Tabıǵat jáne adam. Fızıka – tabıǵat týraly ǵylym. Fızıka jáne tehnıka
Taqyryby: Tabıǵat jáne adam. Fızıka – tabıǵat týraly ǵylym. Fızıka jáne tehnıka
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Fızıka jáne astronomıa - tabıǵat týraly ǵylymdy zertteıtinin jete meńgertý, qorshaǵan ortadaǵy tabıǵattyń ózgerýine adamzat áreketiniń de róli zor ekendigin túsindirý. Fızıkalyq termınder men uǵymdardy meńgertý. Fızıka men tehnıkaǵa baılanysty tórt ǵajaıyp jetistikti bilý.
Damytýshylyq: oqýshylardyń oı - órisin jetildirý, teorıalyq jáne eksperımenttik zertteý ádisteri erekshe oryn alatynyna kóńil bólý, óz oılaryn sózben jetkizýge damytý.
Tárbıelilik: Jańa uǵymdy kúndelikti ómir men baılanystyra bilýge úıretý. Oqýshylardy tabıǵatty aıalaı bilýge úıretý.
Tıpi: Jańa materıaldy oqytý sabaǵy
Túri: jańa sabaq
Ádis - tásili: Aýyzsha baıandaý
Pánaralyq baılanys: dúnıetaný, tabıǵattaný, astronomıa.
Kórnekilikter: elek. oqý., sýretter.(kartochka), kespe
Barysy: 1. Uıymdastyrý
2. Sabaqtyń maqsaty men mindeti
3. Jańa materıaldy habarlaýǵa daıyndyq(jaratylystaný páninen alǵan bilimderin eske túsirý)
4. Jańa materıaldy túsindirý
5. Bekitý
6. Qorytyndylaý
7. Úıge tapsyrma
8. Baǵalaý
1. Klastyń sabaqqa qatysymyn tekserý, belgileý. Oqýshylardyń nazaryn sabaqqa aýdarý.
2. - oqýshynyń oılaý belsendiligin arttyrý
- materıalǵa degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý
3. Suraqtar
1) Jaratylystaný ǵylymy neni zertteıdi?
2) Tabıǵat degenimiz ne?
3) Qandaı ǵylymdarmen baılanysty?
4. Jańa sabaq
Bizdi qorshaǵan ortany tabıǵat deımiz. Buǵan sýmen aýa, dybys, jaryq pen radıotolqyndar, juldyzdar men kometalar, planeta men galaktıka t. b. jatady.
Tabıǵatta úzdiksiz ózgerister bolady.
Fızıka ǵylymy zertteıtin tabıǵat qubylystary fızıkalyq qubylystary delinedi.
Fızıkanyń «birinshi ustazy» atanǵan grek ǵalymy Arıstotel. «ekinshi ustazy» uly babamyz - Ábý Nasyr ál - Farabı. «Fızıka» degen sózdi orys tiline engizgen uly orys ǵalymy M. V. Lomonosov. «Fızıka» degen grekshe fúzıs – tabıǵat degendi bildiredi.
Maqsaty - tabıǵatta bolyp jatqan qubylystardy zertteıdi, olardyń ózara baılanystyratyn zańdaryn ashady. Mysaly Jerdiń Kúndi aınala elıps boıymen qozǵalatynyn túsindirý. T. b. Termınder - jol, jyldamdyq, kúsh. Fızıkalyq uǵymdar – materıa, dene, zat. Álemde ne bar bolsa, sonyń bári materıa dep atalady. Belgili pishini, naqty kólemi bar jeke turǵan nárse dene dep atalady. Deneniń shyǵý tabıǵatyn, sapalyq qasıetterin sıpattaıtyn materıa túrin zat dep ataımyz. Bizdiń zamanymyzdyń ózine tán eki ereksheligi bar. Birinshiden, ǵylym men tehnıka úlken qarqynmen damydy. Ekinshiden, ashylǵan ǵylymı jańalyqtar adamzat ıgiligine aınaldy. ónerkásip pen turmysqa engizilip otyrdy. Tehnıkanyń negizi – fızıka. HH ǵasyrdyń fızıka men tehnıkaǵa baılanysty tórt keremeti bar. 1. Atom ıadrosyndaǵy energıany alý jolyn tapty. 2. Ǵaryshqa kóterildi. Tuńǵysh jasandy Jer serigi bizdiń elimizdegi Baıqońyr ǵarysh aılaǵynan 1957 jyly ushyryldy. Orys azamaty Iý. A. Gagarın 1961 jyly alǵash ret Baıqońyrdan ushty. Bizdiń otandastarymyz – T. Áýbákirov pen T. Musabaevtar kúrdeli ǵaryshtyq tehnıkany basqaryp erlik biliktilikterin kórsetti. 3. 60 - jyldardyń basynda lazer ómirge keldi. Osy jańalyqty ashqan Reseıdiń fızık ǵalymdary N. G. Basov, A. M. Prohorov jáne AQSH - tyń fızıgi Ch. Taýnske Nobel syılyqtary berildi. 4. Kıbernetıka ómirge keldi oǵan baılanysty elektrondyq esepteýish tehnıkasy. HH ǵasyrdyń eń negizgi tórt ǵylymı – tehnıkalyq ǵajaıyptary osyndaı.
