋشىعا مۇمكىندىك بەرۋ.
• تاربيەلىك – وقۋشىنىڭ ءوز بەتىنشە جۇمىس جاساۋعا ەرىكتىلىگىن، ءوز كۇشىنە سەنۋشىلىگىن قالىپتاستىرۋ. بەرىلگەن ءىستى ساپالى، ۇقىپتى، قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ساقتاي وتىرىپ ورىنداۋعا تاربيەلەۋ.
قۇرال - جابدىقتار: جىپتەر، ينەلەر، تۇيرەۋىشتەر، سىزعىش، تاسپا مەتر، بور، قايشى، ويماق.
ساباقتىڭ ءوتۋ بارىسى:
پسيحولوگيالىق دايىندىق
گۇل وسىرسەڭ تەرلەپ،
مۇنىڭ اتى – ەڭبەك.
كەستە تىكسەڭ زەرلەپ،
مۇنىڭ اتى – ەڭبەك.
قيىندىقتىڭ ءبارىن
ەڭبەك قانا جەڭبەك.
وتكەن ساباقتى قايتالاۋ
قول جۇمىسىن ورىنداۋدا جۇمىس ورنىن قالاي ۇيىمداستىرامىز؟
- ءجۇن جانە تابيعي جىبەك ماتالار تۋرالى تۇسىنىك.
- ماتانىڭ نەگىزگى قاسيەتتەرىن اتا.
- فيزيكالىق - مەحانيكالىق قاسيەتەرىن اتا.
ءسوزجۇمباق
1. تۇمسىعى مىقتى،
قىر مەن ويدى تەگىستەپ شىقتى
2. ءسوزى دانا ءۇنى جوق،
سويلەمەيدى ءتىلى جوق.
قولىڭا الساڭ شەشەن،
اقىلى اسقان كوسەم.
3. ءوشىردى، ءسۇرتتى، وزگەنى قۇرتتى، ءوزىن دە قۇرتتى.
4. اپپاق دالا، قارا ءدان
ءدانىن سەپسەڭ تۇسىنۋگە جاراعان
5. اسپاي پىسكەن، قايناماي تۇسكەن
جاڭا ساباق
▪ ادامنىڭ جەكە تۇلعا رەتىندە دامۋىنا سەبەپكەر بولاتىن قىزمەت – ەڭبەك. ەڭبەكتەنگەن ادامنان ونەر تۋادى.
▪ كەز كەلگەن بۇيىمدى تىككەن كەزدە ءبىز وعان سايكەس ماتانى جانە تىگىس تەحنولوگياسىن پايدالانامىز.
▪ بۇيىمنىڭ بولشەكتەرىن ينەشانشىم مەن تىگىم ارقىلى قوسامىز.
1 - سلايد: تىگىس تۇرلەرى
2 - سلايد: ينەشانشىم
تىگىس – بولشەكتەردىڭ بىرىككەن ورنى
ينەشانشىم – ماتادا جىپتەردىڭ ايقاسۋى ارقىلى اياقتالادى.
تىگىم – بىرنەشە رەت قايتالانعان ينەشانشىم بولشەكتەردىڭ بىرىككەن ورنى
3 - سلايد: كوكتەۋ
▪ كوكتەۋ دەگەنىمىز – بۇيىمدى ۋاقىتشا بىرىكتىرىپ تۇراتىن تىگىس.
▪ كوكتەپ تىگۋ – بولشەكتەردىڭ شەتىن بىرىكتىرۋگە جانە ماتانىڭ شەتى سەتىنەپ سوگىلمەۋى ءۇشىن تىگىلەدى.
4 - سلايد:
▪ ەكى رەت ىشىنە قايىرىلعان شەتىن ينەنى ىلگەرى شانشۋ ارقىلى كوكتەپ تىگەمىز. بۇيىمنىڭ ماتەريالىن تەسىپ وتپەيتىندەي ەتىپ، تىگىستى تومەننەن جوعارى قاراي جۇرگىزەمىز
5 - سلايد: كومكەرۋ
كومكەرىپ (جورمەپ) تىگۋ – بۇيىمنىڭ بەرىلگەن شەتىن تىگۋ ءۇشىن قولدانىلادى. كومكەرىپ تىگۋدىڭ بىرنەشە ءتۇرى بار.
6 - سلايد: تور تىگىس
▪ تور تىگىس – بەكىتۋشى، ءارى ساندىك تىگىس رەتىندە قولدانىلادى. تورلاپ تىگۋ ماتەريالدىڭ شەتىن وڭدەۋگە، تۇيمەلىكتى تورلاۋعا، جۇمساق ويىنشىق تىگۋگە قولايلى.
