M.Áýezov «Kókserek» áńgimesi
Sabaqtyń taqyryby: M. Áýezov «Kókserek» áńgimesi
Sabaqtyń maqsaty:
1. Áńgime mazmuny arqyly keıipkerler is - áreketine, avtor kózqarasyna boılaý;
2. Oqýshylardyń taqyrypqa qyzyǵýshylyǵyn oıatý, maǵynany tanyp bilýge, ajyratýǵa, oı tolǵaýǵa iskerlik daǵdysyn qalyptastyrý, shyǵarmashylyq qabiletin damytý;
3. Tabıǵatty qorǵaýǵa, aıalap baptap kútýge, adamgershilikke tárbıeleý;
Sabaqtyń túri: bilimdi bekitý, syn turǵysynan oılaý sabaǵy
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, taldaý, izdený t. b
Sabaqtyń kórnekiligi: ınter. taqta, syzbalar, úlestirmeli qaǵazdar t. b
Pánaralyq baılanys: tarıh
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi:
Oqýshylarmen amandasý, túgeldeý, oqý quraldaryn tekserý, synyptyń tazalyǵyna kóńil bólý. Oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý.
Epıgraf
Sen janbasań lapyldap,
Men janbasam lapyldap
Aspan qalaı ashylmaq.
Nazym Hıkmet
İİ. Bekitý. Búgingi sabaǵymyz 3 kezeńnen turady.
İ. Taldaý.
İİ. Jalǵaý.
İİİ. Samǵaý.
- Balalar, ózimiz oqyp júrgen súıikti pánimiz ádebıettiń adam ómiri úshin qandaı mańyzy bar?
(Iá, ádebıet ómirtaný quraly. Kórkem shyǵarma arqyly ómirdi tanyta otyryp, adamdy tárbıeleıdi.).
Oı qozǵaý. Qaı jazýshynyń shyǵarmasyn alyp qarasaq ta tabıǵat nazardan tys qalǵan emes. Endeshe myna sóılemge nazar aýdaryńyzshy.
Tabıǵat - kúlli tirshilik ataýlynyń qutty qonys mekeni, altyn uıa, talbesigi. Osy sóılemdi estigende oılaryńa ne keledi?
Endeshe tabıǵat degenimiz ne? Qalaı túsinesizder?
Qorshaǵan orta
Tabıǵat
Halyq qazynasy
Al tabıǵatqa shabýyl jasaý, onyń tylsym tynyshtyǵyn buzý máselesine qalaı qaraısyzdar?
Olaı bolsa, búgingi áńgimemiz keshe ǵana oqyp tanysqan, bárimiz kórkem fılm arqyly da jaqsy biletin Kókserek jáne onyń ıesi, olardyń is - áreketi týrasynda órbimek. Shyǵarmanyń oqıǵalyq jelisi, ıaǵnı sújeti Kókserek is - áreketine baılanysty órbip damıdy. Sondyqtan biz aldymen osy áńgimeniń kompozısıalyq qurylysyna taldaý jasap kórsek.
Topqa bólý: «Ańshy» jáne «Qasqyr»
İ kezeń. Taldaý.
• Shyǵarmanyń avtory kim? Muhtar Áýezov.
(Tirek – syzba boıynsha sóıleý)
• Shyǵarmanyń taqyryby men ıdeıasyn anyqtaý
Taqyryby: Qasqyrdyń minez - qulqy, ózine tán tabıǵı qasıetteri
Ideıasy: Tabıǵat pen adam arasyndaǵy baılanys, túsinistik
• Taqyryby boıynsha vıdeomaterıal kórý «Qasqyrlar» (alǵan áserlerimen bólisý)
• Tirek – syzba boıynsha sóıleý.
• Shyǵarmanyń kompozısıalyq josparyn qurý.
1. Oqıǵanyń bastalýy — Qasqyr mekeni. Bóltirikter taǵdyry.
2. Baılanysy - Kókserektiń uıalastarymen tabysýy.
3. Damýy - Qaradyr elindegi mazasyzdyq
4. Sharyqtaý shegi - Qurmashtyń qazasy
5. Sheshimi - Kókserektiń jazasyn tartýy.
İİ kezeń. Jalǵaý.