5. Bekitý: 1) «Tabıǵat» degen sózdiń maǵynasyn qalaı túsinemiz?
2) Tabıǵat qubylystary dep neni aıtamyz?
3) Tabıǵat qubylystaryn ata?
4) Kúnniń tutylýyn túsindirý
5) Tabıǵat týraly qandaı ǵylymdardy bilesińder?
6) Aıdyń tutylýyn qalaı túsindirýge bolady?
7) Fızıkanyń negizgi maqsaty nede?
8) Fızıka zańdary qalaı ashylady?
9) Fızıkalyq termınder, uǵymdar degenimiz ne?
10) Materıa, dene, zat uǵymdary degenimiz ne?
11). Ál - Farabı «Ekinshi Ustaz» atalýynyń basty sebebi ne?
6. Qorytyndylaý Neni bildim? Bizdi qorshaǵan orta tabıǵat ekenin, tabıǵat qubylystary úzdiksiz ózgeriste bolatynyn, geografıa, bıologıa, hımıa, ǵylymdarymen baılanysta ekenin bildik. fızıka zańdaryna súıene otyryp aspan deneleriniń qubylystaryn zertteıdi. Fızıkanyń negizgi maqsatyn bildim.
Tapsyrmalar:
1. Berilgen kestege keltirilgen sózderdiń ishinen qubylystarǵa qatysty sózderdi terip jaz.(shardyń domalaýy, qorǵasynnyń balqýy, kúniń sýýy, kúnniń kúrkireýiniń estilýi, qardyń erýi, juldyzdardyń jypylyqtaýy, sýdyń qaınaýy, tańnyń atýy, jańǵyryqtyń estilýi, bóreneniń júzýi, saǵat maıatnıginiń terbelýi, bulttyń kóshýi, jaı túsýi, kepterdiń ushýy, naızaǵaıdyń jarqyldaýy, japyraqtardyń sybdyry, elektr shamynyń janýy)
Mehanıkalyq qubylys Jylýlyq qubylys Elektr qubylys Jaryq qubylys
Shardyń domalaýy,
Bóreneniń júzýi,
Bulttyń kóshýi,
Kepter diń ushýy
Qorǵasynnyń balqýy,
Kúnniń sýýy,
Qardyń erýi,
Sýdyń qaınaýy, Kúnniń kúrkireýiniń estilýi,
Naızaǵaıdyń jarqyldaýy, elektr shamynyń janýy. Juldyzdardyń jypylyqtaýy,
Tańnyń atýy,
2. Berilgen kestege keltirilgen sózderdiń ishinen fızıkalyq denelerdi, zatty qubylysty bildiretin sózderdi terip jaz: qorǵasyn, kúnniń kúrkireýi, rels, alúmını, qarly boran, aı, spırt, qaıshy, synap, qar kóshkin, ústel, mys, tikushaq, munaı, qaınaý, myltyqtyń atylýy, sýdyń tasýy.
Dene zat qubylys
Rels,
Aı,
Qaıshy,
Ústel,
Tikushaq,
Qorǵasyn,
Alúmını,
Spırt,
Synap,
Mys,
Munaı, Kúnniń kúrkireýi,
Qarly boran,
Qar kóshkini,
Qaınaý,
Myltyqtyń atylýy,
Sýdyń tasýy.
3.«Tabıǵat» degen sózdiń maǵynasyn qalaı túsinemiz?
1. 1). Mehanıkalyq qubylystar.....- mashınanyń qozǵalýy, balanyń júgirýi, ushaqtyń ushýy t. b.
2). Jylý qubylystary....- sýdyń qaınaýy, kúnniń jylýy t. b.
3). Dybys qubylystary.....- qustyń saıraýy, adamnyń sóıleýi t. b.
2. 1) Elektr qubylystary....- lampynyń janýy, elektr togy, naızaǵaıdyń kúrkireýi t. b.
2) Magnıttik qubylystary.....- denelerdiń bir - birine tartylýy, t. b
3) Jaryq qubylystary....- kúnniń jaryǵy t. b.
Shyǵarmashylyq jumys: 1 - tapsyrma (2)
Eki - úsh tabıǵat qubylystary týraly aıtý, áńgime jazý.
