حالىق ءانىنىڭ ورىندالۋ شەبەرلىگى
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىنىڭ حالىق انىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرىپ، اندەردى ءوز ناقىشىنا كەلتىرىپ، ورىنداۋ شەبەرلىگىن جەتىلدىرۋ.
ءوز حالقىنىڭ ءان ونەرىن تۇسىنە بىلۋگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءادىس ءتاسىلى: ءتۇسىندىرۋ. ساناپ قوسىلىپ ايتۋ. سۇراق - جاۋاپ.
ءپان ارالىق بايلانىس: قازاق مۋزىكا ادەبيەتى. سولفەدجيو
بىلىمدىلىگى: حالىق ءانىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرىن تالداي بىلۋگە داعدىلانۋ، ءان ايتۋ قابىلەتىن جەتىلدىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: ءاندى ناقىشىنا كەلتىرە، سەزىنە ويناۋ، قابىلەتىن دامىتۋ، كوركەم مۋزىكالىق بەينەسىن تىڭداۋ، جەتكىزۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: دومبىرا، ءۇنتاسپا، فوتو سۋرەت.
ساباقتىڭ بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ
2. داۋىس كۇيىن كەلتىرۋ
3. ءۇي تاپسىرماسى
4. جاڭا ساباق
5. قورتىندى
1. ۇيىمداستىرۋ: وقۋشىنىڭ قۇرالدارىن، نوتا داپتەرىن، كۇندەلىگىن تۇگەندەۋ. دومبىرا كۇيىن كەلتىرۋ.
2. داۋىس كۇيىن كەلتىرۋ جاتتىعۋلارى: وقۋشىنىڭ داۋىسىن كۇيگە كەلتىرۋ ماقساتىندا، دىبىستاردى تازا الۋ ءۇشىن داۋىستى كۇيگە كەلتىرۋ جاتتىعۋلارى جاسالادى.
جاتتىعۋ كەزىندە دىبىس كۇشتى، ەكپىندى شىعۋ ءۇشىن، تىنىس العاندا كەۋدەنى كوتەرمەي، ىشكە العان اۋانى سىزدىقتاتىپ شىعارۋعا ۇيرەنۋ. اۋىزدى اشقان كەزدە ءتىلدى تومەن ءتۇسىرۋ، جۇمساق تاڭدايدى كوتەرۋ، ەرىندى شامادان تىس جايماي، قالىپتى جاعدايدا ۇستاپ ايتۋعا ۇيرەنۋ.
3. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ: ع. قۇرمانعالييەۆ «جاس ءومىر» ءانىن ۇيگە ءوز دارەجەسىندە اسپاپپەن قوسىلىپ ورىنداپ كەلۋ بەرىلدى. ءاننىڭ اۆتورى:
ع. قۇرمانعالييەۆتىڭ شىعۋ تاريحىمەن وتكەن ساباقتا وقۋشىعا كەڭ كولەمدە ايتىپ ءوتىلدى. بۇل ءاندى عاريفوللا قارتايعان شاعىندا، جاستىق شاعىن ەسكە الىپ، ساعىنىشتان شىققان ءان. ەندى وسى تۋرالى وقۋشىدان تۇسىنگەنىن سۇراۋ.
4. جاڭا ساباق: حالىق ءانى تۋرالى تۇسىنىك. حالىق اندەرى سوناۋ زاماننان بەرى ۇرپاقتان ۇرپاققا ۇلاسىپ كەلە جاتقان حالقىمىزدىڭ قازىناسى.
حالىق اندەرى دەپ اتالۋىنىڭ سەبەبى، ول ءبىر ادامنىڭ ايتقان ءانىن كەلەسى ادام سول ساتتە جاتتاپ الىپ، حالىق اراسىندا كەڭ تارالىپ كەتكەن اندەر. بۇنداي اندەردىڭ اۆتورلارى ۇمىت بولىپ، حالىق اندەرى دەپ اتالسا كەرەك. حالىق اندەرىن ورىنداپ بۇگىنگى تاڭعا جەتۋىنە كوپ ۇلەستەرىن قوسقان قازاقتىڭ ءانشى - جىرشى، تەرمەشىلەرى بارشىلىق. ولار: ءبىرجان سال، مۇحيت، اقان سەرى، جاياۋ مۇسا، ۇكىلى ىبىرىي، اسەت، ەستاي، ءمادي، نارتاي، مايرا ت. ب
دارىندى ادامدار ارقىلى جەتىپ وتىرعان اندەر حالقىمىزدىڭ ادەت عۇرىپ، تۇرمىس - سالت، مادەني ورلەۋ، تاريحي دامۋ كەزەڭدەرمەن تانىسامىز. ويتكەنى حالىق اندەرى ءومىردىڭ ءداستۇرلى كورىنىستەرى مەن وي ارمانىن مۋزىكا ۇنىمەن، دومبىرا سازىمەن بەرىپ وتىرعان. ول ادام جاننىڭ قيلى كەزەڭدەرىن سۋرەتتەيتىن جانە تابيعات ادەمىلىگىن كوركەمدىگىن جىرلايتىن ليريكالىق اندەر، وتباسى، تۇرمىس جايىنداعى اندەرى، سالت اندەرى، ەڭبەك اندەرى، تۋعان جەر اندەرى، تاريحي اندەر، سۋىق كەش اندەرى، تۇرمىس اندەرى سياقتى الۋان ءتۇرى بولادى. كوپتەگەن حالىق اندەرى بار. ولار «دارحان - اي»، «داريعا»، «ايتجان»،
«اق ايشا»، «اسىل قارعا»، «ادەمى قىز» ت. ب.
