جۇرەك اۋرۋى جونىندە نە ءبىلۋىمىز كەرەك؟
جۇرەك-قان تامىرلارىنىڭ اۋرۋلارىن ادام دەنساۋلىعىنىڭ ءبىرىنشى جاۋى دەپ اتايدى، ويتكەنى باسقا اۋرۋلارعا قاراعاندا، بۇدان ادامدار اجالعا كوبىرەك ۇشىرايدى. ميوكارد ينفاركتى – جۇرەك-قان تامىرلارى سىرقاتتارى ىشىندە ەڭ قاتەرلىسى. كوپتەگەن ادامدار «ينفاركت بىلدىرمەي جۇرەدى دە، ۋاقىتى كەلگەندە تارپا باس سالادى» دەگەن پىكىر بار. بۇل قاتە! اتالعان دەرت ءوز ۇدەرىسىندە تالاي سەزىكتەر تۋعىزادى، ولاردى ۋاقىتىندا اڭعارۋ ادامدى ونىڭ ازابىنان دا، اجالدان دا قۇتقارادى.
ينفاركتتىڭ سەبەپتەرى
ءبىزدىڭ دەنەمىزدىڭ قانداي اعزاسى، قانداي جاسۋشاسى بولسا دا قانمەن جەتكىلىكتى مولشەردە قامتاماسىز ەتىلگەندە عانا ۇزدىكسىز جۇمىس ىستەيدى. ال جۇرەك بۇلشىق ەتى قاننىڭ مول كەلىپ تۇرۋىن قاجەت ەتەدى. جۇرەك بۇلشىق ەتىن قورەكتەندىرىپ تۇراتىن ارتەريالاردىڭ ىشىندە بىرەۋىنىڭ ساڭىلاۋى نە تارىلادى، نە مۇلدە بىتەلىپ قالادى، سوندىقتان ونىڭ بۇل قورەقتەن قۇر قالعان جەرى جۇمسارادى دا، بىرتە-بىرتە بۇلشىق ەتتىڭ جيىرىلۋ قابىلەتىن تەجەيتىن تىرتىق پايدا بولادى. جۇرەكتىڭ وسىنداي زاقىمدانۋىن ينفاركت دەپ اتايدى.
ميوكارد ينفاركتىنىڭ پايدا بولۋىنداعى نەگىزگى سەبەپتەردىڭ ءبىرى – اتەروسكلەروز. مۇنىمەن اۋىرعاندا ارتەريالاردىڭ قابىرعالارىنا ماي سياقتى زات – حولەستەرين، ودان ءارى تاعى كالسيي تۇزدارى وڭەزدەپ قالادى. تامىرلار قاتايادى، تارىلادى، ءبىرقالىپتى سەرپىندىلىگىنەن ايىرىلادى. اتەروسكلەروزدىڭ وڭەز تۇسكەن جەرلەرىندە كوبىنەسە جارا پايدا بولادى، قان قويىلادى. ۇيىعان قان، ياعني ترومبىلار تامىرلاردى بىتەپ تاستايدى دا، جۇرەك بۇلشىق ەتىن قانمەن قامتاماسىز ەتۋ ورەسكەل ناشارلايدى.
بۇل اۋرۋ قاتتى اشۋ-ىزا كەرنەگەندە، قورىققاندا، قالجىراپ شارشاعاندا جانە ت.س.س. اسەرىنەن ارتەريالار ەداۋىر تارىلعاندا دا تاپ بەرەدى.
ينفاركتتىڭ بەلگىلەرى قانداي؟
اۋرۋ كوبىنەسە وڭ نەمەسە سول قولعا، كەيدە سول جاق جاۋىرىنعا زاردابىن تيگىزەدى، جۇرەك تۇسى قاتتى اۋىرادى دا ۇستاما باستالادى. جۇرەك بۇلشىق ەتىن قانمەن جابدىقتاۋ بۇزىلعاندىقتان، تەرى بوزارىپ كەتەدى، سۋىق تەر شىعادى، ادام قاتتى ەنتىگەدى.
جۇرەك تالماسىنا شالدىققاندا، ادام وزىنە ايرىقشا تىنىشتىق كەرەك ەكەنىن ەستەن شىعارماۋى قاجەت، وعان ءمان بەرمەسە، زاقىمدانعان جۇرەك قابىرعاسىنىڭ جارىلىپ كەتۋى مۇمكىن، نە ونىڭ تومپايىپ، انيەۆريزما بولۋى ءسوزسىز.
ەمنىڭ قونۋى ادامنىڭ دارىگەرگە قانشالىقتى تەز قارالۋىنا بايلانىستى. ەگەر اۋرۋدىڭ الدىن السا، جۇرەك قىزمەتىن تولىق قالپىنا كەلتىرۋگە بولادى.
