InfoHub Logo

ءبىر ساۋداگەر جولاۋشىلاپ كەلە جاتىپ كەش باتا شاعىن ءبىر مەيمانحاناعا كەلىپ تۇنەيدى. مەيمانحانا يەسى وعان ءبىر پىسقان تاۋىق، ەكى  جۇمىرتقا، جارتى نان اكەپ بەرەدى. سونىمەن بىرگە ەسەگىنە جەتەرلىك جەم-شوپ بەرەدى.

ەرتەڭىندە تاڭەرتەڭ ساۋداگەر جولعا شىعاردا، مەيمانحانا قوجايىنىنا «ەسەپ-قيساپتى قايتارىمدا جاسايىن» دەيدى. وعان مەيمانحانا يەسى ماقۇل بولادى.

ءۇش ايدان كەيىن ساۋداگەر قايتىپ كەلىپ، تاعى سول مەيمانحاناعا تۇنەيدى. مەيمانحانا يەسى تاعى ءبىر پىسقان تاۋىق، ەكى جۇمىرتقا، جارتى نان بەرەدى.

ەرتەڭىندە تاڭەرتەڭ ساۋداگەر جولعا شىعار الدىندا مەيمانحانا قوجايىنىنا:

— ەسەپ جاساڭىز، قانشا اقشا تولەيىن؟ — دەيدى. مەيمانحانا يەسى:

— از ەسەپتەگەننىڭ وزىندە ەكى ءجۇز دارحان بەرەسىڭ، — دەيدى. ساۋداگەر مۇنى ەستىپ قايران قالادى دا:

— ەسىڭىز اۋىسقاننان ساۋ ما، ەكى تاۋىق، ءتورت جۇمىرتقا ءقايتىپ ەكى ءجۇز دارحان بولا قويادى؟ — دەپ سۇرايدى.

— مەن سىزگە انىق ەسەبىن كورسەتەيىن، — دەيدى سوندا مەيمانحانا قوجايىنى، — ءۇش ايدىڭ الدىندا جەگەن تاۋىعىڭ، ەگەر كۇنىنە بىردەن جۇمىرتقالاسا، قازىرگە دەيىن قانشا بولار ەدى؟ ەگەر ول جۇمىرتقالاردان بالاپان باستىرسا، قانشا تاۋىق شىعار ەدى؟ ودان ولار تاعى جۇمىرتقالاسا، الدەنەشە مىڭ دارحاننىڭ ەسەبىن شىعارماس پا ەدى؟ سەن ءۇشىن تارتا ەسەپتەدىم، ەكى ءجۇز دارحان دەگەنىم سول.

ەكەۋى تالاسا-تالاسا اقىرى قازىعا بارادى.

مەيمانحانا يەسى قازىنىڭ كەڭىردەگىنە بىلدىرتپەي سەمىز ۇيرەكتىڭ بىرەۋىن جۇيتكىتىپ جىبەرەدى، سوندىقتان كەسىم جاساردا ساۋداگەردەن:

— سەن تاۋىقتى جەگەن كەزدە وعان اقشا تاپسىرماعانىڭ راسپا؟ — دەپ سۇرايدى.

— راس، قايتاردا ەسەپ جاسايمىن دەگەن ەدىم، — دەيدى ساۋداگەر.

— ولاي بولسا، ءۇش اي ىشىندە ول ەكى تاۋىق، ءتورت جۇمىرتقاسىنان نەشە مىڭداعان جۇمىرتقا ءوندىرىپ الماس پا ەدى، — دەيدى قازى.

— ونىڭىز راس، ءبىراق ونىڭ تاۋىعى پىسىرىلعان تاۋىق، جۇمىرتقاسى پىسقان جۇمىرتقا، — دەيدى ساۋداگەر.

قازى ساۋداگەردىڭ ءوزىن اقتاۋ پىكىرىنە قۇلاق اسپايدى. ساۋداگەر مەيمانحانا قوجايىنىنا ەكى ءجۇز دارحان تولەيتىنىنە كوزى جەتكەننەن كەيىن ابىرجىپ قالىپ، كەسىمدى ءسال كەشىكتىرۋىن وتىنەدى. قازى وعان ماقۇل بولادى.

بىرەۋلەر ساۋداگەرگە جۇقانى ىزدەۋ جونىندە كەڭەس بەرەدى. سونىمەن ول جۇقانى تاۋىپ ءىستىڭ جايىن ەگجەي-تەگجەيلى تۇسىندىرە كەلىپ، وعان وزىنە اقتاۋشى بولۋدى ايتادى. جۇقا ماقۇلدىعىن بىلدىرەدى.

تەرگەۋ جۇرگىزىلەتىن كۇنى جۇقا تەرگەۋ جاسالاتىن ورىنعا ادەيى كەلمەي قالادى. قازى جۇقانى شاقىرتىپ الىپ:

— سەن نەگە ۋاقىتىندا كەلمەيسىڭ، ءبىزدىڭ كوپ ۋاقىتىمىزعا زيان سالمادىڭ با؟ — دەپ اقىرادى.

جۇقا بۇعان جايباراقات جاۋاپ بەرىپ:

— مىرزا، اشۋلانباڭىز، كەلەيىن دەپ جاتقانىمدا مەنىمەن سەرىكتەسىپ ەگىن سالاتىن ديحان كەلىپ قالىپ، مەنەن بيداي ۇرىعىن سۇرادى. مەن وعان بۇرتتىرىلىپ داندەرى قاراعايدىڭ ۇرىعىنداي بولعان بيدايدان ءبىر داعارىن بەردىم. بىلتىر بيدايىمىزدىڭ ءتۇسىمى وتە تومەن بولدى. جارتىسىن وعان بەرىپ، باجىعا تاپسىراتىنىن باجىعا تاپسىرىپ، ۇرىققا الىپ قالعاندا ماعان ءجوندى ەشتەڭە قالمادى. ءتۇسىمنىڭ تومەندەۋ بولۋىن دانسىزدىگىندە دەپ ءبىلىپ، مەن بيىل بيدايدى سۋدا بۇرتتىرىپ ءدانىن ۇلكەيتىپ بەردىم، وسى سەبەپتى كەشىگىپ قالدىم، — دەيدى.

مۇنى ەستىپ قازى قارقىلداپ كۇلىپ كەتەدى دە، قول استىنداعىلارعا قاراپ:

— پىسقان بيدايدى ەكسە، ونەتىندىگىن قايسىلارىڭ ەستىپ ەدىڭدەر؟ ميى بار ادام بۇل سوزگە سەنەر مە؟ — دەيدى.

سوندا جۇقا قازىنىڭ ءسوزىن ءىلىپ اكەتىپ:

— ولاي بولسا، پىسقان تاۋىقتىڭ جۇمىرتقالايتىنى قالاي؟ ەكى پىسقان تاۋىق، ءتورت جۇمىرتقا جەگەن ساۋداگەرگە ەكى ءجۇز دارحان تولەۋ كەسىمى لايىقتى بولار ما؟ — دەيدى.

وسىلايشا، قازى كەسىمىن كۇشىنەن قالدىرادى، ساۋداگەر ءوز جونىنە كەتە بارادى.

---