حالىق ءانى «اقسۇڭقار»
قازاق حالقىنىڭ مۋزىكالىق مۇراسى وتە باي ولار نوتاعا، ءتۇسىرۋ ساۋاتى بولماعاندىقتان عاسىرلار بويى ەل اۋزىندا، بىرەۋدەن بىرەۋ ۇيرەنۋ ارقىلى رۋحاني قازىناعا اينالىپ ۇمتىلماي كەلەدى. سونداي ءاننىڭ ءبىرى حالىق ءانى «اق سۇڭقار». بۇل اندە بوي جەتكەن قىزعا عاشىق بولعان جىگىت ارمانىنا جەتۋ ءۇشىن ءوزىنىڭ كوڭىلدەگى ىستىق سەزىمىن، كوڭىل - كۇيىن انمەن جەتكىزگەن. عاشىعىن كوكتە قالىقتاپ ۇشاتىن اق سۇڭقارعا بالاعان. سول اق سۇڭقاردى ءوزىنىڭ جۇرەگىنىڭ تورىنا قوندىرۋدى ارماندايدى. سوعان قولى جەتكەنشە تاعات تاقپايتىنى سۋرەتتەلەدى. تومەندەگى ولەڭ شۋماقتارىنان بىلۋگە بولادى.
جەبەسىن شىن كۇمىستەن ساداعىمنىڭ
ادەتى وسىلاي ما ەدى بازارلىمنىڭ
نەسىنە سويلەر سوزدەن ىركىلەيىن
تۇسىنا كەلگەننەن سوڭ اجارلىمنىڭ
ق - سى
اق سۇڭقار نەگە قونبايسىڭ
داريعا جايعان تورعا - اي
حالىق ءانى اق سۇڭقار رە ماجور ۇندەستىگىنە 6/8 ولشەمدە جازىلعان. بۇل ءان كىرىسپە، شۋماق قايىرمادان تۇرادى. ءان جەڭىل تەبىرەنە ورىندالادى. اندە ون التىلىق، تريو، نۇكتەلى نوتالى قاعىستارى كەزدەسەدى. ءاندى ۇيرەنگەن كەزدە دومبىراداعى اۋەنىن ۇيرەنىپ الامىز. ول ءۇشىن اشىق قاعىستا كەزدەسەتىن قاعىستاردى وينايمىز.
وقۋشىنى باعالاۋ:
ۇيگە تاپسىرما: ع. ق «جاس ءومىر» ءسوزىن جاتتاپ، ايتىلعان ەسكەرتۋلەردى ەسكەرە وتىرىپ ءاندى ءوز ناقىشىنا كەلتىرىپ ورىنداپ كەلۋ. حالىق ءانى «اق سۇڭقار» دومبىراداعى اۋەنىن جاتتاپ، سوزىنە قوسىپ كەلۋ.
5. قورىتىندى: ءاربىر حالىقتىڭ مۋزىكاسىن ەسكە ساقتاپ اتادان بالاعا كەيىنگى ۇرپاقتان - ۇرپاققا ميراس قىلىپ قالدىرىپ وتىراتىن مادەني مۇراسىنىڭ ءبىرى حالىق اندەرى. حالىق اندەرى سالت - داستۇرگە، ادەت - عۇرىپ، كوڭىل - كۇيگە بايلانىستى بەلگىلى ءبىر تاقىرىپقا بايلانىستى شىعىپ وتىرعان.