ينفاركت بولعان ادامدى بەلگىلى ءبىر مەزگىلدە تىرپ ەتكىزبەي قويۋ كەرەك دەگەن پىكىر سوڭعى كەزگە دەيىن بولىپ كەلدى. بۇل دۇرىس پا؟
قازىرگى كەزدە ينفاركت بولعان ادامدى اۋرۋحاناعا مۇمكىندىگىنشە ەرتەرەك ورنالاستىرۋ قاجەتتىلىگى دالەلدەنىپ وتىر، وندا قازىرگى زامانعى ەمدەۋ ادىستەرىن قولدانۋعا، مەيلىنشە تىنىشتىق ساقتاۋعا، اسقىنىپ كەتۋدىڭ الدىن الۋعا كوبىرەك مۇمكىندىك بولادى. ەگەر دارىگەر ينفاركت قاتەرلى دەپ ساناماسا، ناۋقاستى اۋرۋ ۇستاماسى باسىلعان بويدا كولىكپەن اۋرۋحاناعا اكەلۋ قاجەت.
اۋرۋدان ەمدەلۋدىڭ نەگىزگى كەزەڭدەرى مەن رەجيمى جايلى اۋرۋ ادام جانە ونىڭ توڭىرەگىندەگىلەر نە بىلگەنى ءجون؟
دارىگەر الدىمەن اۋرۋدى باسۋعا جانە قان اينالىسىنىڭ قاتتى بۇزىلۋىن توقتاتۋعا ارەكەت جاسايدى. ەگەر ءدارىنىڭ كومەگى بولماسا، سۇلىك سالادى، جۇرەك تۇسىنا قىشا قاعازىن قويادى، باسقا دا ءتۇرلى شارالار قولدانادى. العاشقى ەكى-ۇش اپتا بويى توسەك ۇستىندە قاتتى قيمىلداۋعا بولمايدى، توسەكتە ەڭ كەمى 4-6 اپتا، اۋىر جاعدايدا 2 اي جاتۋعا تۋرا كەلەدى.
ارينە، شالقادان وسىلايشا ۇزاق جانە قىبىر ەتپەي جاتۋ وتە قيىن. ءبىراق مۇنداي جاعدايدى ءبىراز جەڭىلدەتەتىن امال بار. ەگەر اۋرۋدىڭ جاعدايى قولايلى بولسا، دارىگەر ەكىنشى، ءۇشىنشى اپتاعا قاراعاندا دەنەنى شىنىقتىرىپ، جاتتىعۋ جاساۋعا رۇقسات ەتەدى.
ينفاركت العان ادام ەڭبەك قابىلەتىن ساقتاي الا ما؟
ادەتتە اۋرۋىنان جازىلعان ادامدار ءۇش-تورت ايدان كەيىن بۇرىنعى جۇمىستارىنا ورالادى، ءبىراق اۋىر كۇش تۇسىرمەيتىن، جۇيكە شارشاتپايتىن قىزمەتتە بولۋعا ءتيىس. ەگەر ەمدەلىپ شىققاننان كەيىن دە ينفاركت بەلگىلەرى بولسا، ستەنوكارديا ۇستامالارى ءجيى بولىپ تۇرسا، ناۋقاستىڭ ۋاقىتشا مۇگەدەكتىككە اۋىسقانى ءجون.
ينفاركت بولدىرماۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
بۇدان ساقتاندىرۋ اتەروسكلەروز بەن ستەنوكارديانىڭ الدىن الۋعا كەلىپ تىرەلەدى. ءبىرقالىپتى زاتتار الماسۋى بۇزىلسا، حولەستەرينى مول ازىق-تۇلىكتى: جۇمىرتقانىڭ سارى ۋىزىن، مايدى، ەتتى، ەت پەن بالىقتىڭ مايلى ونىمدەرىن، باۋىردى، مال مايلارىن تەجەگەن دۇرىس. سونىمەن قاتار سورپا، كوفە، قويۋ شاي سياقتىلاردان اۋلاق بولعان ءجون. سۇتتەن، كوكونىستەن دايارلانعان تاماقتار مەن س ءۆيتامينى مول سۋسىندار وتە-موتە پايدالى.
س. ح. سۇبحانبەردين
You Might Also Like
-
الماتىدا اباي اتىنداعى قازۇپۋ جانىنداعى سوربوننا-قازاقستان ينستيتۋتىندا 2015-2017 جىلدارى ءبىلىم العان 22 ماگيسترانتقا «سوربوننا پاريج سيتە» بىرلەستىگىنىڭ مۇشەلەرى - ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ د...
