- 30 تام. 2021 00:00
- 148
قاراكەسەك تىلەنشى بي
ارعىن قاراكەسەك بەكبولات ءبيدىڭ بايبىشەدەن توعىز ۇلى بولىپتى، توقالدان تىلەنشى دەگەن ءبىر ۇلى جانە ءبىر قىزى بولىپتى. بي قارتايىپتى. تۇرعىلاس ارعىننىڭ جاقسىلارى كورىسە كەلىپ: «جاسىڭىز بولسا جەتىپ كەلە جاتىر، ورنىڭىزدى ۇستاپ، كىسى بولۋعا بالالارىڭىزدىڭ قايسىسىن ۇيعارىپ ءجۇرسىز؟ كوزىڭىزدىڭ تىرىسىندە باتا بەرەيىك دەپ كەلىپ ەدىك»، — دەيدى. بەكبولات تولعانىپ ۇندەمەيدى، كوزىن جۇمىپ وتىرا بەرەدى. سوندا ارعىنداردىڭ بەكبولاتتان جاۋاپ كۇتىپ وتىرعانىن، ءبيدىڭ تىلەنشىنى ايتايىن دەسە بايبىشەدەن جاسقانىپ وتىرعانىن شىمىلدىقتىڭ ىشىندە كەستە تىگىپ وتىرعان قىزى بىلەدى. قىز شىداماي شىمىلدىقتىڭ ءبىر شەتىن كوتەرىپ، جيىلعان كىسىلەرگە قاراپ: — «قاراكەسەكتەن شىعىپ، ون ەكى باۋلى ارعىن سەندەردى اكەم (بەكبولات) بيلەۋشى ەدى، ايەل دە بولسا، اكەمدى شەشەم بيلەۋشى ەدى، اكەم شەشەمنەن قورىقپاسا ايتپايتىن نەسى بار؟ توقالدان تۋدى دەمەسە، تىلەنشى جاننىڭ ەل ۇستامايتىن نەسى بار؟» دەپ شىمىلدىقتى قايتا جاپتى دەيدى (قىز تىلەنشىمەن بىرگە تۋىسقان ەكەن).
مانادان تومسارىپ وتىرعان بەكبولات كوزىن اشىپ: — «بالامنىڭ ءسوزى راس، سول نەمەدەن ءۇمىتىم بار ەدى، ءبىراق ەل جۇمىسىنان ويلاعان ويى جوق، قويشى-قولاڭشىمەن ويناي بەرۋشى ەدى، بويىن ۇستاي بىلمەۋشى ەدى»، — دەيدى. سوندا بايبىشەسى: — «سول نەمەدەن مەنىڭ دە ءۇمىتىم بار ەدى، تۇسىمدە ءبيدىڭ اق بۋرا يەسى بار ەدى، ونىڭ اق تايلاق يەسى بار ەدى، ءالى تۇرىپ، ءالى شوگە بەرۋشى ەدى، ەلدى ءبىر بۇزىپ، ءبىر تۇزەي مە دەپ ويلايمىن» — دەيدى.
تىلەنشى قايدا؟ — دەگەندە، نۇرادان جىلقى سۋارا كەتىپ ەدى، دەيدى. وتىرعان ارعىننىڭ يگى جاقسىلارى ەندى وعان ءوزىمىز بارىپ جولىعىپ، سول سۋدىڭ جاعاسىندا تىلەۋ قىلىپ، باتا بەرەيىك دەسىپتى. بەكبولات ءبارى جۇزدەي كىسى اتتانىپتى. كەلسە، جىلقىسىن سۋعا جاۋىپ شىعارا سالىپ، تىلەنشى وزەن بويىنداعى قويشىلارمەن الىسىپ-جۇلىسىپ ويناپ جاتىر ەكەن. «اعالارىڭ كەلدى» دەگەن سوڭ كيىنىپ، الدارىنان شىعىپ، تىلەنشى سالەم بەرىپتى. سوندا ارعىننىڭ الگى جاقسىلارى تىلەنشىگە تۇس-تۇستان: — «اكەڭ بەكبولات قارتايدى، ون ەكى ارىس ارعىندى بيلەپ ەدى، ادام بولا ما دەگەن بالاسى سەن ەدىڭ، قويشى-قولاڭشىمەن الىسىپ-جۇلىسىپ جاتقانىڭ مىناۋ»، — دەپ ۇرىسا باستايدى.
تىلەنشى توسىپ الىپ، ايتاتىن ارىزىم بار دەپ، ۇلىقساتپەن سويلەپتى:
— «اكەم بەكبولات ەدى، ون ەكى ارىس ارعىن سەنى بيلەپ ەدى، ارعىنداردىڭ جۋانى كەلسە، قاباعىن اشىپ، جادىراپ وتىرىپ سويلەسىپ، ارىز-مۇڭىن تىڭداۋشى ەدى. ناشار، جىڭىشكە اتانىڭ بالالارى ايداھارداي كورىپ، ايباتىنان جاسقانىپ، الدىنا كەلمەيتىن ەدى. كەلسە، ارىز-مۇڭىن جوندەپ، بويىن بيلەپ ايتا الماي، كوبى ارام ءولىپ كەتە بەرۋشى ەدى. سوندا ويلاۋشى ەدىم: سونداي ونەردى قولعا بەرەر كۇن بولسا، ارىزى جەتە الماعان ناشارلار جاسقانباي، ارمانىن ايتاتىن كىسى بولسام دەپ: سونىڭ ءۇشىن وسى باستان بۇلارمەن ويناپ، بويىن ءۇيىر قىلسام، قورىقپاي ارىز ارمانىن ايتار ەدى، ارام ءولىپ كەتپەس ەدى دەگەن ويىم» — دەپتى.
ارعىندار: — «بالام، ءبىز مۇنىڭدى بىلگەن جوق ەدىك، سەنىكى ماقۇل ەكەن» دەپ باتا بەرىسىپ، تارقاسىپتى.