ۇلتتىق ويىن «بەستەمشە» ارقىلى مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالانى جان-جاقتى دامىتۋ
بەستەمشە ويىنى — الەمدىك مادەنيەتتىڭ وزىق ۇلگىلەرىمەن بوي تەڭەستىرە الاتىن رۋحاني ويىن، لوگيكالىق ويلاۋ ونەرى. بۇل ويىننىڭ باستى قاسيەتى — جەكە تۇلعانىڭ سانا-سەزىمىن جەتىلدىرۋگە، اقىل-ويىن كەمەلدەندىرۋگە ەرەكشە كۇش سالادى. ۇرپاق تاربيەسىنە جاۋاپكەرشىلىكپەن قارايتىن حالقىمىز، ءجاسوسپىرىمنىڭ دەنە كۇشىنىڭ مول بولۋىمەن قاتار، اقىلدى بولۋىنا دا كوپ ءمان بەرگەن.
قازىرگى كەزدە بەستەمشە ويىنىنىڭ ەلىمىزدە جانە شەت ەلدەردە كەڭىنەن تارالىپ، بالاباقشا جانە مەكتەپ باعدارلامالارىنا ەنۋى — ۇلتتىق ويىننىڭ بالا تاربيەسىندە الاتىن ماڭىزىنا بايلانىستى بولىپ وتىر. وسىعان بايلانىستى، وسى وي ونەرىنىڭ ءجاسوسپىرىم تاربيەسىنە بەرەتىن قانداي ماڭىزدى ەرەكشەلىكتەرى بار، سوعان توقتالايىق:
بەستەمشە ويىنىنىڭ ماڭىزى
— ويلاۋ جۇيەسىن دامىتۋ؛
— دەربەستىككە ۇيرەتۋ؛
— نازاردى شوعىرلاندىرۋ؛
— ۋاقىتتى ءتيىمدى پاديلانۋ؛
— جوسپارلاۋ جانە باس تارتۋدى ۇيرەتۋ؛
— جادىنى جاقسارتۋ جانە ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن دامىتۋ؛
— قول موتوريكاسىنىڭ دامۋى؛
— جان-جاقتى قالىپتاسۋ.
بەستەمشەنىڭ باستى ماڭىزى — ويلاۋ جۇيەسىن دامىتادى
بەستەمشە ويىنى — ماتەماتيكالىق ەسەپ ويىنى. جۇرىستەردى الدىن-الا ويلاۋ، ەسەپتەۋ، قيالداۋ — ونىڭ نەگىزگى وزەگى. سوندىقتان وقۋشى ويىندى ۇيرەنۋ بارىسىندا ونىڭ بويىندا ستراتەگيالىق جانە جۇيەلى ويلاۋ قابىلەتى قالىپتاسادى. بۇل كەز-كەلگەن سالادا بولاشاقتا كەرەك بولادى. ويتكەنى ومىردە دە بولاشاق ىستەرىڭدى الدىن-الا ويلاۋ — نەگىزگى مانگە يە.
دەربەستىككە ۇيرەتۋ
بەستەمشە ءجاسوسپىرىمنىڭ تەك ءوز اقىل-وي كۇشىنە عانا سەنە الاتىنىن تاجىريبە جۇزىندە كورسەتەدى. بالا ويىن بارىسىندا تەك ءوزى عانا ويلانادى، ءوزى عانا شەشىم قابىلدايدى. سونداي-اق، وڭاشا كەزدە ەسەپ شىعارسا دا، ويىن بارىسىنا تالداۋ جاساسا دا، جارىسقا قاتىسسا دا تەك ءوزىنىڭ سانا-سەزىمىمەن عانا جۇزەگە اسىرادى. ياعني ويىن تۇجىرىمداماسى تەك وزىنە عانا سەنۋىنە ۇيرەتەدى
نازاردى شوعىرلاندىرۋ
بەستەمشە ويناعان بالالار العاشقى كەزدە ءبىر ورنىندا وتىرا الماي، جەڭىلتەك مىنەزدەر كورسەتەدى. ولاردىڭ نازارى بىرەسە ويىندا، بىرەسە تەلەفوندا نەمەسە باسقا جاقتا بولادى. ۋاقىت وتە كەلە ويىننىڭ قۇندىلىقتارى ونى شىدامدى، ءتوزىمدى ەتىپ تاربيەلەيدى. بالانىڭ نازارى تەك تاقتاعا عانا اۋىپ، ويىنعا ىقىلاسى ارتادى. ويىننان قۋانىش الىپ، جامان مىنەزدەردەن ارىلادى.
