Densaýlyǵym baqytym
Taqyryby: Densaýlyǵym baqytym
Bezendirilýi: Ortaǵa tórt ústel qoıylady. Keshtiń aldynda 1 - 4 – ke deıin nómirlengen jetondar taratylyp beriledi jáne osy sandardyń retine qaraı keshke qatysýshylar top – topqa bólinip otyrǵyzylady.
«Aryńdy jasyńnan saqta», «Araq pen esirtki jáne shylymǵa – bizdiń arymyzda jol joq!» degen plakat ilinedi. «Araq, temeki jáne esirtkiniń jeteginde ketý - óz erkimen jyndaný» degen kitap kórmesi uıymdastyrylady.«Keleshek urpaq tek salaýatty ómir saltyn qalaıdy» atty kórme uıymdastyrylady. Keshti ótkizbes buryn aldyn ala «Esirtkige elitýden saqtandyrý úshin men dosyma qandaı keńes beremin» degen shyǵarma baıqaýy ótkiziledi. Mýzyka úni. ( Qaıyr Aınabekovtiń «Ósıet» atty termesi áýenimen)
1 - júrgizýshi: Sálemetsizder me! Sizderdeı jańa ǵasyrdyń jas býyn ókilderi, jańalyqqa jany qumar, izdenimpaz jastarmen kitaphanamyzda kezdesip otyrǵanymyzǵa óte qýanyshtymyz! Adamnyń jastyǵy degenimiz – tamasha, sáýletti kóktem, ol ómirde bir - aq ret berilip jáne qaıtyp kelmeıtin adam balasynyń óte bir esten ketpes baqytty shaǵy
2 – júrgizýshi: Jastyq shaq – adam ómiriniń eń bir belsendi, eń bir ónimdi kezeń. Adamnyń boıyndaǵy eń asyl qasıetter osy jastyq dáýreninde búrshik atady, ómirindegi eń tamasha nárseler dál osy shaqta júzege asady. Bolashaq búginnen bastalady desek, erteńgi bizdiń keleshegimizdi jalǵastyrýshy jas urpaqtyń qoǵamda oıy taza, sanasy sergek, zamanymyzdyń qazirgi talabyna saı ǵylym men tehnıkasyn meńgergen qyzdar men jigitterdiń basqaratyny sózsiz.
1 - júrgizýshi: Elimizdegi árbir adam óz qalaýynsha ómir súrýge quqyly. Degenmen, ómir týraly basqalar qalaı oılaıdy, sony búgingi kezdesýimizde talap, oıymyzdy ortaǵa salsaq. Nelikten keshimizdiń taqyrybyn «óz erkimen jyndaný» dep ataǵanymyzdy kesh barysynda túsine jatarsyńdar. Al, endi ómir týraly, densaýlyq týraly oılap kóreıikshi. Adam ómiri ǵajaıyp nárse bolǵanymen, qas – qaǵym sátke ǵana sozylady. Al sony alkogóldik, narkotıkalyq ýmen qalaı ǵana oılanbastan ýlaýǵa, ózi kelte ǵumyrdy odan saıyn qysqartýǵa bolady?! Jáne buny jastyq júregiń jalyndap, oı – qıalyń jer – kókti sharyqtap, ózińdi adamzattyń ıgiligi jalyndaǵan kúreske arnaıtyn shyǵynda isteıtindeı ne zor keldi?
1 - júrgizýshi «Bir jas jigit shańdy jolmen júrip kele jatyp, aıaq astynan altyn teńge taýyp alady. Jerden teńgeni kórip alyp, ary qaraı kelesi teńgeni izdeýge júrip ketedi. Rasymen, jigitke anda – sanda óz jolynda altyn teńge kezdesip turdy. Osylaısha teńge sońynda júrgeninde ómiriniń qalaı ótip ketkenin ańǵarmaı qalady. Dám – tuzy taýsylyp, qarttyqtyń shańyna shyqqan qarıadan «Ómir degen ne?» dep suraıdy. Sonda qarıa: «Ómir - anda – sanda jolynda altyn teńge kezdesetin shańdy, kir jol» degen eken. Al endi barlyǵymyz osy suraqty qoıyp kóreıikshi: «Ómir degen ne?»
(Júrgizýshi kemeniń sýreti bar qaǵazdardy taratyp beredi.) Jaýaptaryńdy aldaryńdaǵy paraqqa jazýlaryńa bolady. Oılanýǵa 3 mınýt ýaqyt beriledi. (Balalar jaýap beredi.)
