- 30 تام. 2021 00:00
- 206
قازاق دالاسى
جايىقتان شىعىسقا قاراي امانقاراعاي اعاشىنا شەيىن تورعاي دۋانىنا اڭتارىلىپ بارعان سارى دالا. جامان قالادان وڭتۇستىككە قاراي تاپ ىرعىز قالاسىنا شەيىن جەتكەنشە ەكى ارا جازىپ سالعان كىلەمدەي تەپ-تەگىس، ادەمى دالا كوشپەلى قازاقتاردىڭ «ءشوبى مول، جەرى — باي» دەيتىن ارقاسى وسى. سول كەڭ دالانى جەم، ور، ىرعىز دەگەن ءۇش وزەن كەسىپ وتەدى. تۇششى سۋلى ۋاق كولدەر مىڭ سان، اسىرەسە، كەڭ دالانىڭ تامىرى — ور ماڭىندا سۋ كوپ.
قار كەتە دالا ناۋرىز ايىنىڭ اياعىندا-اق اسىعىپ، كوك وراي شالعىنعا ورانا باستايدى. كەڭ دالا تۇتاسىنان ىركىلدەك ميگە اينالادى، اسىرەسە، استى تاستاي جەرلەردىڭ بەتى مي، سابىر بولىپ، جۇرگەن اتتىڭ اياعىن باتىرىپ وتىرادى. جازعىتۇرعى ىسسى كۇن دالانى تەز سورىقتىرىپ، كەپتىرە باستايدى. توپىراعىن قىزدىرا باستايدى، سوندىقتان كىلەم تۇگىندەي كوك مايسا جەر بەتىن جاسىرا باستايدى. كورمەگەن كىسى دالا ءشوبىنىڭ اسەمدىگىن بىلە المايدى.
ءسال جەل سوقسا، بوز بەن بەتەگە جاسىل تەڭىز سياقتى تولقىندايدى، بىرىنە-بىرى باس يزەپ، تەڭسەلىپ، شايقالادى. قىزىل، جاسىل، اق كيگەن قىز، كەلىنشەك سىقىلدى بايشەشەكتەر جەر بەتىنە ءوڭ بەرەدى، جەر قۇلپىرىپ، اجارلانادى. ويپاڭ جەردە قىپ-قىزىل، جاپ-جاسىل، اپپاق گۇلدەر شايقالادى، كۇنگە كۇلىپ، كوزىڭدى قىتىقتاپ، شاعىلىستىرادى.
كوز توقتارلىق اعاش جوق، ءبىراق ەسكى جۇرتتىڭ كوڭىندە وسكەن كوكقۋراي مەن كىسى بويىنا جاقىنداپ سورايعان وشاعاندار الىستان اعاشتاي ساعىمدانىپ، كوزدى الدايدى. ساي جاعاسىندا بۇراڭ قاققان جاس تالدىڭ ساباقتارى، قالىڭ جاپىراقتى تامىرشا ارالاپ، شايىردىڭ حوش ءيىسىن مۇرنىڭا جەتكىزەدى. جەل سوقتى دەگەنشە بۇتالار باسى شايقالادى، جالتىرايدى، اعارادى. جاپىراعىنىڭ استى اق بەتىن اۋدارىپ كورسەتەدى، جەل تىندى دەگەنشە جاعاداعى التىنداي جىلتىلداعان سارى قۇمنىڭ ۇستىندە قاراۋىتا قويادى.
كوبەلەكتەر ەرسىلى-قارسىلى سەڭدەي سوعىلىسىپ، قالباقتايدى، ءبىرىن-بىرى قۋالاپ، جارىسىپ زەڭ سالادى. مىڭ سان شەگىرتكەنىڭ تىرسىلى قوسىلعاندا قۇلاق سارسيدى. ارا مەن كوك شىبىندار تىزبەكتەسىپ تانىسقان قىزدارشا ىڭىلداپ، ىزىڭدايدى. قارا قوڭىزدار ءشوپ اراسىندا ىسىلداپ-پىسىلداپ تاڭىرىگە جازادى.