ۋاقىتتى ءتيىمدى پايدالانۋ جانە جىلدام شەشىم قابىلداۋ
ءبۇلدىرشىن نازارىن ويىنعا اۋدارعان سوڭ، ول بوس ۋاقىتتارىندا بەستەمشە ويناپ ۋاقىتىن دا ءتيىمدى پايدالانادى. جارىسقا قاتىسقان كەزدە بەستەمشە ويىنى بارىسىندا تاقتاداعى جاعدايعا بايلانىستى تەز جانە تاپقىر شەشىم قابىلداۋ كەرەك. ويتكەنى ءسىز ۇزاق ويلاساڭىز ۋاقىتتان جەڭىلۋىڭىز مۇمكىن. سوندىقتان ءاربىر مينۋتتى جانە سەكۋندتى قادىرلەيسىز.
جادىنى جاقسارتۋ جانە ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن دامىتۋ
بالا ويىنعا بەرىلگەن سايىن ويىندى قالاي باستاۋ كەرەك، قالاي اياقتاۋ كەرەك، ءبارىن ەسىندە ساقتايدى. ءار قۇمالاقتىڭ ءجۇرىس جاساعان ساتىندەگى ورنى مەن ونىڭ بارعان جەرىنە دەيىنگى ارالىقتا وتاۋلارداعى قۇمالاق سانىن ۇنەمى ەسەپتەپ، جاڭىلىسپاۋ كەرەك. مۇنىڭ بارلىعى بالانىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتىنىڭ دامۋىنا كومەكتەسەدى. ءاربىر جاقسى ءجۇرىس ادەتكە اينالىپ، ول ەسىندە قالادى.
قول موتوريكاسىنىڭ دامۋى
بەستەمشە ويىنىندا ۇساق شارلاردى ۇستاۋ كەزىندە قولقوزعالىسى ارقىلى مي جانە جۇيكە تالشىقتارىنا اسەر ەتەدى. سونىمەن قاتار، ويىن بارىسىندا قول قوزعالىسىنىڭ جىلدامدىعى ساعاتتى باسۋ كەزىندە ويىن تاعدىرىنا دا اسەر ەتەدى. قول موتوريكاسىن دامىتۋ — ءوز ساۋلىعىڭىزدى ۇنەمى زياتكەر رەتىندە سەزىنۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.
جان-جاقتى قالىپتاسۋ
وسى جوعارىداعى قابىلەتتەردىڭ دامۋىنىڭ ارقاسىندا بولاشاقتا بالا جان-جاقتى جەتىلگەن تۇلعا بوپ قالىپتاسادى. وقۋ ۇلگەرىمىنىڭ ارتۋى، اقىل-وي بەلسەندىلىگىنىڭ دامۋى، باسەكەگە قابىلەتتىلىككە بەيىمدەلۋى، يميدج قالىپتاسۋى بارلىعى ۇلتتىق ويىننىڭ بەرەتىن ماڭىزى بولىپ تابىلادى.
بەستەمشە ويىنى جاسوسپىرىمدەردىڭ مىنەز-قۇلقىن، سانا-سەزىمىن الەۋمەتتىك جاعىنان تاربيەلەپ، ءتارتىپتى تياناقتاۋعا، ويلاۋ جۇيەسىن شىڭداۋعا كومەكتەسەدى.
قورىتىندى
بۇل ويىن ويناۋشى تالعامايدى: بالا دا، جاس تا، كارى دە، ويناي بەرەدى. بەستەمشە ويىندارىن 5 جاستاعى بالادان باستاپ ەگدە جاستاعى ادامدار اراسىندا وي سپورتىنىڭ داعدىسىن قالىپتاستىرۋعا بولادى. بالعىن ويىنشىلارعا ۇلتتىق زياتكەرلىك ويىننىڭ تاريحى بويىندا تۇزىلگەن اقپاراتتاردى تانىستىرۋ ولاردى ويىنعا قىزىقتىرا جانە مۇددەلى ەتە تۇسەدى.
سارسەن ناۋرىزباي تەمىرحان ۇلى