2 – júrgizýshi: Men endi barlyqtaryńnyń bergen oılaryńdy jınaqtap, qorytyndysyn shyǵaryp kóreıin. Adam balasyna bir – aq ret beriletin ómir, bul – baq, baılyq, bereke. Árkim óziniń ómirin qandaı mán – mazmunmen toltyrsa, solaı ómir súredi. Árbireýiń oısha óz kemelerińdi ómir teńizine jiberip kórińdershi, ár qaısyńda alda úlken arman jelkenderi kútip turǵany sózsiz.
1 – júrgizýshi: Sonymen, adam úlken keme de, ómir – teńiz! Osy úlken teńizdiń asaý tolqyndarynda, kúshti daýyldarynda adasyp qalmaý úshin ómirimizdi neden bastap, qalaı ómir súrip, qalaı adasyp qalmaýymyz kerek? Jastyq shaq – adam ómirindegi aıryqsha shaq. Bul kezeńde onyń ári kúrdeli, ári aqyryna deıin túsinip bolmaǵan ózin qorshaǵan ortamen, adamdarmen baılanysy bastalady. Aldynda kútip turǵan kóptegen saýaldarynyń basyn ashyp, qaıtken kúnde de oǵan jaýap tabýǵa tyrysady.
2 – júrgizýshi: Ómir - óleńdetip óte shyǵatyn dańǵyl jol emes, ol – máńgi – baqı kúres.«Qandaı jaǵymsyz kemistikter men zıandy ádetter adamnyń ádemi de uzaq ómir súrýine kedergi keltiredi»? degen suraqqa jazbasha jaýap berip kórińdershi 3mınýt ýaqyt beriledi.
(Balalar jaýap beredi)
1 - júrgizýshi: Oılaryńdy qorytyndylap, jınaqtaı kele aıtarym, maskúnemdik, nashaqorlyq tárizdi zıandy ádetter qazirgi zamanda barsha qoǵamnyń qaıǵy – qasiretine aınalyp otyr. Alaıda «ádet» degen sóz de bul jerde dál maǵynasyn berip turǵan joq. Ádilin aıtsaq, úsheýmiz de qaıǵyly jaǵdaıǵa soqtyratyn qumarlyq qoı. Bul tajaldar az bolǵandaı, SPID dep atalatyn taǵy bir indet jer júzine jaıylyp keledi. Bul ǵalamdyq kólemde shań bergen keseldi apattardyń jolyna tosqaýyl qoıyp, qalaı saqtanýǵa bolady? Búgingi áńgimemiz osylar týraly bolmaq. Bir jutym araq, bir sorym temeki jáne esirtkiniń dámi...
2 - júrgizýshi: Qor bolǵan temekige qaıran jigit,
Turady - aý tanaýynan tútin shyǵyp.
Sasyǵy yq jaǵynan júrgizbeıdi,
Jaǵymsyz kóńsiregen ısi shirik!
Ýlanǵan temekimen qaıran qyzdar,
Tartqanda qyz – kelinshek deneń muzdar.
Tipti de úılespeıdi názik janǵa,
Kórgende osyndaıdy júrek muzdar...
Kitaphanashy:
Temeki tútini quramyndaǵy 200 - den astam hımıalyq zat densaýlyq úshin qaýipti, al olardyń 50 - ge jýyǵynyń asa qaýipti ekeni anyqtalǵan. Olardyń qatarynda nıkotın, kómirqyshqyl gazy, azot qyshqyly gazy, amıak, vısmýt, efır maıy sirke qyshqyly t. b bar. Nıkotın áreket etýiniń birinshi kezeńinde qan jáne tynys alý ortalyqtaryn qozdyrady. Ekinshi kezeńinde kerisinshe olardy qaljyratady. Eger shylym shegetin adamnyń tamyryn basyp kórsek, onda tútindi birinshi jutqan kezde júrektiń soǵýy báseńdeıdi de, soǵýy jıileı bastaıdy.
Shylym shegýdiń kesirinen tis emaliniń buzylýy tistiń betine qara maıdyń jınalýyna sebepshi bolady. Tútindegi ýly zattar silekeıge ótip, asqazannyń kilegeıli qabyqshasyna áser etedi, al bul izsiz qalmaıdy.