ەركىنقالا بالالار ساز مەكتەبىنىڭ
حالىق ءانى ءمۇعالىمى قىدرالينا دينارا
ءوز حالقىنىڭ ءان ونەرىن تۇسىنە بىلۋگە باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءادىس ءتاسىلى: ءتۇسىندىرۋ. ساناپ قوسىلىپ ايتۋ. سۇراق - جاۋاپ.
ءپان ارالىق بايلانىس: قازاق مۋزىكا ادەبيەتى. سولفەدجيو
بىلىمدىلىگى: حالىق ءانىنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرىن تالداي بىلۋگە داعدىلانۋ، ءان ايتۋ قابىلەتىن جەتىلدىرۋ.
دامىتۋشىلىعى: ءاندى ناقىشىنا كەلتىرە، سەزىنە ويناۋ، قابىلەتىن دامىتۋ، كوركەم مۋزىكالىق بەينەسىن تىڭداۋ، جەتكىزۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: دومبىرا، ءۇنتاسپا، فوتو سۋرەت.
ساباقتىڭ بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ
2. داۋىس كۇيىن كەلتىرۋ
3. ءۇي تاپسىرماسى
4. جاڭا ساباق
5. قورتىندى
1. ۇيىمداستىرۋ: وقۋشىنىڭ قۇرالدارىن، نوتا داپتەرىن، كۇندەلىگىن تۇگەندەۋ. دومبىرا كۇيىن كەلتىرۋ.
2. داۋىس كۇيىن كەلتىرۋ جاتتىعۋلارى: وقۋشىنىڭ داۋىسىن كۇيگە كەلتىرۋ ماقساتىندا، دىبىستاردى تازا الۋ ءۇشىن داۋىستى كۇيگە كەلتىرۋ جاتتىعۋلارى جاسالادى.
جاتتىعۋ كەزىندە دىبىس كۇشتى، ەكپىندى شىعۋ ءۇشىن، تىنىس العاندا كەۋدەنى كوتەرمەي، ىشكە العان اۋانى سىزدىقتاتىپ شىعارۋعا ۇيرەنۋ. اۋىزدى اشقان كەزدە ءتىلدى تومەن ءتۇسىرۋ، جۇمساق تاڭدايدى كوتەرۋ، ەرىندى شامادان تىس جايماي، قالىپتى جاعدايدا ۇستاپ ايتۋعا ۇيرەنۋ.
3. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ: ع. قۇرمانعالييەۆ «جاس ءومىر» ءانىن ۇيگە ءوز دارەجەسىندە اسپاپپەن قوسىلىپ ورىنداپ كەلۋ بەرىلدى. ءاننىڭ اۆتورى:
ع. قۇرمانعالييەۆتىڭ شىعۋ تاريحىمەن وتكەن ساباقتا وقۋشىعا كەڭ كولەمدە ايتىپ ءوتىلدى. بۇل ءاندى عاريفوللا قارتايعان شاعىندا، جاستىق شاعىن ەسكە الىپ، ساعىنىشتان شىققان ءان. ەندى وسى تۋرالى وقۋشىدان تۇسىنگەنىن سۇراۋ.
4. جاڭا ساباق: حالىق ءانى تۋرالى تۇسىنىك. حالىق اندەرى سوناۋ زاماننان بەرى ۇرپاقتان ۇرپاققا ۇلاسىپ كەلە جاتقان حالقىمىزدىڭ قازىناسى.
حالىق اندەرى دەپ اتالۋىنىڭ سەبەبى، ول ءبىر ادامنىڭ ايتقان ءانىن كەلەسى ادام سول ساتتە جاتتاپ الىپ، حالىق اراسىندا كەڭ تارالىپ كەتكەن اندەر. بۇنداي اندەردىڭ اۆتورلارى ۇمىت بولىپ، حالىق اندەرى دەپ اتالسا كەرەك. حالىق اندەرىن ورىنداپ بۇگىنگى تاڭعا جەتۋىنە كوپ ۇلەستەرىن قوسقان قازاقتىڭ ءانشى - جىرشى، تەرمەشىلەرى بارشىلىق. ولار: ءبىرجان سال، مۇحيت، اقان سەرى، جاياۋ مۇسا، ۇكىلى ىبىرىي، اسەت، ەستاي، ءمادي، نارتاي، مايرا ت. ب
دارىندى ادامدار ارقىلى جەتىپ وتىرعان اندەر حالقىمىزدىڭ ادەت عۇرىپ، تۇرمىس - سالت، مادەني ورلەۋ، تاريحي دامۋ كەزەڭدەرمەن تانىسامىز. ويتكەنى حالىق اندەرى ءومىردىڭ ءداستۇرلى كورىنىستەرى مەن وي ارمانىن مۋزىكا ۇنىمەن، دومبىرا سازىمەن بەرىپ وتىرعان. ول ادام جاننىڭ قيلى كەزەڭدەرىن سۋرەتتەيتىن جانە تابيعات ادەمىلىگىن كوركەمدىگىن جىرلايتىن ليريكالىق اندەر، وتباسى، تۇرمىس جايىنداعى اندەرى، سالت اندەرى، ەڭبەك اندەرى، تۋعان جەر اندەرى، تاريحي اندەر، سۋىق كەش اندەرى، تۇرمىس اندەرى سياقتى الۋان ءتۇرى بولادى. كوپتەگەن حالىق اندەرى بار. ولار «دارحان - اي»، «داريعا»، «ايتجان»،
«اق ايشا»، «اسىل قارعا»، «ادەمى قىز» ت. ب.