7. Úıge: §1,§2§3. oqý. 2 - tapsyrma.
8. Baǵalaý
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Fızıka jáne astronomıa - tabıǵat týraly ǵylymdy zertteıtinin jete meńgertý, qorshaǵan ortadaǵy tabıǵattyń ózgerýine adamzat áreketiniń de róli zor ekendigin túsindirý. Fızıkalyq termınder men uǵymdardy meńgertý. Fızıka men tehnıkaǵa baılanysty tórt ǵajaıyp jetistikti bilý.
Damytýshylyq: oqýshylardyń oı - órisin jetildirý, teorıalyq jáne eksperımenttik zertteý ádisteri erekshe oryn alatynyna kóńil bólý, óz oılaryn sózben jetkizýge damytý.
Tárbıelilik: Jańa uǵymdy kúndelikti ómir men baılanystyra bilýge úıretý. Oqýshylardy tabıǵatty aıalaı bilýge úıretý.
Tıpi: Jańa materıaldy oqytý sabaǵy
Túri: jańa sabaq
Ádis - tásili: Aýyzsha baıandaý
Pánaralyq baılanys: dúnıetaný, tabıǵattaný, astronomıa.
Kórnekilikter: elek. oqý., sýretter.(kartochka), kespe
Barysy: 1. Uıymdastyrý
2. Sabaqtyń maqsaty men mindeti
3. Jańa materıaldy habarlaýǵa daıyndyq(jaratylystaný páninen alǵan bilimderin eske túsirý)
4. Jańa materıaldy túsindirý
5. Bekitý
6. Qorytyndylaý
7. Úıge tapsyrma
8. Baǵalaý
1. Klastyń sabaqqa qatysymyn tekserý, belgileý. Oqýshylardyń nazaryn sabaqqa aýdarý.
2. - oqýshynyń oılaý belsendiligin arttyrý
- materıalǵa degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý
3. Suraqtar
1) Jaratylystaný ǵylymy neni zertteıdi?
2) Tabıǵat degenimiz ne?
3) Qandaı ǵylymdarmen baılanysty?
4. Jańa sabaq
Bizdi qorshaǵan ortany tabıǵat deımiz. Buǵan sýmen aýa, dybys, jaryq pen radıotolqyndar, juldyzdar men kometalar, planeta men galaktıka t. b. jatady.
Tabıǵatta úzdiksiz ózgerister bolady.
Fızıka ǵylymy zertteıtin tabıǵat qubylystary fızıkalyq qubylystary delinedi.
Fızıkanyń «birinshi ustazy» atanǵan grek ǵalymy Arıstotel. «ekinshi ustazy» uly babamyz - Ábý Nasyr ál - Farabı. «Fızıka» degen sózdi orys tiline engizgen uly orys ǵalymy M. V. Lomonosov. «Fızıka» degen grekshe fúzıs – tabıǵat degendi bildiredi.
Maqsaty - tabıǵatta bolyp jatqan qubylystardy zertteıdi, olardyń ózara baılanystyratyn zańdaryn ashady. Mysaly Jerdiń Kúndi aınala elıps boıymen qozǵalatynyn túsindirý. T. b. Termınder - jol, jyldamdyq, kúsh. Fızıkalyq uǵymdar – materıa, dene, zat. Álemde ne bar bolsa, sonyń bári materıa dep atalady. Belgili pishini, naqty kólemi bar jeke turǵan nárse dene dep atalady. Deneniń shyǵý tabıǵatyn, sapalyq qasıetterin sıpattaıtyn materıa túrin zat dep ataımyz. Bizdiń zamanymyzdyń ózine tán eki ereksheligi bar. Birinshiden, ǵylym men tehnıka úlken qarqynmen damydy. Ekinshiden, ashylǵan ǵylymı jańalyqtar adamzat ıgiligine aınaldy. ónerkásip pen turmysqa engizilip otyrdy. Tehnıkanyń negizi – fızıka. HH ǵasyrdyń fızıka men tehnıkaǵa baılanysty tórt keremeti bar. 1. Atom ıadrosyndaǵy energıany alý jolyn tapty. 2. Ǵaryshqa kóterildi. Tuńǵysh jasandy Jer serigi bizdiń elimizdegi Baıqońyr ǵarysh aılaǵynan 1957 jyly ushyryldy. Orys azamaty Iý. A. Gagarın 1961 jyly alǵash ret Baıqońyrdan ushty. Bizdiń otandastarymyz – T. Áýbákirov pen T. Musabaevtar kúrdeli ǵaryshtyq tehnıkany basqaryp erlik biliktilikterin kórsetti. 3. 60 - jyldardyń basynda lazer ómirge keldi. Osy jańalyqty ashqan Reseıdiń fızık ǵalymdary N. G. Basov, A. M. Prohorov jáne AQSH - tyń fızıgi Ch. Taýnske Nobel syılyqtary berildi. 4. Kıbernetıka ómirge keldi oǵan baılanysty elektrondyq esepteýish tehnıkasy. HH ǵasyrdyń eń negizgi tórt ǵylymı – tehnıkalyq ǵajaıyptary osyndaı.
