InfoHub Logo

ورىنداعان: ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ حيميا فاكۋلتەتىنىڭ 1-كۋرس ستۋدەنتى اقجول قىزى ايزات
جەتەكشىسى: دۇيسەمبايەۆا نازيرا باكىر قىزى

ۇلتتىق تاريحىمىزدى، اتا-بابالارىمىزدىڭ ومىرىنەن سىر شەرتكەن تاريحى جانە جاس ۇرپاققا رۋحاني كوزقاراس قالىپتاستىراتىن تاريحي ورىن ول - مۋزەي. قازىرگى تاڭدا حالىقتىڭ ۇلتتىق ساناسى ويانىپ، تاريحقا جاڭا كوزقاراسپەن قاراپ كەلە جاتقانىن ءبىز بايقايمىز. وتكەنگە قۇرمەتپەن قاراپ، كەلەشەكتىڭ قامىن ويلاۋ - كوپشىلىكتىڭ پارىزى. قازىرگى تاڭدا حالقىمىزدىڭ ءومىرىن كورسەتىپ، باياندايتىن كوپتەگەن مۋزەيلەر بار. ولاردىڭ ىشىندەگى ءبىزدىڭ، ياعني قازاق عىلىمىنىڭ تاريحىنان سىر شەرتەتىن الماتى قالاسىندا ورنالاسقان «عىلىم ورداسىنىڭ» مۋزەيلەرى. بۇل مۋزەي حالىققا 2010 جىلدان باستاپ قىزمەت ەتىپ كەلەدى. «عىلىم ورداسى» مۋزەيلەرىنىڭ ماقساتى: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ عىلىمي مۇراسىن جيناقتاپ، ونى ساقتاپ، وسى تاريحتى ناسيحاتتاپ، جان-جاقتى زەرتتەۋ جانە ودان ءارى دامۋىنا جاعداي جاساۋ؛ عىلىمي كىتاپحانالىق-اقپاراتتىق كىتاپتار مەن عىلىمي قۇجاتتار قورىن قالىپتاستىرۋ.

عيماراتتا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى عىلىم جانە جوعارى ءبىلىم مينيسترلىگىنىڭ عىلىم كوميتەتىنە قاراستى گۋمانيتارلى جانە جاراتىلىستانۋ باعىتىنداعى 10 عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتى، «اكادەميك ق.ي.ساتبايەۆتىڭ مەموريالدىق مۋزەيى»،  «عىلىم ورداسىنىڭ» عىلىم مۋزەيلەرى مەن  5،5 ملن كىتاپ قورى بار «ورتالىق عىلىمي كىتاپحانا» ورنالاسقان. عيمارات ءبىر كۆارتالدى الىپ جاتىر، قازىرگى كەزدە كۇردەلى جوندەۋ جۇرگىزىلۋ ۇستىندە ەكەن. الدىڭعى كىرەبەرىس ەسىگى شيەۆچەنكو كوشەسىنىڭ بويىندا تۇر، وعان قاراما-قارسى بەتتە قازاق اعارتۋشىلارىyىڭ بىرەگەيى ش.ش.ءۋاليحانوۆتىڭ بيىك ەسكەرتكىشى ورنالاسقان.

«عىلىم ورداسى» مۋزەيلەرى – جان-جاقتى عىلىمي سالالاردىڭ قۇپيا-سىرلارىنا تولى مەكەمە.  وندا «تابيعات مۋزەيى»، «ارحەولوگيا مۋزەيى»، «سيرەك كەزدەسەتىن كىتاپتار مۋزەيى» جانە ءبىز ەكسپوزيسياسىمەن تانىسقان «قازاقستان عىلىمىنىڭ تاريحى مۋزەيى» جۇمىس ىستەيدى. ال باسقا مۋزەيلەر جوندەۋ جۇمىستارىنا بايلانىستى جابىق ەكەن. قازاقستان عىلىمىنىڭ تاريحى مۋزەيىنە كەلۋشىلەر ءال-فارابي، ج.بالاساعۇني، م.قاشعاري جانە ت.ب ورتاعاسىرلىق ويشىلداردىڭ ءومىرى، قىزمەتى مەن عىلىمي مۇرالارىمەن تانىسا الادى. سونداي-اق مۋزەيدىڭ ءبىرىنشى ەكسپوزيسيالىق زالىندا قازاق عىلىمىنىڭ قاينار كوزدەرى بولىپ تابىلاتىن ورتاعاسىرلىق كەزەڭنەن باستاپ كەڭەستىك داۋىرگە دەيىنگى ارالىقتاعى ۇلى تۇلعالارىمىز بەن تاريحي وقيعالار تۋرالى مالىمەتتەرمەن بار. اسىرەسە، ەلىمىزگە تانىمال ا.قۇنانباي ۇلى، ى.التىنسارين، ش.ءۋاليحانوۆ جانە ت.ب اعارتۋشى عالىمداردىڭ، اقىن-جازۋشىلاردىڭ سول كەزەڭدەگى قازاقتىڭ تۇرمىسى، تاريحى، مادەنيەتى، ءداستۇرى تۋرالى ماتەريالدار الا الامىز.