7 - سلايد: قايشى تىگىستەر
8 - سلايد: ساباقتى تىگىس
ساباقشالاپ تىگۋ كوبىنە كەستە تىگۋ ءۇشىن قولدانىلادى. ماتەريالدى تاڭداپ العاننان كەيىن، ونىڭ بەتىنە كەستە سۋرەتىن سالامىز.
باستاپقى نۇكتەدەن باستاپ ءجىپتى بىرتىندەپ العا جۇرگىزەمىز. ءجىپ ساباقتالعان ينەنى ماتاعا شانشىپ، تەرىس جاعىنان ارتقا قاراي جۇرگىزە وتىرىپ، كەلەسى تىگىستىڭ ورتا تۇسىنان شىعارامىز.
9 - سلايد: كوركەم تىگىس
10 - سلايد: سەرگىتۋ مينۋتى
دوڭگەلەك شەڭبەر ەتىپ يىلگەن، كيىز ءۇيدىڭ ەڭ جوعارعى سۇيەگى
2. جەڭسىز جەڭىل كيىم
3. ساندىك ءۇشىن بىلەككە تاعاتىن اشەكەيلى، باعالى بۇيىم
4. جەتى ءتۇرلى ءداندى - داقىلداردان ءسۇت قوسىپ پىسىرىلگەن سۇيىق اس
5. سۋرەت سالىپ توقىلعان كىلەم
6. نارەستەگە ارنالىپ جاسالعان اعاش توسەك
7. تەرىدەن جاسالعان، قىمىز قۇياتىن ىدىس
11 - سلايد: تىگىن ينەسىمەن جۇمىس جاساۋداعى قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرى
ينەنىڭ كىرۋىنەن قاننىڭ بۇزىلۋى مۇمكىن. جۇمىس كەزىندە ينەنى ينە قاداعىشقا قاداماي ەرنىڭە سالىپ وتىرساڭ، وعان قاقالىپ نەمەسە جۇتىپ قويۋىڭ مۇمكىن
1. جۇمىسقا كىرىسپەس بۇرىن ينەلەردى ساناپ الىڭىز، سىنعانىن جانە توت باسقانىن تاستاڭىز
2. تىگىس تىگۋدە ويماق قولدانىڭىز
3. ينەلەردى ارنايى قوراپشادا نەمەسە ينەقاپتا ساقتاڭىز
4. ينەنى اۋزىڭىزعا سالماڭىز، كيىمگە جانە جۇمساق جيھازعا قاداماڭىز
5. جۇمىس سوڭىندا ينەلەردى ساناڭىز، ول جۇمىس باستالعانعا دەيىنگىدەي بولۋ كەرەك
12 - سلايد: ەڭبەك مادەنيەتىنىڭ ەرەجەلەرى
- جۇمىس ورنىن دايىندا
- ساراماندىق جۇمىستاردى ورىنداعاندا، كيىمىڭ تازا جانە ۇتىكتەلگەن بولۋىن قاداعالا
- جۇمىستى ساپالى ورىندا، ساباقتا ۋاقىتتى راسيونالدى قولدان
- قۇرال - جابدىقتاردى ۇقىپتاپ ۇستا، ولاردى تاعايىندالۋى بويىنشا قولدان جانە تازالىقتا ۇستا
- ماتەريالدى ۇنەمدەپ قولدان
- جۇمىس ورنىندا تازالىقتى ساقتا
- جۇمىستى اياقتاپ بولعان سوڭ، جۇمىس ورنىڭدى جيناپ، قۇرالدار مەن ماتەريالداردى كەزەكشىگە تاپسىر
ساراماندىق جۇمىس
1. جۇمىس تاسىلدەرىن كورسەتۋ جانە تىگىستى ورىنداتۋ ەرەجەلەرى.
2. تىگىس تۇرلەرىن ساباقتىڭ ۇستىندە ورىنداۋىن قاداعالاۋ.
3. وقۋشىنىڭ جۇمىس ۇستەلىن تەكسەرىپ وتىرۋ.
4. تىگىس تۇرلەرىن سحەماعا قاراپ ماتاعا سالۋ.
5. تەحنيكا قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىن ەستە ساقتاي وتىرىپ تىگۋ.
ساباقتى قورىتىندىلاۋ
ۇيگە تاپسىرما:
تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىنە ارناپ كەستە تىگۋ.
كەستەگە بۇگىنگى ساباقتا وتكەن تىگىس تۇرلەرىن پايدالانۋ