5. Bekitý: 1) «Tabıǵat» degen sózdiń maǵynasyn qalaı túsinemiz?
2) Tabıǵat qubylystary dep neni aıtamyz?
3) Tabıǵat qubylystaryn ata?
4) Kúnniń tutylýyn túsindirý
5) Tabıǵat týraly qandaı ǵylymdardy bilesińder?
6) Aıdyń tutylýyn qalaı túsindirýge bolady?
7) Fızıkanyń negizgi maqsaty nede?
8) Fızıka zańdary qalaı ashylady?
9) Fızıkalyq termınder, uǵymdar degenimiz ne?
10) Materıa, dene, zat uǵymdary degenimiz ne?
11). Ál - Farabı «Ekinshi Ustaz» atalýynyń basty sebebi ne?
6. Qorytyndylaý Neni bildim? Bizdi qorshaǵan orta tabıǵat ekenin, tabıǵat qubylystary úzdiksiz ózgeriste bolatynyn, geografıa, bıologıa, hımıa, ǵylymdarymen baılanysta ekenin bildik. fızıka zańdaryna súıene otyryp aspan deneleriniń qubylystaryn zertteıdi. Fızıkanyń negizgi maqsatyn bildim.
Tapsyrmalar:
1. Berilgen kestege keltirilgen sózderdiń ishinen qubylystarǵa qatysty sózderdi terip jaz.(shardyń domalaýy, qorǵasynnyń balqýy, kúniń sýýy, kúnniń kúrkireýiniń estilýi, qardyń erýi, juldyzdardyń jypylyqtaýy, sýdyń qaınaýy, tańnyń atýy, jańǵyryqtyń estilýi, bóreneniń júzýi, saǵat maıatnıginiń terbelýi, bulttyń kóshýi, jaı túsýi, kepterdiń ushýy, naızaǵaıdyń jarqyldaýy, japyraqtardyń sybdyry, elektr shamynyń janýy)
Mehanıkalyq qubylys Jylýlyq qubylys Elektr qubylys Jaryq qubylys
Shardyń domalaýy,
Bóreneniń júzýi,
Bulttyń kóshýi,
Kepter diń ushýy
Qorǵasynnyń balqýy,
Kúnniń sýýy,
Qardyń erýi,
Sýdyń qaınaýy, Kúnniń kúrkireýiniń estilýi,
Naızaǵaıdyń jarqyldaýy, elektr shamynyń janýy. Juldyzdardyń jypylyqtaýy,
Tańnyń atýy,
2. Berilgen kestege keltirilgen sózderdiń ishinen fızıkalyq denelerdi, zatty qubylysty bildiretin sózderdi terip jaz: qorǵasyn, kúnniń kúrkireýi, rels, alúmını, qarly boran, aı, spırt, qaıshy, synap, qar kóshkin, ústel, mys, tikushaq, munaı, qaınaý, myltyqtyń atylýy, sýdyń tasýy.
Dene zat qubylys
Rels,
Aı,
Qaıshy,
Ústel,
Tikushaq,
Qorǵasyn,
Alúmını,
Spırt,
Synap,
Mys,
Munaı, Kúnniń kúrkireýi,
Qarly boran,
Qar kóshkini,
Qaınaý,
Myltyqtyń atylýy,
Sýdyń tasýy.
3.«Tabıǵat» degen sózdiń maǵynasyn qalaı túsinemiz?
1. 1). Mehanıkalyq qubylystar.....- mashınanyń qozǵalýy, balanyń júgirýi, ushaqtyń ushýy t. b.
2). Jylý qubylystary....- sýdyń qaınaýy, kúnniń jylýy t. b.
3). Dybys qubylystary.....- qustyń saıraýy, adamnyń sóıleýi t. b.
2. 1) Elektr qubylystary....- lampynyń janýy, elektr togy, naızaǵaıdyń kúrkireýi t. b.
2) Magnıttik qubylystary.....- denelerdiń bir - birine tartylýy, t. b
3) Jaryq qubylystary....- kúnniń jaryǵy t. b.
Shyǵarmashylyq jumys: 1 - tapsyrma (2)
Eki - úsh tabıǵat qubylystary týraly aıtý, áńgime jazý.
7. Úıge: §1,§2§3. oqý. 2 - tapsyrma.
8. Baǵalaý
You Might Also Like
