InfoHub Logo

ىبىراي قايتىس بولعاندا، «ورەنبۋرگسكيي ليستوك» گازەتىندە بەرىلگەن قازانامادا ونىڭ ورىس دوستارى: «ىبىراي التىنسارين قازاق اراسىنان شىققان تۇڭعىش كەمەڭگەر ادام ەدى، ول ءوزىنىڭ قاراڭعى، كوشپەلى حالقىنىڭ ىشىنە ەۋروپالىق مادەنيەتتىڭ جارىق ساۋلەسىن تاراتتى»، دەپ جازدى.
بۇل - ىبىرايدىڭ تاريحي ەڭبەگىنە بەرىلگەن زور باعا ەدى جانە ول كۇنى بۇگىنگە شەيىن ماڭىزىن جويعان جوق.
ىبىرايدىڭ پەداگوگتىك، اعارتۋشىلىق، جازۋشىلىق كوزقاراستارى ورىستىڭ ريەۆوليۋسياشىل - دەموكراتتارىنىڭ، وزىق ويلى اعارتۋشىلارى مەن جازۋشىلارىنىڭ شىعارمالارى، پىكىرلەرى قالىپتاستى. ول مەكتەپتە جۇرگەندە - اق پۋشكين، لەرمونتوۆ شىعارمالارىن وقىعان. بەرتىن كەلە گەرسەن، بەلينسكيي، تولستوي ەڭبەكتەرىمەن جاقسى تانىس بولعان.
ىبىرايدىڭ ادەبيەت سالاسىنداعى نەگىزگى ەڭبەگى بالالارعا ارنالعان. ول ءوز شىعارمالارىن دا، اۋدارمالارىن دا، قازاقتىڭ اۋىز ادەبيەتىنەن العان ۇلگىلەرىن دە بالالاردىڭ وي - ساناسىنا، ۇعىمىنا لايىقتاپ جازدى. شىعارمانىڭ بالانى قىزىقتىراتىن وقيعالى بولۋىن، قىسقا، تارتىمدى جازىلۋىن قاداعالادى. مازمۇنى جاعىنان ادەبيەتتىڭ بالا تاربيەسىنە تىكەلەي ونەگە بولاتىن جاعىن ەسكەردى. مۇنىڭ ءبارى ىبىراي ءالتىنساريندى قازاق بالالار ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن سالۋشى دەپ ايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
ىبىراي كوركەم ادەبيەت ءتىلىنىڭ تازالىعى ءۇشىن كۇرەستى. بالالارعا تازا انا ءتىلىن ۇيرەتۋدى ماقسات ەتتى. ونىڭ قازاق ءتىلىن بىلعاپ، تاتار، پارسى سوزدەرىمەن ارالاستىرىپ جۇرگەن ءدىني ادامدارمەن كۇرەسى مۇڭى انىق دالەلدەيدى.
ىبىراي جالاڭ ۇگىتتىڭ اقىنى ەمەس، ول - ءوز كەزىنىڭ ەڭ اسەرلى، ىقپالدى، جاڭاشىل جازۋشىسى. وقۋشى جاستاردان باستاپ، بۇكىل حالىققا پايدالى ەڭ جاقسى ادەت - سالتتاردى، ومىرگە ءتيىمدى كاسىپ تۇرلەرىن، وزات وقۋ - ءبىلىمدى، ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى ءسىڭىرۋ ءۇشىن كۇرەستى. بۇل ماسەلەلەر ىبىراي كەزىنىڭ سول ءداۋىر ۇسىنعان ەڭ كەلەلى دە كەرەكتى جاڭا تىلەكتەرى ەدى.
ىبىراي شاشقان ءتالىم - تاربيە ۇرىعى زايا كەتكەن جوق. ىبىراي مەكتەبى كەيىن قازاق ىشىندە ءبىلىم وشاعىنىڭ جۇزدەگەن جاڭا ورىندارىنا نەگىز بولدى.
ءسويتىپ، ىبىراي شىن ماعىناسىندا، ونىڭ ورىس دوستارى ءدال كورسەتكەندەي، «قازاق اراسىنان شىققان تۇڭعىش كەمەڭگەر» بولدى، ءوز ەلىنە «ەۋروپا مادەنيەتىنىڭ جارىق ساۋلەسىن تاراتتى». قازاقتىڭ جازبا ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن سالۋشى جانە ونى وزىق ويلى ادەبيەتتەردىڭ ارناسىنا ءتۇسىرۋشى ەسەبىندە دە ول ءىرى قايراتكەر بولىپ سانالادى.