حالىق ءانى «اقسۇڭقار»
قازاق حالقىنىڭ مۋزىكالىق مۇراسى وتە باي ولار نوتاعا، ءتۇسىرۋ ساۋاتى بولماعاندىقتان عاسىرلار بويى ەل اۋزىندا، بىرەۋدەن بىرەۋ ۇيرەنۋ ارقىلى رۋحاني قازىناعا اينالىپ ۇمتىلماي كەلەدى. سونداي ءاننىڭ ءبىرى حالىق ءانى «اق سۇڭقار». بۇل اندە بوي جەتكەن قىزعا عاشىق بولعان جىگىت ارمانىنا جەتۋ ءۇشىن ءوزىنىڭ كوڭىلدەگى ىستىق سەزىمىن، كوڭىل - كۇيىن انمەن جەتكىزگەن. عاشىعىن كوكتە قالىقتاپ ۇشاتىن اق سۇڭقارعا بالاعان. سول اق سۇڭقاردى ءوزىنىڭ جۇرەگىنىڭ تورىنا قوندىرۋدى ارماندايدى. سوعان قولى جەتكەنشە تاعات تاقپايتىنى سۋرەتتەلەدى. تومەندەگى ولەڭ شۋماقتارىنان بىلۋگە بولادى.
جەبەسىن شىن كۇمىستەن ساداعىمنىڭ
ادەتى وسىلاي ما ەدى بازارلىمنىڭ
نەسىنە سويلەر سوزدەن ىركىلەيىن
تۇسىنا كەلگەننەن سوڭ اجارلىمنىڭ
ق - سى
اق سۇڭقار نەگە قونبايسىڭ
داريعا جايعان تورعا - اي
حالىق ءانى اق سۇڭقار رە ماجور ۇندەستىگىنە 6/8 ولشەمدە جازىلعان. بۇل ءان كىرىسپە، شۋماق قايىرمادان تۇرادى. ءان جەڭىل تەبىرەنە ورىندالادى. اندە ون التىلىق، تريو، نۇكتەلى نوتالى قاعىستارى كەزدەسەدى. ءاندى ۇيرەنگەن كەزدە دومبىراداعى اۋەنىن ۇيرەنىپ الامىز. ول ءۇشىن اشىق قاعىستا كەزدەسەتىن قاعىستاردى وينايمىز.
وقۋشىنى باعالاۋ:
ۇيگە تاپسىرما: ع. ق «جاس ءومىر» ءسوزىن جاتتاپ، ايتىلعان ەسكەرتۋلەردى ەسكەرە وتىرىپ ءاندى ءوز ناقىشىنا كەلتىرىپ ورىنداپ كەلۋ. حالىق ءانى «اق سۇڭقار» دومبىراداعى اۋەنىن جاتتاپ، سوزىنە قوسىپ كەلۋ.
5. قورىتىندى: ءاربىر حالىقتىڭ مۋزىكاسىن ەسكە ساقتاپ اتادان بالاعا كەيىنگى ۇرپاقتان - ۇرپاققا ميراس قىلىپ قالدىرىپ وتىراتىن مادەني مۇراسىنىڭ ءبىرى حالىق اندەرى. حالىق اندەرى سالت - داستۇرگە، ادەت - عۇرىپ، كوڭىل - كۇيگە بايلانىستى بەلگىلى ءبىر تاقىرىپقا بايلانىستى شىعىپ وتىرعان.
ەركىنقالا بالالار ساز مەكتەبىنىڭ
حالىق ءانى ءمۇعالىمى قىدرالينا دينارا
You Might Also Like
-
«ءبىلىم مازمۇنىن مودەرنيزاسيالاۋ جاعدايىندا مەملەكەتتىك ءتىلدى دامىتۋدىڭ ماڭىزى»