• Vıdeomaterıal «Kókserek» 1 mınýt
Kókserek áńgimesi jelisi boıynsha kórkem fılm túsirilgen bolatyn.
Zańǵar jazýshy Muhtar Áýezovtyń «Kókserek» shyǵarmasy jelisimen túsirilgen "Kókserek" kórkem fılmi 1973 jyly kórermenderge jol tartty. Búkilodaqtyq tusaýkeseri 1974 jyly 8 sáýirde Máskeý qalasynda ótti.
1974 jyly Ázirbaıjan astanasy Bakýde ótken Búkilodaqtyq kınofestıvaldiń birinshi júldesine ıe bolyp, Shveısarıanyń Lokorno qalasynda ótken kınofestıvalinde qurmet gramotasymen marapattaldy.
Qyzyqty derekter:
Fılmge haıýanattar baǵynan jas qasqyrlar alynǵan. Kókserek bolyp eki qasqyr oınaǵan, ekeýin de fılmge túsirý úshin Máskeý qalasynan arnaıy ákelgen.
«Qoıǵa qasqyr shabý» kórinisine túsken qylshyq júndi, tegen quıryqty qoılar mal sharýashylyǵy ınstıtýtynyń tájirıbe otarynan alynǵan.
Fılm Qyrǵyz taýlarynyń baýraıynda, Ystyqkól jaǵalaýynda túsirilgen.
Ózimiz jazýshynyń jubaıy Valentına Áýezovanyń esteliginen túsingenimizdeı, jazýshynyń osy áńgimeni jazýyna bala kúninde ańshylardan estigen áńgimeleriniń esine túsýi sebep bolǵan eken. Áńgime taqyryby «Kókserek» dep atalǵanymen tek qasqyr taǵdyrymen qosa adam men tabıǵat arasyndaǵy kúrdeli problemalar kóterilgen. Bul shyǵarma – Áýezov týyndylary arasyndaǵy shoqtyǵy bıik shyǵarmalardyń biri. Endi osy shyǵarmanyń jelisimen túsirilgen kórkem fılmnen shaǵyn úzindi kóreıik. (vıdeo kórsetiledi)
• Fılm úzindisinen neni baıqadyńdar? Óz oılaryńdy ortaǵa salyńdar. (oqýshylar pikiri)
• Oqýlyqtaǵy áńgime mátinimen jumys isteımiz. Oqýlyǵymyzdy ashaıyq. Áńgimedegi keıbir sózderdi dápterimizge jazyp, maǵynasyn túsinip alaıyq. (Sózdik jumysy)
Adyr – bir - birimen ulasyp jatqan dóńesti jer.
Boz qaraǵan, tobylǵy, sasyr – butaly ósimdikter
Jyp - jyly myqty tusaýlar – bul jerde: adamnyń qoldary
Tirsegi – artqy aıaǵynyń tómengi bóligi
Jondanǵandaı – arqa tusy jýandap, úlkeıgendeı boldy
Kóresini kórdi – jábirlendi
Zińgitteı – iri, úlken
Turqy – tula boıynyń uzyndyǵy, t. b.
• Toptyq tapsyrmalar oryndaý. (jeke oqýshylar kartochkamen jumys jasaıdy)
1 – 2 - top.
Kýbızm. Kýbızm ádisi boıynsha myna kýbıkti eki topqa kezekpe - kezek ıiremin. Qaı qyrynyń suraǵy tússe soǵan jaýap beresiz.
1. Sýrette. Kókserektiń portretin sýretteńiz.
2. Salystyr. Dala qasqyry men Kókserekti salystyryńyz.
3. Zertte. Qasqyr týraly taǵy qandaı shyǵarma bilesiz?
4. Qoldan. Kókserek týraly el adamdary ne deıdi?
5. Dálelde. Kókserekti jaýyzdyqqa ıtermelegen de, Qurmashqa aýyz saldyrǵan da qandaı jaǵdaı?
6. Talda. Kókserektiń qatygezdigin qaı tustarda baıqadyńyz?
2 - top. Bes jol óleń strategıasy. Sınký - eı ádisi boıynsha «qasqyr», «ańshy» sózderine bes joldy óleń jazyp kóreıik.