Sonymen, sıgaret tútinin jutqan saıyn organızminiń ottegin sińirý jáne osy arqyly eń mańyzdy fızıologıalyq proses
Bezendirilýi: Ortaǵa tórt ústel qoıylady. Keshtiń aldynda 1 - 4 – ke deıin nómirlengen jetondar taratylyp beriledi jáne osy sandardyń retine qaraı keshke qatysýshylar top – topqa bólinip otyrǵyzylady.
«Aryńdy jasyńnan saqta», «Araq pen esirtki jáne shylymǵa – bizdiń arymyzda jol joq!» degen plakat ilinedi. «Araq, temeki jáne esirtkiniń jeteginde ketý - óz erkimen jyndaný» degen kitap kórmesi uıymdastyrylady.«Keleshek urpaq tek salaýatty ómir saltyn qalaıdy» atty kórme uıymdastyrylady. Keshti ótkizbes buryn aldyn ala «Esirtkige elitýden saqtandyrý úshin men dosyma qandaı keńes beremin» degen shyǵarma baıqaýy ótkiziledi. Mýzyka úni. ( Qaıyr Aınabekovtiń «Ósıet» atty termesi áýenimen)
1 - júrgizýshi: Sálemetsizder me! Sizderdeı jańa ǵasyrdyń jas býyn ókilderi, jańalyqqa jany qumar, izdenimpaz jastarmen kitaphanamyzda kezdesip otyrǵanymyzǵa óte qýanyshtymyz! Adamnyń jastyǵy degenimiz – tamasha, sáýletti kóktem, ol ómirde bir - aq ret berilip jáne qaıtyp kelmeıtin adam balasynyń óte bir esten ketpes baqytty shaǵy
2 – júrgizýshi: Jastyq shaq – adam ómiriniń eń bir belsendi, eń bir ónimdi kezeń. Adamnyń boıyndaǵy eń asyl qasıetter osy jastyq dáýreninde búrshik atady, ómirindegi eń tamasha nárseler dál osy shaqta júzege asady. Bolashaq búginnen bastalady desek, erteńgi bizdiń keleshegimizdi jalǵastyrýshy jas urpaqtyń qoǵamda oıy taza, sanasy sergek, zamanymyzdyń qazirgi talabyna saı ǵylym men tehnıkasyn meńgergen qyzdar men jigitterdiń basqaratyny sózsiz.
1 - júrgizýshi: Elimizdegi árbir adam óz qalaýynsha ómir súrýge quqyly. Degenmen, ómir týraly basqalar qalaı oılaıdy, sony búgingi kezdesýimizde talap, oıymyzdy ortaǵa salsaq. Nelikten keshimizdiń taqyrybyn «óz erkimen jyndaný» dep ataǵanymyzdy kesh barysynda túsine jatarsyńdar. Al, endi ómir týraly, densaýlyq týraly oılap kóreıikshi. Adam ómiri ǵajaıyp nárse bolǵanymen, qas – qaǵym sátke ǵana sozylady. Al sony alkogóldik, narkotıkalyq ýmen qalaı ǵana oılanbastan ýlaýǵa, ózi kelte ǵumyrdy odan saıyn qysqartýǵa bolady?! Jáne buny jastyq júregiń jalyndap, oı – qıalyń jer – kókti sharyqtap, ózińdi adamzattyń ıgiligi jalyndaǵan kúreske arnaıtyn shyǵynda isteıtindeı ne zor keldi?
1 - júrgizýshi «Bir jas jigit shańdy jolmen júrip kele jatyp, aıaq astynan altyn teńge taýyp alady. Jerden teńgeni kórip alyp, ary qaraı kelesi teńgeni izdeýge júrip ketedi. Rasymen, jigitke anda – sanda óz jolynda altyn teńge kezdesip turdy. Osylaısha teńge sońynda júrgeninde ómiriniń qalaı ótip ketkenin ańǵarmaı qalady. Dám – tuzy taýsylyp, qarttyqtyń shańyna shyqqan qarıadan «Ómir degen ne?» dep suraıdy. Sonda qarıa: «Ómir - anda – sanda jolynda altyn teńge kezdesetin shańdy, kir jol» degen eken. Al endi barlyǵymyz osy suraqty qoıyp kóreıikshi: «Ómir degen ne?»
(Júrgizýshi kemeniń sýreti bar qaǵazdardy taratyp beredi.) Jaýaptaryńdy aldaryńdaǵy paraqqa jazýlaryńa bolady. Oılanýǵa 3 mınýt ýaqyt beriledi. (Balalar jaýap beredi.)
