InfoHub Logo

سارجالا — XVIII عاسىردىڭ اياعىندا ءومىر سۇرگەن، اتاعى ەلگە كەڭ تاراعان، يگىلىك-شاراپاتى جارلى-جاقىبايعا مول دارىعان، ايگىلى حالىق باتىرلارىنىڭ ءبىرى.

سارجالا باتىر مال جيناپ، داۋلەت اسىرىپ، بايلىقتى ماقسات ەتپەگەن. «بايلىق — مۇرات ەمەس، جوقتىق — ۇيات ەمەس» دەگەن قاعيدانى ۇستانىپ، ءومىرىن، قايرات-قابىلەتىن قارا حالىقتىڭ دۇشپاندارىمەن كۇرەس جولىنا جۇمساعان ادام.

سارجالا باتىردىڭ ءۇش بالاسى بولعان، ءبىراق بۇلاردىڭ ىشىندە اسقان قايرات يەسى، اقىل-پاراساتى كەڭ، حالىق ۇلى اتانارداي، اكەسىنىڭ جولىن قۋارداي ەشكىم بولماعان.

سارجالا باتىر سەكسەننەن اسىپ، توقسانعا جاقىنداعاندا: «اپىرم-اي، ءتاڭىرىم وزىمە تەڭدەس ءبىر ۇل بەرمەدى-اۋ، ءومىر بويى ۇستاعان ماقسات-مۇددەمدى كىم جالعاستىرار ەكەن! مىنا ساۋىت-سايمانىم ءشىرىپ دالادا قالار ما ەكەن؟» — دەپ قالىڭ ويعا باتىپ جۇرەدى.

ءبىر كۇنى جولداس-جورالارىمەن ات ۇستىندە كەلە جاتىپ، شاعىلدا قاپەرسىز ويناپ جۇرگەن كوپ بالانىڭ ۇستىنەن شىعادى. قارۋ-جاراقتارىن اسىنىپ سۋىت جۇرگەن، ساتىرلاپ قىر استىنان قاپەلىمدە شىعا كەلگەن باتىرلار بالالاردىڭ زارەسىن ۇشىرىپ، قاتتى قورقىتادى. قورىققان بالالار تىم-تىراقاي قاشا جونەلەدى. تەك ءبىر بالا عانا تۇرعان ورنىنان قوزعالماي، بۇقا بولىپ وكىرىپ، توپ الدىندا كەلە جاتقان سارجالا باتىردىڭ اتىنىڭ باسىنا توپىراق شاشا باستايدى. بۇندايدى بۇرىن-سوڭدى كورمەگەن باتىردىڭ ارعىماعى دا، باسقا اتتىلار دا بۇرىلىپ كەتەدى.

اناداي جەرگە بارىپ اتىنىڭ باسىن تەجەپ سارجالا باتىر: «اپىرم-اي، مىنا بالادان ەرەن ءبىر قاسيەت بايقاعانداي بولدىم-اۋ. وسى بالانىڭ ءۇيىن سۇراڭدارشى، سولاي قاراي ات باسىن بۇرايىق»، — دەيدى سەرىكتەرىنە.

بالادان ءۇيىن سۇراپ باتىرلار سوندا بارىپ تۇسەدى. بۇل ءۇي تايمان اقساقالدىڭ شاڭىراعى بولىپ شىعادى. جاڭاعى باتىرلاردىڭ اتىن ۇركىتكەن تايماننىڭ ءتورت بالاسىنىڭ ءبىرى يساتاي ەكەن. تايمان اقساقال كەلگەن باتىرلاردى جىبەرمەي، اس-سۋىن بەرىپ، بارىنشا قوناق ەتەدى، اڭگىمە-دۇكەن قۇرادى. سوندا سارجالا باتىر تايمانعا:

— اس-سۋىڭىزعا اللا ريزا بولسىن، ءسىزدىڭ ۇيگە قوناق بولايىق دەپ كەلگەن جوقپىز، مىنا بالاڭىز ءۇشىن كەلدىم، — دەپ مانادان بەرى قوناقتاردان كوزىن الماي وتىرعان شالدىڭ يساتاي دەيتىن بالاسىن نۇسقاپ كورسەتەدى. سوسىن ۇستىندەگى ساۋىت-سايمانىن شەشىپ، كەرەگەنىڭ باسىنا ءىلىپ:

— «تۋرا بيدە تۋعان جوق» دەگەن بار. ءوز بالالارىم رەنجي قويماس. مەنىڭ ساۋىت-سايمانىما وسكەندە وسى بالا — يساتايجان يە بولار، — دەپ، قولىن جايىپ باتاسىن بەرىپ، سارجالا باتىر ءجۇرىپ كەتكەن ەكەن.

وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:

جىلقىنىڭ تورىسى كوپ پە، توبەلى كوپ پە؟ (ءى نۇسقا)

سىرىمنىڭ نۇرالى حاندى شابۋى (ءىى نۇسقا)

بايماعامبەت سۇلتان مەن سىرىم باتىر

---