1. Qasqyr
2. Jyrtqysh, qomaǵaı.
3. Ulıdy, shabýyldaıdy, jortýyldaıdy
4. Qasqyr - túz taǵysy, perzenti.
5. Bóri, kókjal.
1. Ańshy
2. Qyraǵy, saq
3. Atady, kózdeıdi, aýlaıdy,
4. Ańshy qansonarda ańǵa shyǵady.
5. Mergen.
Shyǵarmashylyq jumys: Qasqyrǵa baılanysty maqal - mátel aıtady.
1. Qasqyrdy qansha asyrasań da, toǵaıǵa qarap ulýyn qoımaıdy.
2. Qasqyrdyń aýzy jese de qan, jemese de qan.
3. Aýyl ıti bolsa da, bóri kelgende birigedi.
4. Ittiń ıesi bolsa, bóriniń táńirisi bar
İİİ kezeń. Samǵaý.
Endi sabaǵymyzdyń sońǵy bólimine keldik. Jazýshymen, onyń shyǵarmasymen tanystyq, taldadyq, baǵa berdik. Al sonda budan qandaı áser aldyq? Endi sol týraly áńgimeleıik.
Taqyryptar:
1. Jazýshymen syrlasý,
2. Tabıǵatqa til qatý,
3. Adamdarǵa ún qatý.
İÚ. Úıge tapsyrma berý. «Kókserek – tabıǵatyń taǵy perzenti» shyǵarma jazýǵa daıyndalý.
Baǵalaý: «Baǵdarsham» arqyly baǵalaý.
Tirshilik ıesimiz bárimiz de,
Súrýge ómir quqylymyz áli biz de.
Saqtaıyqshy tabıǵat zańdylyǵyn
Sabaq bolsyn Kókserek taǵy bizge!
Shattyqqa shyrqalsa eken ánimiz de!
Sabaqtyń maqsaty:
1. Áńgime mazmuny arqyly keıipkerler is - áreketine, avtor kózqarasyna boılaý;
2. Oqýshylardyń taqyrypqa qyzyǵýshylyǵyn oıatý, maǵynany tanyp bilýge, ajyratýǵa, oı tolǵaýǵa iskerlik daǵdysyn qalyptastyrý, shyǵarmashylyq qabiletin damytý;
3. Tabıǵatty qorǵaýǵa, aıalap baptap kútýge, adamgershilikke tárbıeleý;
Sabaqtyń túri: bilimdi bekitý, syn turǵysynan oılaý sabaǵy
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, taldaý, izdený t. b
Sabaqtyń kórnekiligi: ınter. taqta, syzbalar, úlestirmeli qaǵazdar t. b
Pánaralyq baılanys: tarıh
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi:
Oqýshylarmen amandasý, túgeldeý, oqý quraldaryn tekserý, synyptyń tazalyǵyna kóńil bólý. Oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý.
Epıgraf
Sen janbasań lapyldap,
Men janbasam lapyldap
Aspan qalaı ashylmaq.
Nazym Hıkmet
İİ. Bekitý. Búgingi sabaǵymyz 3 kezeńnen turady.
İ. Taldaý.
İİ. Jalǵaý.
İİİ. Samǵaý.
- Balalar, ózimiz oqyp júrgen súıikti pánimiz ádebıettiń adam ómiri úshin qandaı mańyzy bar?
(Iá, ádebıet ómirtaný quraly. Kórkem shyǵarma arqyly ómirdi tanyta otyryp, adamdy tárbıeleıdi.).
Oı qozǵaý. Qaı jazýshynyń shyǵarmasyn alyp qarasaq ta tabıǵat nazardan tys qalǵan emes. Endeshe myna sóılemge nazar aýdaryńyzshy.
Tabıǵat - kúlli tirshilik ataýlynyń qutty qonys mekeni, altyn uıa, talbesigi. Osy sóılemdi estigende oılaryńa ne keledi?