2 – júrgizýshi: Men endi barlyqtaryńnyń bergen oılaryńdy jınaqtap, qorytyndysyn shyǵaryp kóreıin. Adam balasyna bir – aq ret beriletin ómir, bul – baq, baılyq, bereke. Árkim óziniń ómirin qandaı mán – mazmunmen toltyrsa, solaı ómir súredi. Árbireýiń oısha óz kemelerińdi ómir teńizine jiberip kórińdershi, ár qaısyńda alda úlken arman jelkenderi kútip turǵany sózsiz.
1 – júrgizýshi: Sonymen, adam úlken keme de, ómir – teńiz! Osy úlken teńizdiń asaý tolqyndarynda, kúshti daýyldarynda adasyp qalmaý úshin ómirimizdi neden bastap, qalaı ómir súrip, qalaı adasyp qalmaýymyz kerek? Jastyq shaq – adam ómirindegi aıryqsha shaq. Bul kezeńde onyń ári kúrdeli, ári aqyryna deıin túsinip bolmaǵan ózin qorshaǵan ortamen, adamdarmen baılanysy bastalady. Aldynda kútip turǵan kóptegen saýaldarynyń basyn ashyp, qaıtken kúnde de oǵan jaýap tabýǵa tyrysady.
2 – júrgizýshi: Ómir - óleńdetip óte shyǵatyn dańǵyl jol emes, ol – máńgi – baqı kúres.«Qandaı jaǵymsyz kemistikter men zıandy ádetter adamnyń ádemi de uzaq ómir súrýine kedergi keltiredi»? degen suraqqa jazbasha jaýap berip kórińdershi 3mınýt ýaqyt beriledi.
(Balalar jaýap beredi)
1 - júrgizýshi: Oılaryńdy qorytyndylap, jınaqtaı kele aıtarym, maskúnemdik, nashaqorlyq tárizdi zıandy ádetter qazirgi zamanda barsha qoǵamnyń qaıǵy – qasiretine aınalyp otyr. Alaıda «ádet» degen sóz de bul jerde dál maǵynasyn berip turǵan joq. Ádilin aıtsaq, úsheýmiz de qaıǵyly jaǵdaıǵa soqtyratyn qumarlyq qoı. Bul tajaldar az bolǵandaı, SPID dep atalatyn taǵy bir indet jer júzine jaıylyp keledi. Bul ǵalamdyq kólemde shań bergen keseldi apattardyń jolyna tosqaýyl qoıyp, qalaı saqtanýǵa bolady? Búgingi áńgimemiz osylar týraly bolmaq. Bir jutym araq, bir sorym temeki jáne esirtkiniń dámi...
2 - júrgizýshi: Qor bolǵan temekige qaıran jigit,
Turady - aý tanaýynan tútin shyǵyp.
Sasyǵy yq jaǵynan júrgizbeıdi,
Jaǵymsyz kóńsiregen ısi shirik!
Ýlanǵan temekimen qaıran qyzdar,
Tartqanda qyz – kelinshek deneń muzdar.
Tipti de úılespeıdi názik janǵa,
Kórgende osyndaıdy júrek muzdar...
Kitaphanashy:
Temeki tútini quramyndaǵy 200 - den astam hımıalyq zat densaýlyq úshin qaýipti, al olardyń 50 - ge jýyǵynyń asa qaýipti ekeni anyqtalǵan. Olardyń qatarynda nıkotın, kómirqyshqyl gazy, azot qyshqyly gazy, amıak, vısmýt, efır maıy sirke qyshqyly t. b bar. Nıkotın áreket etýiniń birinshi kezeńinde qan jáne tynys alý ortalyqtaryn qozdyrady. Ekinshi kezeńinde kerisinshe olardy qaljyratady. Eger shylym shegetin adamnyń tamyryn basyp kórsek, onda tútindi birinshi jutqan kezde júrektiń soǵýy báseńdeıdi de, soǵýy jıileı bastaıdy.
Shylym shegýdiń kesirinen tis emaliniń buzylýy tistiń betine qara maıdyń jınalýyna sebepshi bolady. Tútindegi ýly zattar silekeıge ótip, asqazannyń kilegeıli qabyqshasyna áser etedi, al bul izsiz qalmaıdy.
Sonymen, sıgaret tútinin jutqan saıyn organızminiń ottegin sińirý jáne osy arqyly eń mańyzdy fızıologıalyq proses
You Might Also Like
