InfoHub Logo

ەرەكشە دارىن يەسى، ءوز زامانىنىڭ قايتالانباس اقىنى، ەلدىڭ ەسىندە ەرەكشە ەسىممەن قالعان - مۇقاعالي ماقاتايەۆ جاس كەزىنەن باستاپ تالاي قيىندىقتاردى كورسە دە، ەش مويىماي ولەڭ جىرعا اۋەس بولعان. العاشقى تۋىندىلارىن ون جاسىنان باستاپ قاعاز بەتىنە تۇسىرە باستاعان. مۇقاعالي اتامىز كوپتەگەن تاقىرىپتارعا قالام سەرمەگەن تالانتتى اقىنداردىڭ بىرىنە اينالدى. اقىننىڭ عۇمىرلى پوەزياسى بۇگىندە حالقىمىزدىڭ جۇرەگىنەن ورىن الىپ، قايعىسى مەن قۋانىشىندا دا بىرگە بولۋدا. اقىن ءوزىنىڭ كوپتەگەن ولەڭدەرىن ماحاببات تاقىرىبىندا كەڭىنەن سۋرەتتەگەن. مۇقاعالي اتامىزدىڭ ولەڭدەرى ادامدى وزىنە شىنايىلىعىمەن، تازالىعىمەن، وزىندىك ەرەكشە ماعىناسىمەن وزىنە باۋراپ الىپ، ادامعا تەرەڭ وي سالادى. بيىل مۇقاعالي اتامىزدىڭ 90 جىلدىعى. ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن شىعارماشىلىقپەن اينالىسىپ، قازاقتىڭ قارا ولەڭ قۇدىرەتىنىڭ تەرەڭ سىرىنا قانىققان اقىن. وسىناۋ قۇدىرەتىڭ ءمان ماعىناسىن تەرەڭ ءتۇسىنىپ، ءسوز مارجانىن بەينەلى كەستەلەيتىن مۇقاعالي اتامىزداي اقىن ءالى ومىرگە كەلمەگەن.
مۇقاعالي سۇلەيمەن ۇلى ماقاتايەۆ - قازاقتىڭ ءبىر تۋار اقىنى 1931 جىلى 9 اقپاندا الماتى وبلىسى، قازىرگى رايىمبەك اۋدانىنىڭ قاراساز اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن. ازان شاقىرىپ قويعان اتى - مۇحاممەدقالي. قاراپايىم وتباسىنان شىققان. مۇقاعالي ءۇيىنىڭ تۇڭعىش پەرزەنتى بولعان مۇقاعالي اجەسى تيىننىڭ قولىندا وسكەن. بالالىق شاعى سوعىسپەن قاتار بولعاندىقتان بولار تاعدىردىڭ اششى ءدامىن ەرتە تاتقان.
مۇقاعالي ماقاتايەۆ شىعارماشىلىعى كەڭ اۋقىمدى قامتيدى. مۇقاعالي اتامىز قازاق حالقىنىڭ قارا ءسوزىنىڭ رۋحىن ۇستانىپ، ونى تۇرلەندىرىپ قالىڭ حالقىنىڭ جۇرەگىنەن ورىن تابا ءبىلدى. سونىمەن قاتار تۋعان جەرىنىڭ سۋرەتىن ەرەكشە بەينەلەپ، وزىندىك ورنەكتەرمەن تانىتىپ وزگەشە الەمگە جول اشقانداي ەدى. اقىن قاي تاقىرىپتا جازسا دا، جالعان سەزىمدى ەمەس تەك شىنايىلىقتى سۇيگەن. ول تۋرالى «مەن جىرلامايمىن، سىرلاسامىن... سىرى ءبىر زامانداسپەن مۇڭداسامىن.. كوگەندەپ جىر قوساعىن، كەلمەيدى جىر جاساعىم» دەي وتىرىپ «ءتىپتى دە مەن ەمەس-تى «مەن» دەگەنىم.. وزگەنىڭ جانى - سىرىن ۇعۋ ءۇشىن، ءوزىمدى زەرتتەگەندى ءجون كورەمىن» دەگەن ەكەن. مۇقاعالي اتامىزدىڭ شىعارماشىلىعى نەگىزىنەن «ءوزىن - ءوزى» زەرتتەۋدەن تۇرعان. اقىننىڭ حالىقتىق داستۇرلەرىن كورە ءبىلۋى، ونى اقىن جانىمەن سەزىنە ءبىلىپ ونى وزگەگە جەتكىزە ءبىلۋ شىن دەگەندەگى تالانتى بولعان. سونىمەن قاتار ءوز ومىرىندە كورگەن بىلگەنىن وي ەلەگىنەن تەرەڭ وتكىزگەن. سەبەبى، ول حالىق ءومىرىن ازاتتىق پەن ار نامىس، رۋح پەن ءناپسى اراسىندىعى تولاسىز كۇرەسكە تولى بولعان ءومىردى كورگەن.. وعان «بۇكىل مەنىڭ جازعانىم بار جوعى ءبىر عانا ءبۇتىن پوەما اقىننىڭ ءومىرى مەن ءولىمى، قاسىرەتى مەن قۋانىشى تۋرالى پوەما» دەيدى اقىن. بۇل اقىننىڭ ادامزات تاعدىرى مەن الەم سىرىن جىر ەتكەندىگى جانە دە، قازاق ادەبيەتىنە وشپەس مۇرا بولعاندىعىنىڭ دالەلى سەكىلدى.
«ولمەس ماڭگى ساپارعا جاڭا اتتادىڭ.
ارينە، سۋىق قايعى، سۋىق قايعى.
كوڭىلىن حالقىڭ ءبىراق سۋىتپايدى.
ەگەردە حالىق ءوزىن ۇمىتپاسا،
باتىل بول، حالقىڭ سەنى ۇمىتپايدى!»
وسى ولەڭ جولدارىن وقىعاندا، مۇقاعالي اتامىزدىڭ ولەڭ جىرلارى وسى ومىردە ءوزىنىڭ ويىپ تۇرار ورنى بار ەكەندىگىن ۇعىندىرعانداي بولادى. وسى سەبەپتەن دە، مۇقاعالي اتامىزدىڭ كەيىنگى ۇرپاققا دەگەن مۇراسى مەن سەنىمى، ءبىز جاستاردى جارقىن بولاشاققا اپارار جولدىڭ ءتۇپ نۇسقاسى ەكەندىگى بىلدىرەدى.