Endeshe tabıǵat degenimiz ne? Qalaı túsinesizder?
Qorshaǵan orta
Tabıǵat
Halyq qazynasy
Al tabıǵatqa shabýyl jasaý, onyń tylsym tynyshtyǵyn buzý máselesine qalaı qaraısyzdar?
Olaı bolsa, búgingi áńgimemiz keshe ǵana oqyp tanysqan, bárimiz kórkem fılm arqyly da jaqsy biletin Kókserek jáne onyń ıesi, olardyń is - áreketi týrasynda órbimek. Shyǵarmanyń oqıǵalyq jelisi, ıaǵnı sújeti Kókserek is - áreketine baılanysty órbip damıdy. Sondyqtan biz aldymen osy áńgimeniń kompozısıalyq qurylysyna taldaý jasap kórsek.
Topqa bólý: «Ańshy» jáne «Qasqyr»
İ kezeń. Taldaý.
• Shyǵarmanyń avtory kim? Muhtar Áýezov.
(Tirek – syzba boıynsha sóıleý)
• Shyǵarmanyń taqyryby men ıdeıasyn anyqtaý
Taqyryby: Qasqyrdyń minez - qulqy, ózine tán tabıǵı qasıetteri
Ideıasy: Tabıǵat pen adam arasyndaǵy baılanys, túsinistik
• Taqyryby boıynsha vıdeomaterıal kórý «Qasqyrlar» (alǵan áserlerimen bólisý)
• Tirek – syzba boıynsha sóıleý.
• Shyǵarmanyń kompozısıalyq josparyn qurý.
1. Oqıǵanyń bastalýy — Qasqyr mekeni. Bóltirikter taǵdyry.
2. Baılanysy - Kókserektiń uıalastarymen tabysýy.
3. Damýy - Qaradyr elindegi mazasyzdyq
4. Sharyqtaý shegi - Qurmashtyń qazasy
5. Sheshimi - Kókserektiń jazasyn tartýy.
İİ kezeń. Jalǵaý.
• Vıdeomaterıal «Kókserek» 1 mınýt
Kókserek áńgimesi jelisi boıynsha kórkem fılm túsirilgen bolatyn.
Zańǵar jazýshy Muhtar Áýezovtyń «Kókserek» shyǵarmasy jelisimen túsirilgen "Kókserek" kórkem fılmi 1973 jyly kórermenderge jol tartty. Búkilodaqtyq tusaýkeseri 1974 jyly 8 sáýirde Máskeý qalasynda ótti.
1974 jyly Ázirbaıjan astanasy Bakýde ótken Búkilodaqtyq kınofestıvaldiń birinshi júldesine ıe bolyp, Shveısarıanyń Lokorno qalasynda ótken kınofestıvalinde qurmet gramotasymen marapattaldy.
Qyzyqty derekter:
Fılmge haıýanattar baǵynan jas qasqyrlar alynǵan. Kókserek bolyp eki qasqyr oınaǵan, ekeýin de fılmge túsirý úshin Máskeý qalasynan arnaıy ákelgen.
«Qoıǵa qasqyr shabý» kórinisine túsken qylshyq júndi, tegen quıryqty qoılar mal sharýashylyǵy ınstıtýtynyń tájirıbe otarynan alynǵan.
Fılm Qyrǵyz taýlarynyń baýraıynda, Ystyqkól jaǵalaýynda túsirilgen.