قازاقستاننىڭ كەڭەستەك كەزەڭدەگى عىلىمىنىڭ دامۋىن كورسەتەتىن ەكىنشى ەكسپوزيسيالىق زالدا قازاق عىلىمىنىڭ دامۋىنا كوپتەگەن ءوز ۇلەستەرىن قوسقان عالىمدارىمىزدىڭ ءومىرى مەن قىزمەتىن كورسەتەتىن وزدەرى ۇستاعان جادىگەرلەردىڭ كۋاسى بولدىق. مۋزەيدىڭ ەرەكشەلىگى  حح عاسىرداعى بەلگىلى ۇلت زيالىلارى ەڭبەكتەرىنىڭ ءتۇپنۇسقاسىن كورۋگە بولادى. زالدا قازاق ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىن قۇرعان، مەتاللوگەنيا مەكتەبىنىڭ نەگىزىن قالاعان اكادەميك ق.ي.ساتبايەۆقا ارنالعان ۆيترينا ەرەكشە كوزگە كورىندى. بۇل ۆيترينادا قازسسر عىلىم اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى قانىش ساتبايەۆتىڭ ەڭبەك قىزمەتتەرى جانە ەل ەكونوميكاسىنا، عىلىمعا قوسقان ۇلەسىمەن تانىسۋعا بولادى. سونىمەن قاتار ەلىمىزدىڭ عىلىمىنىڭ دامۋ جولىندا ەرەكشە ورنى بار اكادەميكتەر م.اۋەزوۆ، ءا.بەكتۇروۆ، ءا.مارعۇلان، ءى.كەڭەسبايەۆ، ك.اقىشيەۆ سىندى ت.ب. اتاقتى عالىمدارىمىزدىڭ جەكە زاتتارى تۇر. قازاق ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ ماكەتى بار.

مۋزەيدىڭ ءۇشىنشى زالى تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ عىلىمىنىڭ جەتىستىكتەرى كورسەتىلگەن. ول جەردە ەلىمىزدىڭ جاراتىلىستانۋ، تەحنيكالىق، قوعامدىق عىلىمدار سالاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك جىلدارىنداعى جەتىستىكتەرى كورسەتىلگەن. ونداعى ءبىز كوڭىل قويىپ قاراعان قازاقستاننىڭ قازبا بايلىقتارى مەن جەتىستىكتەرىنىڭ كارتاسى. كارتادا ەلىمىزدەگى عىلىم جەتىستىكتەر، قازبا بايلىقتارى، عىلىمي مەكەمەلەرى ورنالاسقانى جەرلەر ارنايى بەلگىلەرمەن كورسەتىلگەن.

جالپى «عىلىم ورداسى» قازاقستان عىلىمىنىڭ  تاريحى مۋزەيىن ءبىز گرۋپپامىزبەن بارىپ، تاماشالاپ، تاريحقا جانە عىلىمعا دەگەن جاڭا كوزقاراستاردى اشتىق دەپ ايتا الامىن. وسى مۋزەي ارقىلى جاستارعا تاريحتى باسقاشا قىرىنان تانىپ بىلۋگە، سەزىنۋگە مۇمكىندىك بولادى دەپ سانايمىن. ءبىر ماقالادا بارلىعىن ايتىپ جەتكىزۋ مۇمكىن ەمەس، سوندىقتان بارىپ كوزبەن كورگەن دۇرىس دەپ سانايمىن.

---