Ózimiz jazýshynyń jubaıy Valentına Áýezovanyń esteliginen túsingenimizdeı, jazýshynyń osy áńgimeni jazýyna bala kúninde ańshylardan estigen áńgimeleriniń esine túsýi sebep bolǵan eken. Áńgime taqyryby «Kókserek» dep atalǵanymen tek qasqyr taǵdyrymen qosa adam men tabıǵat arasyndaǵy kúrdeli problemalar kóterilgen. Bul shyǵarma – Áýezov týyndylary arasyndaǵy shoqtyǵy bıik shyǵarmalardyń biri. Endi osy shyǵarmanyń jelisimen túsirilgen kórkem fılmnen shaǵyn úzindi kóreıik. (vıdeo kórsetiledi)
• Fılm úzindisinen neni baıqadyńdar? Óz oılaryńdy ortaǵa salyńdar. (oqýshylar pikiri)
• Oqýlyqtaǵy áńgime mátinimen jumys isteımiz. Oqýlyǵymyzdy ashaıyq. Áńgimedegi keıbir sózderdi dápterimizge jazyp, maǵynasyn túsinip alaıyq. (Sózdik jumysy)
Adyr – bir - birimen ulasyp jatqan dóńesti jer.
Boz qaraǵan, tobylǵy, sasyr – butaly ósimdikter
Jyp - jyly myqty tusaýlar – bul jerde: adamnyń qoldary
Tirsegi – artqy aıaǵynyń tómengi bóligi
Jondanǵandaı – arqa tusy jýandap, úlkeıgendeı boldy
Kóresini kórdi – jábirlendi
Zińgitteı – iri, úlken
Turqy – tula boıynyń uzyndyǵy, t. b.
• Toptyq tapsyrmalar oryndaý. (jeke oqýshylar kartochkamen jumys jasaıdy)
1 – 2 - top.
Kýbızm. Kýbızm ádisi boıynsha myna kýbıkti eki topqa kezekpe - kezek ıiremin. Qaı qyrynyń suraǵy tússe soǵan jaýap beresiz.
1. Sýrette. Kókserektiń portretin sýretteńiz.
2. Salystyr. Dala qasqyry men Kókserekti salystyryńyz.
3. Zertte. Qasqyr týraly taǵy qandaı shyǵarma bilesiz?
4. Qoldan. Kókserek týraly el adamdary ne deıdi?
5. Dálelde. Kókserekti jaýyzdyqqa ıtermelegen de, Qurmashqa aýyz saldyrǵan da qandaı jaǵdaı?
6. Talda. Kókserektiń qatygezdigin qaı tustarda baıqadyńyz?
2 - top. Bes jol óleń strategıasy. Sınký - eı ádisi boıynsha «qasqyr», «ańshy» sózderine bes joldy óleń jazyp kóreıik.
1. Qasqyr
2. Jyrtqysh, qomaǵaı.
3. Ulıdy, shabýyldaıdy, jortýyldaıdy
4. Qasqyr - túz taǵysy, perzenti.
5. Bóri, kókjal.
1. Ańshy
2. Qyraǵy, saq
3. Atady, kózdeıdi, aýlaıdy,
4. Ańshy qansonarda ańǵa shyǵady.
5. Mergen.
Shyǵarmashylyq jumys: Qasqyrǵa baılanysty maqal - mátel aıtady.
1. Qasqyrdy qansha asyrasań da, toǵaıǵa qarap ulýyn qoımaıdy.
2. Qasqyrdyń aýzy jese de qan, jemese de qan.
3. Aýyl ıti bolsa da, bóri kelgende birigedi.
4. Ittiń ıesi bolsa, bóriniń táńirisi bar
İİİ kezeń. Samǵaý.
Endi sabaǵymyzdyń sońǵy bólimine keldik. Jazýshymen, onyń shyǵarmasymen tanystyq, taldadyq, baǵa berdik. Al sonda budan qandaı áser aldyq? Endi sol týraly áńgimeleıik.
Taqyryptar:
1. Jazýshymen syrlasý,
2. Tabıǵatqa til qatý,
3. Adamdarǵa ún qatý.
İÚ. Úıge tapsyrma berý. «Kókserek – tabıǵatyń taǵy perzenti» shyǵarma jazýǵa daıyndalý.
Baǵalaý: «Baǵdarsham» arqyly baǵalaý.
Tirshilik ıesimiz bárimiz de,
Súrýge ómir quqylymyz áli biz de.
Saqtaıyqshy tabıǵat zańdylyǵyn
Sabaq bolsyn Kókserek taǵy bizge!
Shattyqqa shyrqalsa eken ánimiz de!
You Might Also Like
